Jak wygląda rogowacenie ciemne skóry? O czym może świadczyć?

Rogowacenie ciemne skóry – co to jest?

Rogowacenie ciemne (ang. acanthosis nigricans) jest skórną manifestacją innych chorób i zaburzeń, często niedających jeszcze pozostałych objawów. W jego przebiegu obserwuje się miejscową hiperpigmentację i nadmierne rogowacenie skóry, najczęściej w okolicy karku, pach i pachwin. Można je rozpoznać po charakterystycznym wyglądzie skóry, która jest ciemna (często ciemnobrązowa, a nawet czarna) i pogrubiała. Niekiedy zmiany obejmują także brodawki sutkowe, a w rzadkich przypadkach błonę śluzową nosa, jamy ustnej, krtani lub przełyku. Jeśli u Ciebie lub u Twojego dziecka wystąpiły objawy mogące wskazywać na rogowacenie ciemne – nie zwlekaj. Umów się na wizytę do lekarza rodzinnego, który po wstępnej ocenie zmian zadecyduje o ewentualnej konieczności konsultacji dermatologicznej i wystawi odpowiednie skierowanie. Pamiętaj, że rogowacenie ciemne skóry u dzieci występuje najczęściej w tylnej części szyi. Objawu tego nie należy mylić z rogowaceniem słonecznym i rogowaceniem białym – w różnicowaniu zmian pomoże Ci specjalista dermatologii.

Rogowacenie ciemne występuje najczęściej u osób poniżej 40. roku życia. Może być związane z genetyczną predyspozycją (defektem czynnika wzrostu fibroblastów – komórek skóry), nadmierną ilością krążącej we krwi insuliny lub transformującego czynnika wzrostu (TGF).

Przyczyny rogowacenia ciemnego

Ze względu na przyczynę występowania rogowacenia ciemnego podzielono je na kilka rodzajów:

• rodzinne rogowacenie ciemne – spowodowane mutacją receptora dla czynnika wzrostu fibroblastów; pierwsze zmiany skórne mogą być obecne już w momencie urodzenia dziecka lub we wczesnym dzieciństwie,

• rogowacenie ciemne związane z otyłością – nadmierna masa ciała i często towarzysząca jej insulinooporność (zmniejszenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny) są najczęstszą przyczyną rogowacenia ciemnego. U części pacjentów zmniejszenie masy ciała prowadzi do ustąpienia zmian skórnych,

• rogowacenie ciemne polekowe – może być konsekwencją przyjmowania glikokortykosteroidów, leków antykoncepcyjnych, niacyny lub insuliny. Po ich odstawieniu zmiany zwykle całkowicie ustępują,

• rogowacenie ciemne związane z zaburzeniami hormonalnymi lub chorobami autoimmunologicznymi, m.in. w przebiegu zespołu policystycznych jajników, tocznia rumieniowatego układowego, twardziny układowej, choroby Hashimoto,

• rogowacenie ciemne w przebiegu nowotworów złośliwych, najczęściej gruczolakoraków przewodu pokarmowego, raka prostaty, piersi czy jajnika. Często jest pierwszym objawem choroby nowotworowej.

U osób z ciemną karnacją obserwuje się czasem izolowane rogowacenie ciemne, niemające podłoża chorobowego. Zmiany są wówczas obecne jedynie w okolicach łokci, kolan, kostek i na podeszwach stóp. Warto w takim przypadku skonsultować się z lekarzem, zwykle jednak nie ma potrzeby pogłębiania diagnostyki.

Diagnostyka rogowacenia ciemnego – jakie badania wykonać?

Wstępne rozpoznanie rogowacenia ciemnego jest stawiane na podstawie obrazu klinicznego pacjenta. Diagnozę lekarz powinien potwierdzić badaniem histopatologicznym materiału pobranego podczas biopsji skóry. Z uwagi na występowanie wtórne do innych schorzeń konieczne jest wykonanie dodatkowych badań – testów krwi (w szczególności w kierunku obecności insulinooporności lub cukrzycy, m.in. stężenia glukozy na czczo, doustnego testu obciążenia glukozą, krzywej insulinowej i poziomu hemoglobiny glikowanej) oraz badań endoskopowych (gastroskopii i kolonoskopii). Kobiety powinny zgłosić się na kontrolną wizytę ginekologiczną, a mężczyźni do urologa.

• Dowiedz się również, jakie są pierwsze objawy cukrzycy i jak je rozpoznać.

Jak leczyć rogowacenie ciemne?

Podstawą postępowania terapeutycznego u pacjentów z rogowaceniem ciemnym jest leczenie schorzenia będącego jego przyczyną. Jeśli stwierdzono u Ciebie insulinooporność lub cukrzycę, zmniejszenie nasilenia zmian skórnych możesz uzyskać poprzez stosowanie diety niskowęglowodanowej, regularne ćwiczenia fizyczne i kontrolowanie poziomu glukozy we krwi. Lekarz może również zadecydować o konieczności włączenia u Ciebie leków, najczęściej metforminy. Jeśli rozpoznano u Ciebie nowotwór złośliwy, pamiętaj, iż rogowacenie ciemne może ustąpić po skutecznym leczeniu onkologicznym.

Miejscowe leczenie zmian polega przede wszystkim na stosowaniu retinoidów (najczęściej 0,1% tretynoiny) lub analogów witaminy D. Powinny one stanowić jednak jedynie uzupełnienie leczenia przyczynowego. Jeżeli rogowacenie ciemne stanowi dla Ciebie istotny defekt kosmetyczny, możesz poddać się również zabiegom kosmetycznym – dermabrazji, peelingowi chemicznemu czy zabiegowi laserowemu w obrębie zmian.