Depresja w ciąży – czym się charakteryzuje i jak sobie z nią radzić?

Na czym polega depresja?

W ciągu ostatnich lat depresja zyskała niechlubny status choroby cywilizacyjnej, a także stała się jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Jeśli jesteś osobą, która przyszła na świat po 1975 roku, ryzyko, że na nią zapadniesz, jest dwukrotnie wyższe niż w przypadku Twoich dziadków. Według badań epidemiologicznych na depresję choruje ok. 17% ludzi, z czego większość to kobiety. W dodatku zapadają na nią coraz młodsze osoby – nierzadko nastolatki. Warto podkreślić, że skłonność do zaburzeń afektywnych bywa dziedziczna i częściej chorują na nie osoby, w których rodzinach już one występowały. Choć depresja jest klasyfikowana jako zaburzenie nastroju, w rzeczywistości nie jest to jedyna sfera funkcjonowania, która zmienia się i cierpi pod jej wpływem. Do jej objawów należą m.in.:

• smutek, przygnębienie, rozpacz i poczucie beznadziei,

• apatia,

• lęk (zwłaszcza w przebiegu depresji lękowej),

• chroniczne zmęczenie,

• anhedonia, czyli niezdolność do przeżywania przyjemności i satysfakcji,

• osłabienie zainteresowania i przyjemności związanych z czynnościami wykonywanymi w ciągu dnia (w tym również obojętność wobec dotychczasowych pasji),

• znaczna zmiana wagi niespowodowana dietą,

• bezsenność lub nadmierna potrzeba snu,

• pobudzenie lub zahamowanie psychoruchowe,

• nadmierne, nieuzasadnione poczucie winy i bezwartościowości,

• trudności poznawcze, np. spadek zdolności myślenia i utrata koncentracji uwagi,

• powracające myśli na temat śmierci i myśli samobójcze.

Depresja to poważna choroba, która wymaga specjalistycznego leczenia. Nie można bagatelizować jej objawów, ponieważ mogą one stanowić śmiertelne niebezpieczeństwo.

Psychologiczne aspekty ciąży

Ciąża może być pięknym okresem w życiu przyszłej matki, jednak nie należy zapominać również o tym, że jest to stan bardzo wymagający dla ciała i psychiki. W organizmie zachodzi wtedy wiele dynamicznych zmian, m.in. w zakresie wydzielania hormonów, które mają wpływ zarówno na funkcjonowanie różnych narządów, jak i reakcje emocjonalne. Kobieta musi poradzić sobie z tym, jak zmienia się jej ciało, a także z nowym sposobem, w jaki postrzega ją otoczenie. Zdarza się, że czuje, iż straciła samą siebie i swoje dotychczasowe życie, a w zamian została zredukowana do roli mamy. Warto przy tym pamiętać, że nie każda ciąża jest chciana i planowana, co również wywołuje trudne emocje. Do tego wszystkiego może dojść strach przed porodem i połogiem, a także niepokój związany z nową rolą i nadchodzącymi nieodwracalnymi zmianami w życiu.

Jednocześnie wzorce kulturowe nie przewidują dla przyszłej matki innych emocji niż szczęście, spełnienie i radosne oczekiwanie. Ciąża często bywa idealizowana, przez co zachodzące w nią kobiety nie zawsze mają możliwość przygotowania się na to, co rzeczywiście je czeka. Co ciekawe, według badań aż 90% kobiet przeżywa swoje macierzyństwo inaczej, niż oczekiwały. Niestety rozdźwięk pomiędzy wyobrażeniami a rzeczywistością połączony z brakiem możliwości swobodnego wyrażania emocji mogą przyczynić się do kryzysu psychicznego.

Aby zadbać o swój dobrostan, pobierz aplikację Welbi i skorzystaj z programu MindSpace, który pozwala skupić się przez sześć tygodni na swoim zdrowiu psychicznym, co tydzień na innym jego aspekcie.

Zaburzenia psychiczne w ciąży

Ciąża to czas, w którym zmysły stają się bardzo wyczulone. Chyba każdy zna co najmniej jedną historię o dziwnych zachciankach i połączeniach smakowych preferowanych przez przyszłą matkę. Zmieniony stan wiąże się też z dużym natężeniem emocji. Nic dziwnego, że część ciężarnych doświadcza różnego rodzaju trudności, a nawet zaburzeń psychicznych. Największe ryzyko dotyczy osób, które już wcześniej na nie chorowały. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja, w której kobieta z uwagi na ciążę odstawia wcześniej przyjmowane leki psychiatryczne. Taki krok może wyzwolić u niej kolejny epizod choroby.

W tej grupie społecznej szczególnie często zdarzają się zaburzenia afektywne (w tym depresja), zaburzenia lękowe i nerwice. Znane jest także zjawisko pregoreksji, czyli zaburzeń odżywiania w ciąży, związane z silnym lękiem przed zmianami w wyglądzie i funkcjonowaniu ciała.

Depresja w ciąży – co należy o niej wiedzieć?

Najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym w ciąży jest depresja. Szacuje się, że dotyka ona ok. 10–25% kobiet w tym stanie. Niestety wiele przyszłych matek nie decyduje się na jej leczenie. Badania przeprowadzone w ramach programu Motherisk w Toronto dowiodły, że ciężarne cierpiące na depresję lub zaburzenia lękowe mają tendencję do niedoceniania negatywnych konsekwencji wynikających z braku leczenia oraz do przeceniania ryzyka przyjmowania środków farmakologicznych. Tymczasem nieleczona depresja w ciąży zwiększa prawdopodobieństwo poronienia, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, zaburzeń jego rozwoju, a także wystąpieniadepresji poporodowej. Dodatkowo ciężarne z depresją mniej o siebie dbają, gorzej współpracują z lekarzami i częściej zażywają alkohol i inne substancje psychoaktywne oraz palą papierosy. Skutkami nieleczonej depresji w ciąży mogą być również niechęć do dziecka po jego urodzeniu, próby wywołania poronienia oraz myśli i próby samobójcze.

Depresja w ciąży – jak leczyć?

Podobnie jak w przypadku wszystkich innych zaburzeń nastroju, depresja w ciąży wymaga specjalistycznej pomocy lekarza lub/i psychoterapeuty. Pomocne mogą okazać się takie metody jak psychoterapia indywidualna oraz uczestnictwo w spotkaniach grupy wsparcia. Farmakoterapia w ciąży jest wyjątkowo utrudniona, ponieważ leki często nie są bezpieczne dla płodu. Jednak jeśli zajdzie taka potrzeba, psychiatra w porozumieniu z ginekologiem powinien dobrać takie środki, w przypadku których ryzyko będzie minimalne.