Objawy różyczki – jak ją rozpoznać? Co warto wiedzieć?

Różyczka – skąd się bierze?

Różyczka jest chorobą zakaźną, wywołaną przez wirusa różyczki. Może wystąpić u osoby w każdym wieku, ale najczęściej dotyczy dzieci w wieku 5–9 lat. Zwykle ma łagodny, samoograniczający się przebieg. Jeżeli jednak do zakażenia dojdzie u kobiety spodziewającej się dziecka (szczególnie przed 18. tygodniem ciąży), istnieje wysokie ryzyko poronienia, zgonu płodu lub wystąpienia zespołu różyczki wrodzonej. Od czasu wynalezienia szczepionki przeciwko różyczce w 1969 roku ilość zachorowań znacznie zmalała. W Polsce szczepionka została wprowadzona do Programu Szczepień Ochronnych w 1988 roku. Od 2019 roku podawane są dwie dawki szczepionki – w 13.–15. miesiącu oraz w 6. roku życia.

W populacji dzieci zachorowania na różyczkę dotyczą w równym stopniu dziewczynek i chłopców. Wśród osób dorosłych zauważa się częstsze zakażenia u kobiet niż u mężczyzn.

Do czynników ryzyka wystąpienia różyczki należą:

• brak szczepienia przeciwko różyczce lub przyjęcie tylko 1 dawki szczepionki,

• podróż do rejonu endemicznego występowania różyczki,

• zaburzenia odporności,

• kontakt z osobą zainfekowaną wirusem różyczki.

Zastanawiasz się, jak dochodzi do zakażenia? Jedynym rezerwuarem wirusa różyczki jest człowiek. Zarazić możesz się więc tylko od osoby zakażonej, przede wszystkim drogą kropelkową, np. przebywając w małej odległości od zainfekowanej, kichającej czy kaszlącej osoby. Wirusy mogą dostać się do Twojego organizmu, również jeśli masz bezpośredni kontakt z moczem czy z krwią chorego. W przypadku kobiet ciężarnych patogen może przedostać się przez łożysko do organizmu dziecka.

• Dowiedz się więcej: Różyczka w ciąży – objawy, badania, normy.

Jak objawia się różyczka?

Pierwsze objawy różyczki pojawiają się w ciągu 14–21 dni od zakażenia. Są niespecyficzne i obejmują: gorączkę, osłabienie, ból głowy, zmniejszenie apetytu i ból gardła. Powiększają się również węzły chłonne, najczęściej za uszami, na szyi i w okolicy podpotylicznej. Dopiero po kilku dniach pojawiają się objawy skórne. Wysypka ma zwykle charakter drobnych, różowych plamek. Pojawia się w pierwszej kolejności na twarzy, po czym obejmuje tułów i kończyny. Ustępuje samoistnie po mniej więcej 3 dniach. U co 5. osoby z różyczką na podniebieniu są zauważalne również wybroczyny (małe, czerwone plamki), tzw. plamki Forchheimera. Zmianom skórnym nie towarzyszy świąd.

Zespół różyczki wrodzonej objawia się m.in. wadami narządu wzroku, słuchu i wadami serca (tzw. triadą Gregga). Nieprawidłowości mogą wystąpić jednak w wielu innych narządach i układach.

Do kogo się zgłosić?

Jeżeli u Ciebie lub bliskiej Ci osoby pojawiły się objawy różyczki, skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Spodziewasz się dziecka, a miałaś kontakt z osobą zakażoną wirusem różyczki lub sama zmagasz się z infekcją? Niezwłocznie zgłoś się do ginekologa. Specjalista oceni stan zdrowia Twojego dziecka i skieruje Cię na odpowiednie badania.

Diagnostyka i leczenie różyczki

Objawy różyczki bywają mało nasilone, dlatego rozpoznanie choroby nastręcza niekiedy trudności. Pomocne okazują się wówczas testy serologiczne, a konkretnie badanie miana przeciwciał przeciwko różyczce w klasie IgM. Pojawiają się one we krwi już po 4 dniach od wystąpienia na skórze wysypki. W diagnostyce wykorzystuje się również badanie przeciwciał IgG przeciwko różyczce. Kilkukrotny wzrost miana IgG w ciągu kilku tygodni potwierdza rozpoznanie zakażenia. Aby postawić diagnozę zespołu różyczki wrodzonej u płodu, konieczne jest wykonanie badania wykrywającego wirusy w płynie owodniowym, we fragmencie kosmówki lub we krwi płodu.

Leczenie różyczki u dzieci i dorosłych ma charakter objawowy. Polega przede wszystkim na odpowiednim nawodnieniu, odpoczynku oraz podawaniu leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych. Wielospecjalistycznej opieki wymagają dzieci z zespołem różyczki wrodzonej.

Różyczka – rokowanie

Różyczka ma zwykle charakter łagodny, samoograniczający się i wiąże się z bardzo dobrym rokowaniem. Wyjątkiem jest zakażenie w okresie życia płodowego, które wiąże się często z wystąpieniem licznych wad wrodzonych u dziecka, a niekiedy również z jego śmiercią. Do najczęstszych powikłań zakażenia u osób dorosłych (w szczególności u kobiet) zalicza się zapalenie stawów – eksperci sądzą, że może ono dotyczyć nawet 70% z nich. Do rzadszych powikłań należą: małopłytkowość, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wątroby, niedokrwistość czy uszkodzenie narządu wzroku.

Profilaktyka zakażenia wirusem różyczki

Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniu wirusem różyczki jest szczepienie. W Polsce dostępny jest preparat skojarzony, czyli szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce. Od 2019 roku, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, jest ona podawana w 2 dawkach – w 13.–15. miesiącu i 6. roku życia dziecka. Szczepienie jest również zalecane innym osobom nieuodpornionym, szczególnie kobietom starającym się o ciążę.