Afonia – przyczyny, objawy i leczenie bezgłosu

Afonia – co to takiego?

Afonia, nazywana również bezgłosem, to najcięższa odmiana dysfonii, która polega na całkowitej utracie dźwięczności głosu. W praktyce oznacza to, że osoba z afonią nie może wydawać dźwięków mówionych. Jest to najcięższa postać zaburzeń czynnościowych głosu. Może mieć charakter krótkotrwały lub długotrwały

Jest to problem, którego najbardziej obawiają się aktorzy, muzycy, nauczyciele, dziennikarze radiowi i wszystkie osoby, które w swojej pracy zawodowej operują głosem. Dokładne statystyki dotyczące częstości występowania afonii są trudne do oszacowania, ponieważ wiele osób nie zgłasza się do lekarza z powodu krótkotrwałej utraty głosu.

Szacuje się, że zaburzenie dotyka około 1% populacji w ciągu roku, a kobiety są na nie bardziej narażone niż mężczyźni. Ryzyko afonii wzrasta wraz z wiekiem, a najczęstszą przyczyną afonii jest zapalenie krtani. Do afonii może prowadzić nieleczone przeziębienie, grypa z silnym kaszlem, alergie i nadmierne używanie głosu.

Przyczyny afonii

Afonia może mieć różne przyczyny, które w literaturze fachowej dzieli się na trzy główne kategorie: afonia organiczna, afonia czynnościowa oraz afonia psychogenna.

Afonia organiczna

Afonia organiczna jest spowodowana uszkodzeniem lub chorobą narządów odpowiedzialnych za wydawanie głosu. Wśród tego rodzaju przyczyn występują m.in. guzy, zapalenie strun głosowych, urazy krtani, nowotwory krtani oraz inne choroby, które wpływają na struktury anatomiczne krtani takie jak miastenia, czyli osłabienie siły mięśni. 

Afonia może wynikać również z zaburzeń rozwoju lub budowy krtani. Nieprawidłowości anatomiczne mogą utrudniać prawidłowe funkcjonowanie strun głosowych. Do afonii mogą prowadzić również reakcje alergiczne, w przebiegu których dochodzi do obrzęku krtani, jak również stan zapalny po anginie lub zapaleniu krtani.  

Afonia czynnościowa

Afonia czynnościowa występuje, gdy struktury odpowiedzialne za produkcję głosu są zdrowe, ale osoba nie jest w stanie wydobyć dźwięków ze względu na nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni krtani. Przyczyną afonii czynnościowej może być nadmiernie napięcie mięśni krtani, nieprawidłowa technika emisji głosu lub przewlekłe nadużywanie głosu.

Afonia psychogenna

Afonia psychogenna, zwana również afonią emocjonalną, to rodzaj zaburzenia które ma swoje źródło w stanie emocjonalnym osoby. Do całkowitej utraty głosu może dojść wtedy, gdy przeżywasz silne emocje, doświadczasz lęki lub przewlekłego stresu. W tym przypadku struktury anatomiczne odpowiedzialne za wydawanie głosu są zdrowe, ale człowiek nie jest w stanie wydobyć dźwięków.

Jakie są objawy afonii?

Objawy afonii mogą się różnić w zależności od przyczyny zaburzenia. Najczęściej wymieniane symptomy to:

• całkowita utrata zdolności do wydawania dźwięków głosowych lub znaczne osłabienie siły głosu;

• trudności w mówieniu lub wydawaniu dźwięków;

• ból lub dyskomfort w gardle;

• chrypka lub szorstkość głosu;

• trudności w komunikacji i wyrażaniu się;

• wzmożony wysiłek przy próbie mówienia.

Osoba z afonią zazwyczaj może komunikować się za pomocą szeptu. Zaburzenie może przybrać jednak tak poważną postać, że człowiek nie może wydobyć głosu w ogóle. W takich przypadkach mówimy o apsityrii.

• Sprawdź też, jak rozpoznać kaszel krtaniowy i jak skutecznie go złagodzić. 

Afonia – do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku wystąpienia tych objawów, zaleca się skonsultowanie się z otolaryngologiem w celu dokładnej diagnozy i ustalenia przyczyny afonii. Jeśli osobie chorej towarzyszą trudności ze słuchem, konieczna będzie też wizyta u audiologa, czyli specjalisty, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń słuchu i równowagi.

Metody leczenia afonii

Metody leczenia afonii zależą od przyczyny i stopnia nasilenia objawów. Istnieje kilka podejść terapeutycznych, które mogą być stosowane w przypadku afonii:

Terapia głosowa

Terapia głosowa jest często stosowana w przypadku afonii czynnościowej. Polega ona na nauce prawidłowej techniki emisji głosu, oddechu i artykulacji. Terapeuta głosowy będzie pracować z pacjentem, aby poprawić funkcjonowanie mięśni krtani i przywrócić prawidłowe funkcje głosu.

Terapia psychologiczna

W przypadku afonii psychogennej, terapia psychologiczna może okazać się najskuteczniejszym rozwiązaniem. Psychoterapeuta pomoże zidentyfikować i zrozumieć emocje oraz inne czynniki, które mogą wpływać na funkcjonowanie głosu. Proces terapeutyczny obejmuje zazwyczaj techniki relaksacyjne, terapię poznawczo-behawioralną oraz inne strategie pomagające w radzeniu sobie z emocjami.

Leczenie farmakologiczne

W niektórych przypadkach – szczególnie wtedy, gdy afonia ma charakter długotrwały – konieczne może być leczenie farmakologiczne. Jeśli afonia jest spowodowana stanem zapalnym krtani, lekarz może przepisać leki przeciwzapalne lub przeciwbólowe. 

Zabiegi chirurgiczne

W przypadkach afonii organicznej, gdy występują strukturalne uszkodzenia strun głosowych, jedynym wyjściem okazuje się zabieg chirurgiczny. Operacja ma na celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania strun głosowych poprzez usunięcie guzów, polipów lub innych zmian patologicznych.