Co to jest depresja alkoholowa i jak ją leczyć?

Co to jest depresja alkoholowa?

Depresja i alkohol są ze sobą nierozerwalnie połączone. Zdarza się, że osoba zmagająca się z zaburzeniami nastroju sięga po alkohol jako po „lekarstwo”. Niekiedy się nawet od niego uzależnia. Znacznie częściej kolejność jest jednak odwrotna: depresja pojawia się w wyniku rozwoju zespołu zależności alkoholowej. W pierwszym przypadku mówimy o wtórnym alkoholizmie, w drugim mamy do czynienia z pierwotnym alkoholizmem i wtórną depresją. Niektóre źródła szacują, że nawet 90% przypadków depresji alkoholowej to wtórny skutek nadużywania alkoholu. 

Depresja alkoholowa może rozwinąć się na każdym etapie zespołu zależności alkoholowej, a więc w jednej z czterech faz: przedalkoholowej, ostrzegawczej, ostrej lub przewlekłej. Zdarza się także, że pojawia się jako wynik nagłego odstawienia alkoholu. 

Skuteczne leczenie depresji alkoholowej jest możliwe, wymaga jednak ogromnego zaangażowania i motywacji ze strony pacjenta. Trwa zwykle minimum kilka miesięcy, a w przypadku uporczywie nawracających stanów depresyjnych – nawet kilka lat.

Objawy depresji alkoholowej

Zaburzenie to łączy typowe symptomy depresji z objawami uzależnienia od alkoholu. Do najbardziej charakterystycznych należą:

• przygnębienie, apatia, wyraźny spadek nastroju i energii;

• obniżenie samooceny, poczucie winy;

• spadek zainteresowania dotychczasową aktywnością, wycofanie z życia społecznego;

• lęk, niekiedy urojenia lub halucynacje;

• obniżenie sprawności intelektualnej;

• problemy ze snem, zaburzenia łaknienia;

• myśli/próby samobójcze. 

Depresja pojawiająca się w alkoholowym zespole abstynencyjnym charakteryzuje się dodatkowo takimi objawami somatycznymi jak drżenie, przyspieszone bicie serca, nadmierne pobudzenie czy bóle głowy. Przyczyny cięższego przebiegu zespołu abstynencyjnego oraz towarzyszącej mu depresji to przede wszystkim długi czas trwania uzależnienia i przyjmowanie dużych dawek alkoholu.

Szacuje się, że depresja alkoholowa częściej dotyka mężczyzn. Oni również częściej podejmują skuteczne próby samobójcze.

Przyczyny depresji alkoholowej

Alkohol jest jednym z najczęstszych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zaburzeń afektywnych, w tym depresji. Ma niekorzystny wpływ na tzw. chemię mózgu. Jego nadużywanie wiąże się ponadto z podwyższonym niepokojem, lękiem i napięciem.

W przypadku depresji alkoholowej pierwotnej obniżenie nastroju jest czynnikiem prowokującym rozwój zespołu zależności alkoholowej. Osoba zmagająca się z epizodami depresji sięga po alkohol, aby poprawić sobie samopoczucie, stłumić uczucie smutku, zredukować napięcie. Przynosi to chwilową ulgę, jednak na dłuższą metę pogłębia objawy zaburzeń nastroju. Powstaje błędne koło, które często prowadzi do uzależnienia.

Znacznie częściej występująca wtórna depresja alkoholowa jest następstwem zespołu zależności alkoholowej. Nadużywanie alkoholu generuje szereg czynników, które przyczyniają się do rozwoju zaburzeń nastroju. Należą do nich zmiany w biochemii mózgu, a także całego organizmu (np. niedobory witamin, prowadzące do ogólnego spadku kondycji czy zaburzeń hormonalnych). Destrukcyjne działanie mają również towarzyszące uzależnieniu stres, izolacja, poczucie wstydu i braku kontroli nad swoim życiem. 

Leczenie depresji alkoholowej

Jak długo trwa depresja alkoholowa? Niestety często tak długo, jak długo dotknięta nią osoba nadużywa napojów wyskokowych. Ponieważ alkohol jest silnym depresantem, w dłuższej perspektywie nasila objawy obniżenia nastroju, co z kolei prowadzi do prób poprawienia sobie samopoczucia kolejnym drinkiem. Trudno wyjść z takiej spirali. 

Depresja alkoholowa wymaga zwykle połączenia farmakoterapii z psychoterapią. Dodatkowo konieczne jest zaprzestanie spożywania alkoholu. Niekiedy niezbędnym krokiem okazuje się przymusowe leczenie osoby dotkniętej chorobą alkoholową, gdyż może ona wypierać problem i nie szukać samodzielnie pomocy.

Leczenie jest długotrwałe i często przykre dla pacjenta, wymaga więc od niego pełnego zaangażowania, ogromnej motywacji i determinacji. Leczenie farmakologiczne bywa szczególnie kłopotliwe, gdyż organizm osoby uzależnionej może źle reagować na leki, co obniża motywację do ich przyjmowania. Nieocenione jest wówczas wsparcie najbliższych, a także wdrożenie psychoterapii. Terapia jest metodą skuteczną i przynoszącą zwykle trwałą poprawę samopoczucia. 

Jeżeli epizod depresyjny pojawia się jako element alkoholowego zespołu abstynencyjnego, zazwyczaj trwa relatywnie krótko (3 tygodnie), ma łagodny przebieg i mija samoistnie. Zawsze jednak warto skorzystać z profesjonalnej pomocy, by zminimalizować ryzyko poważniejszych następstw (jak próby samobójcze). 

Wsparcie pacjenta w depresji alkoholowej

Choć dla skutecznej terapii, zarówno samego uzależnienia od alkoholu, jak i depresji alkoholowej, kluczowa jest motywacja chorego, ogromną rolę w procesie zdrowienia odgrywa wsparcie otoczenia. 

Jeżeli masz w swojej rodzinie lub wśród przyjaciół osobę zmagająca się z zespołem zależności alkoholowej powikłanej depresją, nie wahaj się pomóc. Podkreślaj sens leczenia, by podtrzymać motywację – to ona jest zwykle największym problemem podczas terapii. Okazuj zainteresowanie i wsparcie, pomóż znaleźć konstruktywne zajęcie, hobby. Liczy się każdy gest, najtrudniejsze bowiem w depresji alkoholowej jest bycie pozostawionym samemu sobie.