Zatrucie rtęcią – jakie są jego objawy? Czym może skutkować?

Zatrucie rtęcią – jak do niego dochodzi?

Rtęć należy do grupy metali ciężkich. W środowisku człowieka można spotkać dwie główne formy rtęci – organiczną i nieorganiczną (w tym rtęć stosowaną niegdyś do produkcji termometrów).

Do zatrucia rtęcią nieorganiczną może dojść u osób nadużywających środków przeczyszczających, po połknięciu baterii czy w wyniku narażenia na opary rtęci ze stłuczonego termometru. Warto wspomnieć, iż termometry rtęciowe zostały wycofane ze sprzedaży w Polsce już ponad 20 lat temu. Jeśli masz taki termometr w domu, zastąp go innym.

Zatrucie rtęcią organiczną jest najczęściej efektem spożycia zanieczyszczonych rtęcią owoców morza, kontaktu z farbą zawierającą ten pierwiastek lub spożycia albo iniekcji tiomersalu. 

Objawy zatrucia rtęcią

Objawy zatrucia rtęcią u dzieci i osób dorosłych są bardzo zróżnicowane. Możesz je podejrzewać, jeżeli po ekspozycji na ten pierwiastek wystąpią u Ciebie lub Twojego dziecka:

• trudności z oddychaniem,

• kaszel, 

• gorączka,

• biegunka, wymioty, ból brzucha,

• metaliczny posmak w ustach i ślinotok,

• uczucie pieczenia w jamie ustnej,

• ból głowy,

• drżenie kończyn,

• wypadanie zębów.

Pierwsze objawy zatrucia rtęcią pojawiają się po kilku tygodniach, a nawet miesiącach od ekspozycji. Zwykle są nimi: bóle głowy, uczucie pieczenia w jamie ustnej, zmęczenie i drżenie kończyn. Jeśli je zauważysz, zgłoś się do lekarza na konsultację. Z czasem rozwijają się także inne opisywane wyżej symptomy. W przypadku ciężkiego zatrucia może dojść do ciężkich powikłań neurologicznych, m.in.: demencji, ślepoty, zaburzeń w poruszaniu się.

Zatrucie rtęcią – jakie badania wykonać?

Jeśli pojawiły się u Ciebie objawy mogące wskazywać na zatrucie rtęcią, niezwłocznie zgłoś się do szpitala. W przypadku wystąpienia zaburzeń świadomości, trudności z oddychaniem czy innych groźnych dla życia symptomów nie zwlekaj i zadzwoń po pogotowie ratunkowe pod numerem telefonu 999 lub 112. 

W szpitalu lekarz przeprowadzi z Tobą rozmowę na temat ekspozycji na rtęć i inne substancje szkodliwe. Zapyta również o Twoje objawy, choroby towarzyszące i stosowane leki. Następnie przeprowadzi dokładne badanie, które pozwoli na ocenę aktualnego stanu Twojego zdrowia. Obejmie ono m.in.: osłuchiwanie, badanie neurologiczne, pomiar ciśnienia tętniczego krwi i saturacji (wysycenia krwi tlenem).

Następnie lekarz zleci wykonanie u Ciebie podstawowych badań krwi, m.in.: morfologii, gazometrii krwi tętniczej, parametrów czynności nerek i wątroby. Konieczne będzie też badanie ogólne moczu i RTG klatki piersiowej. Potwierdzeniem zatrucia rtęcią będzie podwyższony poziom tego metalu w krwi lub w dobowej zbiórce moczu.

Metody leczenia chorych z zatruciem rtęcią

Zatrucie rtęcią wymaga odpowiedniego, multidyscyplinarnego leczenia. Oprócz specjalisty toksykologii opiekę nad Tobą będą sprawować specjalista medycyny ratunkowej, nefrolog, neurolog i doświadczona pielęgniarka. Kluczem do jak najskuteczniejszego leczenia jest szybka dekontaminacja, czyli usunięcie z Twojego organizmu szkodliwej substancji, w tym przypadku rtęci. Jeśli substancja znajduje się na Twoich ubraniach czy rzeczach osobistych, konieczne będzie ich zdjęcie i zabezpieczenie.

Podobnie jak w przypadku zatrucia ołowiem, leczeniem z wyboru w zatruciu rtęcią jest chelatacja. Na czym ona polega? Lekarz zleci podanie Ci leków mających za zadanie związanie jonów rtęci i wydalenie ich z organizmu. Odtrutką na zatrucie rtęcią jest m.in. węgiel, podawany do przewodu pokarmowego. Może to być konieczne, jeśli do zatrucia doszło u Ciebie drogą pokarmową. Lekarz może wykonać także płukanie żołądka. Co ważne, w przypadku zatrucia rtęcią nigdy nie prowokuj wymiotów, nie stosuj także węgla aktywowanego na własną rękę! Grozi to zachłyśnięciem i przedostaniem się rtęci do dróg oddechowych. 

Terapia chelatacyjna może obejmować stosowanie u Ciebie przez kilka dni dimerkaprolu i succimeru. Leczenie objawowe jest prowadzone równolegle do chelatacji. Polega przede wszystkim na dożylnym podawaniu płynów i tlenoterapii.

Jakie są skutki zatrucia rtęcią?

Rokowanie jest ściśle związane z poziomem ekspozycji na ten metal. Jeśli pojawiły się u Ciebie niezbyt nasilone symptomy związane z zatruciem (np. ślinotok, ból głowy, biegunka i wymioty), prawdopodobnie z czasem się cofną. W przypadku obecności objawów neurologicznych musisz liczyć się z ich trwałym charakterem. Ekspozycja na wysoką dawkę rtęci może także prowadzić do śmierci.

W przypadku zatrucia rtęcią płodu lub małego dziecka często obserwuje się trwałe deficyty neurologiczne i niepełnosprawność umysłową. Może także dojść u nich do uszkodzenia narządów.

Być może zainteresują Cię również takie tematy:

• Przyczyny i leczenie bezsenności

• Zaburzenia pamięci – przyczyny, objawy, leczenie

• Objawy nadpobudliwości u dzieci i dorosłych