Zespół Ogilviego. Przyczyny, objawy i leczenie rzekomej niedrożności jelita

Zespół Ogilviego – co to za choroba?

Zespół Ogilviego to określenie dla ostrej pseudoniedrożności (lub rzekomej niedrożności) jelita grubego. Schorzenie polega na masywnym rozszerzeniu jelita grubego na skutek niedrożności, która nie jest wywołana przyczyną mechaniczną. Do nieprawidłowości dochodzi w pobliżu okrężnicy. Zespół Ogilviego to zaburzenie występujące rzadko. W grupie ryzyka znajdują się głównie osoby starsze (powyżej 60 roku życia) po rozległych urazach lub z aktywnymi ogólnymi zakażeniami organizmu, pacjenci hospitalizowani i osłabieni pensjonariusze domów opieki. Na rozwój zespołu Ogilviego narażone są również osoby po operacjach, kobiety w połogu. Choroba częściej dotyka mężczyzn.

Czy zespół Ogilviego jest niebezpieczny?

Zespół Ogilviego jest niebezpieczny i stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. W przypadku rozległej niedrożności jelita grubego i braku podjęcia leczenia może dojść do jego niedokrwienia i perforacji. Stan ten aż o 50% zwiększa ryzyko zgonu [1]. 

Jakie są przyczyny zespołu Ogilviego?

Jednoznaczna przyczyna zespołu Ogilviego nie jest znana. Wskazuje się na działanie wieloczynnikowe, a przede wszystkim istnienie choroby podstawowej, która prowadzi do dysfunkcji motoryki jelita grubego.

Wśród czynników ryzyka rozwoju zespołu Ogilviego wskazuje się na: 

• niewydolność wątroby lub nerek;

• rozległe zabiegi operacyjne; 

• choroby nowotworowe;

• posocznicę.

Do rozwoju zespołu Ogilviego mogą prowadzić również niektóre leki, m.in.: benzodiazepiny, neuroleptyki, opioidy, blokery kanału wapniowego. Zespół Ogilviego w 95% przypadków występuje u osób o ciężkim stanie ogólnym, z zaburzeniami elektrolitowymi i neurologicznymi, np. z chorobą Parkinsona [1].

Jak objawia się zespół Ogilviego?

Najczęstszym objawem zespołu Ogilviego są bóle brzucha, które zgłasza aż 80% pacjentów [2]. Choroba u większości osób wywołuje również bolesne wzdęcia, nudności, wymioty i zaparcia, nawet zatrzymanie stolca. Naturalnym następstwem dolegliwości jest brak apetytu. Niepokój powinna wzbudzić również szybka utrata wagi. 

Do jakiego lekarza zgłosić się z objawami choroby?

Jeśli cierpisz z powodu wymienionych objawów, koniecznie skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Najpewniej otrzymasz od niego skierowanie na badania obrazowe i konsultację ze specjalistą gastrologiem lub proktologiem. Pamiętaj, że w przypadku dysfunkcji i zaburzeń układu pokarmowego bardzo ważna jest szybka interwencja.

Rozpoznanie zespołu Ogilviego

Rozpoznanie zespołu Ogilviego jest trudne, szczególnie u osób starszych. Główną przeszkodą w szybkiej diagnostyce u osób chorych są schorzenia współistniejące, które maskują objawy dysfunkcji jelita grubego. Dodatkowym utrudnieniem w rozpoznaniu choroby u pacjentów w ciężkim stanie są zaburzenia neurologiczne, które utrudniają komunikację z chorym. U osób młodszych i pacjentów pooperacyjnych rozpoznanie zespołu Ogilviego następuje szybciej, co ułatwia leczenie i skraca powrót pacjenta do zdrowia. 

Podstawową metodą diagnostyczną jest tomografia komputerowa. Badanie wykonywane jest z użyciem kontrastu doustnego i dożylnego. Metoda ta nie tylko pozwala rozpoznać chorobę, ale także stwierdzić, czy doszło do rozwoju powikłania w postaci niedokrwienia jelita. 

Leczenie zespołu Ogilviego

Leczenie zespołu Ogilviego jest złożone i wymaga przede wszystkim leczenia choroby podstawowej, która doprowadziła do powstania schorzenia. Jeśli przyczyną zespołu Ogilviego są leki hamujące czynności ruchowe okrężnicy, konieczna jest ich zmiana. Postępowanie terapeutyczne obejmuje leczenie zachowawcze, farmakologiczne, terapie endoskopowe lub zabieg chirurgiczny. Wybór metody zależy od wyniku badania diagnostycznego, które wskaże, z jakim stopniem choroby mamy do czynienia. 

Leczenie zachowawcze

Leczenie zachowawcze może być stosowane zarówno jako jedyna forma terapii, jak i terapia wspomagająca inne metody. W przypadku niepowikłanego zespołu Ogilviego leczenie zachowawcze może być wystarczające. Jego skuteczność w zależności od indywidualnego przypadku szacuje się nawet na 96% [2]. Natomiast leczenie zachowawcze jako jedyna forma terapii stosowane jest u osób z łagodną postacią zespołu Ogilviego, u których objawy utrzymują się maksymalnie do 72 godzin. W przypadku braku poprawy konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego. 

Wytyczne leczenia zachowawczego dotyczą przede wszystkim: częstej zmiany pozycji i możliwości podjęcia regularnej aktywności fizycznej, nawet w formie spaceru. Pamiętaj, że ruch korzystnie działa na perystaltykę jelit, układ krwionośny i nerwowy. Bardzo ważnym krokiem wspomagającym proces leczenia i zdrowienia jest wyrównanie niedoboru elektrolitów i nawodnienie organizmu. Jeśli cierpisz z powodu zmiany rytmu wypróżnień lub masz uczucie niepełnego wypróżnienia, warto, abyś rozważył badanie poziomu elektrolitów. Zalecane jest również przejście na dietę płynną, którą należy kontynuować nie dłużej niż trzy dni. 

Leczenie farmakologiczne 

W łagodnym postaciach zespołu Ogilviego stosowane jest leczenie farmakologiczne, które przynosi efekty nawet w 90%. 

Leczenie endoskopowe

W poważniejszych przypadkach (opornych na leczenie farmakologiczne) wykonywane jest endoskopowe odbarczenie jelita grubego. Zabieg jest skuteczny w 80% przypadków [1]. 

Leczenie chirurgiczne

W zaawansowanej postaci choroby, która jest obarczona powikłaniami w postaci niedokrwienia jelita, konieczne jest leczenie chirurgiczne, polegające na resekcji części jelita, w której doszło do niedrożności. Do leczenia zabiegowego kwalifikowani są również pacjenci, u których średnica jelita grubego jest większa niż 12 cm.