Astenia – co to takiego? Przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest astenia?

Słowo astenia pochodzi od greckiego słowa astheneia, które można przetłumaczyć jako słabość, brak siły, wyczerpanie. Pojęcie to jest używane w medycynie, aby opisać stan ogólnego zmęczenia, senności, osłabienia organizmu i chronicznego braku energii. 

Nie jest to choroba, lecz zespół objawów towarzyszący różnym stanom chorobowym. Wśród nich są poważne zaburzenia, dlatego tak ważne jest zwrócenie uwagi na symptomy astenii i skonsultowanie ich z lekarzem. Dzięki temu możesz szybciej zidentyfikować przyczynę problemu, rozpocząć leczenie i odzyskać utraconą energię i chęć do życia. 

Jakie mogą być przyczyny astenii? 

Astenia może być zarówno efektem przewlekłego stresu, skutkiem ubocznym stosowania określonego preparatu medycznego lub objawem poważnego schorzenia. Jej najważniejsze przyczyny to:

• choroby przewlekłe – przede wszystkim cukrzyca, depresja, choroby autoimmunologiczne czy nowotwory;

• zaburzenia hormonalne – m.in. niedoczynność tarczycy, zaburzenia hormonalne u kobiet (np. zespół napięcia przedmiesiączkowego) czy niedobór hormonów płciowych. Podwyższony poziom hormonu stresu/kortyzolu również zwiększa ryzyko astenii;

• zmęczenie psychiczne – stres, przeciążenie emocjonalne, problemy osobiste czy trudności w relacjach międzyludzkich mogą prowadzić do wystąpienia astenii;

• zaburzenia snu – niewłaściwa higiena snu, bezsenność, zaburzenia rytmu dobowego czy bezdech senny;

• niedobór składników odżywczych – w szczególności żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego. Do astenii może prowadzić również niedożywienie, czyli spożywanie zbyt małej ilość spożywanych kalorii w stosunku do zapotrzebowania organizmu;

• efekty uboczne leków – astenia może być skutkiem przyjmowania leków przeciwnowotworowych, leków psychotropowych czy przeciwhistaminowych.

Jakie są objawy astenii?

Osoby cierpiące na astenię często odczuwają ogólne osłabienie organizmu i ciągły brak energii do działania. Mogą mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności i brak siły do aktywności fizycznej. Chroniczne zmęczenie nie ustępuje nawet po odpoczynku. Osoby dotknięte tym stanem często czują się znużone i niezdolne do podejmowania nawet prostych czynności. Omawiana przypadłość ma także wpływ na funkcje poznawcze, takie jak koncentracja i pamięć – dlatego osoby cierpiące na astenię mają mają trudności z zapamiętywaniem informacji i mogą mieć problemy w pracy.

Na porządku dziennym są też problemy ze snem – trudności z zasypianiem,  budzenie nocne lub niewystarczająco regenerujący sen. Astenia prowadzi również do zmniejszenia wydolności fizycznej. Osoby dotknięte tym stanem mogą odczuwać szybkie zmęczenie podczas wykonywania nawet prostych czynności fizycznych, a u wyczynowych sportowców można zaobserwować pogorszenie wyników.

Jak wygląda diagnostyka astenii? 

Diagnostyka astenii polega na zebraniu dokładnego wywiadu medycznego, przeprowadzeniu badań laboratoryjnych i konsultacji specjalistycznych.

Podczas wywiadu medycznego lekarz zbiera informacje na temat objawów, czasu trwania astenii, chorób przewlekłych, leków przyjmowanych na stałe oraz stylu życia. Badania laboratoryjne mogą pomóc w wykluczeniu innych chorób i wykryciu ewentualnych niedoborów składników odżywczych. Przeprowadza się m.in. badania krwi, badania hormonalne oraz ocenę stanu odżywienia organizmu.

W przypadku podejrzenia astenii lekarz może skierować Cię na konsultacje do specjalistów, takich jak endokrynolog, psychiatra, psycholog, specjalista ds. snu czy dietetyk. 

Terapia astenii – jak przebiega?

Terapia astenii rozpoczyna się od rozpoznania głównej przyczyny problemu i wdrożenia leczenia. W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o zastosowaniu farmakoterapii. Leki mogą być stosowane w celu zmniejszenia objawów astenii lub leczenia chorób, które są przyczyną osłabienia organizmu.

Terapia behawioralna może być pomocna w przypadku astenii związanej z przeciążeniem emocjonalnym, stresem lub zaburzeniami snu. Terapeuta może pomóc w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami, wprowadzać techniki relaksacyjne oraz wpływać na poprawę jakości snu.

Picie energetyków nie pomoże trwale pozbyć się objawów astenii. Znacznie bardziej pomocna będzie zmiana stylu życia, a w szczególności:

• zdrowa dieta bogata w witaminy z grupy B, żelazo i kwas foliowy. Dobrym rozwiązaniem będą również suplementy witaminowe;

• odpowiednia higiena snu, czyli wypoczynek nocny trwający 7–8 godzin;

• unikanie nadmiernego stresu i efektywne zarządzanie czasem;

• medytacja i relaksacja;

• wsparcie najbliższych osób (rodziny i przyjaciół) – ma ono kluczowe znaczenie, aby znaleźć motywację do codziennych aktywności;

• terapia manualna – masaż relaksacyjny czy terapia punktów spustowych może pomóc w redukcji napięcia mięśniowego;

• Zobacz, jakie jeszcze są sposoby, aby mieć więcej energii.

Astenia u dzieci i młodzieży

Astenia może występować również u dzieci i młodzieży. Istnieją specjalne czynniki, które należy wziąć pod uwagę podczas diagnozowania i leczenia tej przypadłości u młodszych pacjentów.

Brak siły i energii może negatywnie wpływać na rozwój dzieci i nastolatków. Skutkiem są przede wszystkim trudności w nauce, ograniczenia aktywności fizycznej oraz utrata radości z codziennych czynności.

Diagnoza astenii u dzieci i młodzieży wymaga szczególnej uwagi i dokładnej obserwacji. Podobnie jak w przypadku osób dorosłych lekarz przeprowadza wywiad medyczny, zleca badania laboratoryjne oraz konsultacje specjalistyczne w celu ustalenia głównej przyczyny dolegliwości i określenia najlepszej metody leczenia.