Endometrioza a psychika. Jak choroba wpływa na samopoczucie psychiczne?

Wpływ endometriozy na samopoczucie psychiczne

Endometrioza jest chorobą, która dotyczy układu rozrodczego. Chorują na nią kobiety w wieku reprodukcyjnym. Szacuje się, że występuje ona u 10% populacji (światowa populacja kobiet w wieku reprodukcyjnym). Ma charakter przewlekły, a jej dokładna przyczyna nie została jeszcze poznana. W jej przebiegu występuje stan zapalny, który jest spowodowany obecnością błony śluzowej macicy w innych narządach (np. w pęcherzu moczowym, w pochwie).

Charakterystyczne dla endometriozy są dolegliwości somatyczne. Głównym objawem jest ból brzucha, który występuje w czasie menstruacji, stosunku seksualnego, ale też przy wykonywaniu codziennych czynności. Niekiedy jest on na tyle silny, że utrudnia lub uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Zdarza się, że jest przyczyną korzystania ze zwolnienia lekarskiego lub wycofania z kontaktów społecznych.

Innym ważnym objawem endometriozy jest niepłodność. Mają na nią wpływ zmiany w endometrium, zaburzenia hormonalne oraz torbiele i zrosty, które powodują niedrożność jajowodów. Zajście w ciążę jest możliwe, ale starania mogą być znacznie utrudnione (niekiedy wymagają skorzystania z metod wspomaganego rozrodu).

Objawy endometriozy dla wielu kobiet są trudne, bardzo uciążliwe i wymuszające zmianę dotychczasowego życia. Z tego powodu prowadzą do pogorszenia samopoczucia psychicznego. Zależność ta została potwierdzona badaniami. Dlatego niezwykle ważne jest, aby działania terapeutyczne koncentrowały się nie tylko na łagodzeniu dolegliwości i poprawie płodności, ale również na psychice kobiety.

Jednocześnie na pogorszenie stanu psychicznego przy endometriozie wpływ może mieć sam proces terapeutyczny. Terapia hormonalna, zabiegi chirurgiczne i hospitalizacja działają negatywnie na nastrój i mogą powodować jego obniżenie.

Objawy psychiczne endometriozy

W przebiegu endometriozy mogą występować następujące objawy psychiczne:

• lęk,

• niepokój,

• obniżenie nastroju,

• depresja,

• zwiększony poziom stresu,

• wahania nastroju,

• częste występowanie negatywnych emocji (m.in. gniewu),

• obniżenie samooceny i brak samoakceptacji.

Stwierdzono także, że osoby z endometriozą mogą być bardziej podatne na uzależnienia (od alkoholu, narkotyków lub leków). Następuje również wycofanie z życia społecznego. Same pacjentki podkreślają, że jakość ich życia z powodu choroby uległa znacznemu obniżeniu.

Jednocześnie objawy psychiczne endometriozy wpływają na nasilenie objawów somatycznych. Obserwacje wykazały, że u pacjentek wraz z pogorszeniem nastroju wzrasta poziom bólu. Obecne mogą być również dodatkowe objawy somatyczne, które mają podłoże w psychice, a nie w procesie chorobowym, związanym z endometriozą (tzw. somatyzacja objawów).

Za czynniki ryzyka wystąpienia objawów psychicznych przy endometriozie uważa się:

• długi czas trwania choroby,

• znaczne nasilenie objawów,

• brak wsparcia,

• częste hospitalizacje,

• sytuację życiową (w tym plany związane z macierzyństwem),

• posiadane informacje na temat choroby.

Ważny jest również typ osobowości i wypracowane umiejętności radzenia sobie ze stresem. Mimo to powinnaś pamiętać, że endometrioza może spowodować pogorszenie samopoczucia psychicznego. Jest to stan, który wymaga fachowej pomocy.

Endometrioza a depresja

Endometrioza jest jednym z czynników, które mogą powodować wystąpienie depresji. Nie jest to chwilowe obniżenie nastroju, ale choroba wymagająca odpowiedniego rozpoznania i leczenia. Świadczą o niej następujące objawy: smutek, wycofanie, płaczliwość, utrata zainteresowań, brak odczuwania przyjemności, bezsenność, ograniczenie aktywności, negatywne myśli, brak poczucia sensu życia, problemy z koncentracją, zaburzenia apetytu, brak energii. Kryterium do postawienia rozpoznania jest występowanie ich przez minimum dwa tygodnie.

Kiedy udać się do lekarza?

Zaburzenia psychiczne przy endometriozie wymagają fachowej pomocy. Jeżeli czujesz, że Twoje samopoczucie uległo pogorszeniu i stan ten utrzymuje się lub występują u Ciebie objawy (np. lęk, ataki paniki), powinnaś udać się do specjalisty. Może to być lekarz psychiatra lub psycholog. Jeżeli nie wiesz, gdzie szukać pomocy, porozmawiaj o swoich odczuciach z lekarzem ginekologiem, u którego leczysz endometriozę.

Zaburzenia psychiczne przy endometriozie zawsze wymagają leczenia. Możesz zostać skierowana na psychoterapię, na której nauczysz się zmagać z negatywnymi emocjami. Niekiedy konieczne jest wdrożenie farmakoterapii.

1. A.S. Lagana i in., Anxiety and depression in patients with endometriosis: impact and management challenges, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440042/ (dostęp 03.02.2022).
2. K. Sroślak, U. Ziętalewicz, P. Pyrcz, Wpływ endometriozy i metod jej leczenia na jakość życia i funkcjonowanie seksualne kobiet – przegląd najnowszych badań, „Przegląd Seksuologiczny” 2017, nr 1, s. 17–24.