Arteriografia – czym jest? Co warto o niej wiedzieć?

Arteriografia – co to za badanie?

Arteriografia to diagnostyczne badanie obrazowe wykorzystywane w medycynie. Podczas badania, które odbywa się po podaniu znieczulenia miejscowego, lekarz wprowadza długą rurkę (cewnik) do naczyń krwionośnych. Celem tego inwazyjnego zabiegu jest umożliwienie lekarzowi dokładnej oceny stanu tętnic i żył. Procedura umożliwia dokładną wizualizację struktury naczyń krwionośnych oraz ewentualnych patologii w ich obrębie (np. tętniaka mózgu). 

Pierwsze próby wizualizacji tętnic sięgają końca XIX wieku. Niemiecki chirurg i patolog, Theodor Fahr, wstrzyknął roztwór chlorku żelaza do tętnicy udowej zwłok. Następnie wykonał zdjęcie rentgenowskie, uzyskując słabe odwzorowanie tętnicy.

W latach 30. XX wieku nastąpił dynamiczny rozwój arteriografii. Udoskonalono zarówno cewniki, jak i środki kontrastowe, co przełożyło się na poprawę jakości obrazowania i bezpieczeństwa badania.

W latach 70. i 80. XX wieku rozwój technik obrazowania rentgenowskiego, takich jak angiografia subtrakcyjna, pozwolił na uzyskiwanie jeszcze dokładniejszych obrazów tętnic z lepszym uwidocznieniem przepływu krwi. Obecnie arteriografia pozostaje ważnym badaniem diagnostycznym, choć coraz częściej jest zastępowana przez mniej inwazyjne metody obrazowania, takie jak angiografia tomografii komputerowej (angio-TK) i angiografia rezonansu magnetycznego (angio-MRI).

Arteriografia wciąż pozostaje bardzo przydatna, np. kiedy konieczna jest ocena małych tętnic lub planowanie zabiegów naczyniowych.

Kiedy należy wykonać arteriografię? Wskazania do badania

Istnieje wiele wskazań do wykonania arteriografii. Najczęstsze z nich to:

• Podejrzenie miażdżycy tętnic – miażdżyca to choroba, która polega na odkładaniu się blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic, co prowadzi do ich zwężenia i upośledzenia przepływu krwi. Arteriografia może pomóc w zdiagnozowaniu miażdżycy i określeniu stopnia zaawansowania choroby;

• Bóle kończyn dolnych lub bóle w klatce piersiowej: Bóle te mogą być spowodowane niedokrwieniem odpowiednio kończyn dolnych lub mięśnia sercowego, co może być wynikiem miażdżycy lub innych chorób tętnic. Arteriografia może pomóc w ustaleniu przyczyny bólu i dobrać odpowiednie leczenie;

• Udar mózgu lub przemijający atak niedokrwienny (TIA) – to nagłe zaburzenia przepływu krwi w mózgu, które mogą być spowodowane przez zatory lub zwężenia tętnic szyjnych lub mózgowych. Arteriografia może pomóc w zidentyfikowaniu przyczyny udaru lub TIA i zapobiec kolejnym incydentom.

• Krwotok wewnętrzny – Arteriografia może być pomocna w zlokalizowaniu źródła krwotoku wewnętrznego, np. w przypadku pęknięcia tętniaka aorty.

• Planowanie zabiegów naczyniowych – przed niektórymi zabiegami naczyniowymi, takimi jak angioplastyka czy przezskórna rewaskularyzacja tętnic wieńcowych (PTCA), wykonuje się arteriografię, aby dokładnie ocenić stan tętnic i zaplanować procedurę.

Jak przygotować się do arteriografii?

Arteriografia to badanie, które wymaga odpowiedniego przygotowania. Na dzień przed badaniem pij dużo płynów, zmyj lakier z paznokci i zorganizuj transport powrotny do domu po badaniu, ponieważ nie zaleca się samodzielnego prowadzenia pojazdu.

W dniu badania bądź na czczo, przyjmij leki, które bierzesz na co dzień, popijając je niewielką ilością wody (chyba że lekarz zaleci inaczej). Ubierz się wygodnie w luźne ubranie i zdejmij biżuterię z okolicy miejsca wkłucia (zwykle tętnica pachowa lub udowa). Pamiętaj, aby poinformować personel medyczny o wszystkich przyjmowanych lekach, alergiach i przebytych chorobach.

Jak przebiega arteriografia?

Arteriografia to badanie, które zazwyczaj wykonywane jest w warunkach jednodniowej hospitalizacji. Przed badaniem lekarz przeprowadza wywiad lekarski i wykonuje badanie fizykalne. Następnie pacjent jest przygotowywany do badania. Miejsce wkłucia (zwykle tętnica pachowa lub udowa) zostaje ogolone i zdezynfekowane. Przed rozpoczęciem badania pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe.

Następnie lekarz wprowadza cienką, długą rurkę (cewnik) przez tętnicę do badanego naczynia. Przez cewnik podawany jest środek kontrastowy, który uwidacznia przepływ krwi w naczyniach na zdjęciach rentgenowskich. Seria zdjęć rentgenowskich rejestruje przepływ kontrastu w tętnicach, uwidaczniając ich przebieg i ewentualne nieprawidłowości.

Po wykonaniu badania cewnik zostaje usunięty, a miejsce wkłucia zabezpieczone opatrunkiem uciskowym. Pacjent może opuścić szpital tego samego dnia.

• Sprawdź również, jakie są objawy żylaków i jak wyeliminować potencjalne przyczyny żylaków.

Czy arteriografia jest bezpieczna?

Arteriografia jest bezpiecznym badaniem, jednak – jak każdy inwazyjny zabieg medyczny – niesie ze sobą pewne ryzyko. U niektórych pacjentów może wystąpić:

• Krwawienie lub krwiak w miejscu wkłucia – jest to najczęstsze powikłanie arteriografii. Zwykle ustępuje samoistnie, ale w niektórych przypadkach może wymagać interwencji chirurgicznej;

• Reakcja alergiczna na środek kontrastowy – osoby z alergiami na leki lub środki kontrastowe są bardziej narażone na wystąpienie reakcji alergicznej podczas arteriografii. Objawy reakcji alergicznej mogą obejmować swędzenie, wysypkę, pokrzywkę, duszność i wstrząs anafilaktyczny;

• Uszkodzenie tętnicy – w rzadkich przypadkach cewnik może uszkodzić tętnicę, co może prowadzić do krwawienia,

Jaki lekarz wykonuje arteriografię?

Arteriografię wykonuje lekarz specjalizujący się w radiologii zabiegowej. Radiolodzy zabiegowi to lekarze, którzy ukończyli studia medyczne, a następnie odbyli specjalizację z radiologii i dodatkowy staż z zakresu radiologii zabiegowej. Posiadają oni wiedzę i umiejętności niezbędne do wykonywania inwazyjnych procedur obrazowania, takich jak arteriografia.

W niektórych przypadkach arteriografię może wykonać chirurg naczyniowy, przed którymi zagadnienia takie jak koło tętnicze mózgu nie mają żadnych tajemnic. Lekarze ci specjalizują się w operacjach naczyń krwionośnych, takich jak tętnice i żyły. Posiadają również doświadczenie w wykonywaniu procedur obrazowania naczyniowego, w tym arteriografii.