Głęboka rana bez szycia – jak opatrzyć uszkodzenia i pomóc poszkodowanemu

Dlaczego rana głęboka bez szycia jest niebezpieczna?

Kiedy doszło do przerwania ciągłości skóry wskutek działania czynników mechanicznych, termicznych lub chemicznych, niezbędne jest udzielenie pierwszej pomocy bez względu na to, jak rozległe są uszkodzenia. Jeśli rana jest płytka i powierzchowna, opanowanie sytuacji zwykle nie wymaga podjęcia szczególnych kroków, a oczyszczenie skóry i zabezpieczenie brzegów rany przed postępem uszkodzeń przebiega sprawnie i szybko. Problematyczna w opatrzeniu może być rana szarpana, kłuta, cięta czy inne rodzaje sięgające poza warstwę tkanki podskórnej. Charakteryzują się one różnego rodzaju rozejściem brzegów skóry i nierzadko występują w towarzystwie mniej lub bardziej intensywnych krwotoków, którymi to właśnie w pierwszej kolejności należy się zająć, udzielając pierwszej pomocy osobie poszkodowanej.

Głęboka rana bez szycia sprawia ból ze względu na przerwanie ciągłości skóry i podrażnienie zakończeń nerwowych. Odczuwany dyskomfort jest dodatkowo związany z obecnością ciała obcego w ranie czy zalegającymi w niej zanieczyszczeniami. To stan szczególnie niebezpieczny dla zdrowia ze względu na bezpośredni kontakt uszkodzonego ciała ze szkodliwymi czynnikami środowiskowymi. Głęboka rana bez szycia zwiększa ryzyko wdania się infekcji, ale także naraża na dużą i szybką utratę płynów ustrojowych. Sprzyja ponadto uszkodzeniom innych narządów, w tym pobliskich mięśni i naczyń krwionośnych. Aby ograniczyć możliwość powstania powikłań i przyspieszyć proces regeneracji skóry, niezbędne jest odpowiednie opatrzenie uszkodzonej okolicy.

Tamowanie krwawienia i opatrzenie rany

Bez względu na rodzaj rany tuż po powstaniu uszkodzeń rozpoczyna się naturalny proces gojenia. Aby jednak przerwane naczynia krwionośne mogły utworzyć czop płytkowy (niezbędny element do zatrzymania dalszego wypływu krwi poprzez stworzenie galaretowatego skrzepu), konieczne jest zabezpieczenie od zewnątrz uszkodzonego fragmentu ciała. Kiedy masz do czynienia z głęboką raną bez szycia, musisz sięgnąć po jałowy opatrunek i zamocować go bezpośrednio na przerwanym odcinku skóry. Jeśli nie masz pod ręką gazy, przydatny będzie ręcznik, bluza lub koszulka. Nie zakładaj opatrunków z waty bądź ligniny. Możesz ranę delikatnie przemyć, najlepiej z użyciem soli fizjologicznej lub środków antyseptycznych, ale unikaj bezpośredniego polewania rany. Zabieg możesz wykonać po zatamowaniu krwotoku lub w trakcie jego trwania, ale pamiętaj, że nie jest on niezbędny. Najważniejsze, aby głęboka rana bez szycia nie narażała poszkodowanego na zbytnią utratę krwi. 

Co robić, gdy rana jest duża?

O ile tamowanie mało obfitego krwotoku głębokiej rany nie jest absorbujące, przy silnym krwawieniu możesz zastosować dodatkowy zabieg, który ograniczy upływ krwi z rany. Wykonaj opatrunek uciskowy, np. poprzez przyłożenie rolki bandaża lub wałka z czystego ubrania lub ręcznika do rany, a następnie owinięcie całości szczelnie bandażem lub czystym materiałem. Pamiętaj jednocześnie, aby ograniczyć swój bezpośredni kontakt z płynami ustrojowymi poszkodowanego do minimum. Jeśli to rana po oparzeniu, podczas czynności ratowniczych, tak jak w przypadku innych ran, załóż rękawiczki jednorazowe. Głęboka rana bez szycia może nie uspokoić się po założeniu jednej warstwy opatrunków. W tej sytuacji dołóż więcej materiałów opatrunkowych, ale nie zdejmuj poprzednich warstw. Podczas tamowania wezwij pogotowie.

Głęboka rana z ciałem obcym

Zanim zabierzesz się do udzielania pomocy, oceń, czy wewnątrz rany nie znajduje się ciało obce bądź inne zabrudzenia, np. błoto, szkło, kamienie czy kawałki drewna. Jeśli dostrzeżesz zanieczyszczenia, nie staraj się ich samodzielnie usuwać, polewając wodą czy dmuchając na ranę. W ten sposób narażasz poszkodowanego na postęp uszkodzeń naczyń krwionośnych oraz zakażenie drobnoustrojami. Wbite ciało obce pełni rolę tamponu zapobiegającego postępowi krwotoku. Udzielając pierwszej pomocy, postaraj się odpowiednio ułożyć osobę, która uległa urazowi. Najlepiej, aby usiadła lub położyła się, ponieważ krwotoki i znaczne ubytki tkanek sprzyjają omdleniom i nudnościom. 

Przewlekła głęboka rana bez szycia

Zdarza się, że nie tylko w wyniku urazu powstaje uszkodzenie tego typu. Głęboka rana bez szycia bywa niekiedy zabiegiem mającym na celu usprawnienie leczenia, ale powstaje ona w wyniku choroby współistniejącej lub zaistnienia miejscowych procesów patologicznych, które wpływają na postęp faz procesów gojenia. Zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego lub inne nieprawidłowości upośledzające etapy regeneracji mogą sprawiać, że jest to nieestetycznie wyglądająca ropiejąca rana, obciążona wysiękami i skrzepami czy martwicą. Wówczas wymaga się stosowania specjalnych opatrunków, a nawet zabiegów fizykalnych z użyciem lasera czy ultradźwięków.

1. J. Fibak, Chirurgia, PZWL, Warszawa 2010.
2. W. Noszczyk, Chirurgia, PZWL, Warszawa 2007.
3. A. Trott, Rany i obrażenia, Urban & Partner, Wrocław 2012.
4. G. Ziółkowski i in., Pielęgnacja skóry i rany, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, Katowice 2011.