Błyski światła w polu widzenia – poznaj przyczyny ich powstawania

Czym są fotopsje?

Fotopsje to jeden z objawów okulistycznych, który polega na postrzeganiu błysków światła w polu widzenia. Specjaliści przyporządkowali je do zjawisk entoptycznych. To procesy, które zachodzą bez udziału bodźców świetlnych pochodzących z zewnątrz. Do powstania błysków światła dochodzi w wyniku pobudzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego, siatkówki czy nerwu wzrokowego.

Błyski w oku – jak wyglądają?

Błyski w oku to subiektywny objaw. To, w jaki sposób przedstawisz go okuliście, zależy przede wszystkim od Ciebie – Twojej osobowości, wykształcenia, zdolności do analizy tego, co postrzegasz. Fotopsje mogą być zatem przedstawione przez pacjentów w sposób niedokładny, albo też bardzo precyzyjny. Błyski świetlne to dość różnorodny objaw. Fotopsje mogą bowiem przybrać różny kształt – zazwyczaj są to łuki i błyskawice. Zdarzają się też m.in.: iskierki, pajączki, zygzaki, gwiazdki, męty, nitki, przecinki, plamki, linie, obręcze, fale, iglice, smugi, kropki. Niekiedy pacjenci mówią o bezkształtnych rozbłyskach światła, świeceniu, błyszczeniu, pulsowaniu. Fotopsje najlepiej widać podczas przebywania w zaciemnionym pomieszczeniu. 

Błyski w oczach – przyczyny

Fotopsje w oku mogą mieć różnorakie przyczyny powstawania. Jedną z najczęstszych jest tylne odklejenie ciała szklistego. W sposób szczególny narażone są na nie osoby z krótkowzrocznością, zaćmą, cukrzycą, po świeżych urazach lub operacjach oka. Odwarstwienie tej struktury pociąga za sobą wrażliwą siatkówkę, co sprzyja jej odklejeniu. Odklejenie siatkówki to kolejna z częstszych przyczyn fotopsji w oku. Może do tego dojść w efekcie urazów powypadkowych lub powstałych podczas zabiegów chirurgicznych na gałce ocznej, w wyniku wysiłku fizycznego czy jako skutek innych chorób (np. nowotworu oka, cukrzycy).

Błyski w polu widzenia często towarzyszą migrenowym bólom głowy z aurą wzrokową. Mogą być też jednym z objawów samej aury wzrokowej, bez bólu głowy. Podczas aury wzrokowej pojawiają się dodatkowo: drgania obrazu, światłowstręt, ból oczu, zamazany lub zdeformowany obraz, czasowe zaniewidzenie. Zazwyczaj objawom tym towarzyszą m.in.: zaburzenia mowy, mrowienie i drętwienie twarzy oraz ręki, nadwrażliwość na zapachy, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, szumy w uszach, a także objawy ruchowe.

Błyski w oku mogą być konsekwencją niedokrwienia siatkówki oka. Najczęściej przyczynami chwilowego niedokrwienia tej struktury są: niskie ciśnienie tętnicze krwi, duża utrata krwi w krótkim czasie, hiperwentylacja (stan szybkiego i głębokiego oddychania), wstrząs anafilaktyczny, ortostatyczne zaburzenie ciśnienia (wywołane przeważnie szybką zmianą pozycji z leżącej na stojącą).

Przyczyną fotopsji może być skurcz tętnicy siatkówki i związany z tym zmniejszony przepływ krwi przez gałkę oczną. Towarzyszy temu nagła, okresowa – do 30 minut – utrata widzenia, z błyskami świetlnymi. Najczęściej do takiego skurczu dochodzi podczas intensywnych ćwiczeń fizycznych z pochylaniem głowy.

Innymi częstymi przyczynami fotopsji są choroby plamki. Specjaliści wymieniają wśród nich:

• chorobę Besta, 

• zwyrodnienie plamki związane z wiekiem,

• pasma naczyniaste,

• makulopatię w krótkowzroczności, 

• centralną retinopatię surowiczą, 

• dystrofię nabłonka barwnikowego.

Do powstania błysków w polu widzenia prowadzi zawał płata potylicznego. Dochodzi do niego na skutek niedokrwienia tej części mózgu. Wśród zawałów mózgu eksperci wyróżnili: zatory pochodzenia sercowego, zawały miażdżycowe, zawały lakunarne (tzn. w obrębie małych naczyń krwionośnych). Fotopsje powodowane są również deprywacją sensoryczną (tzw. halucynacjami oftalmopatycznymi). Polega ona na redukcji lub usunięciu bodźców działających na zmysł wzroku.

Błyski w polu widzenia mogą być związane ze stanem zapalnym, który występuje w przebiegu m.in.:

• histoplazmozy, 

• ogniskowego/rozlanego zapalenia naczyniówki, 

• syndromu znikających białych plamek, 

• nacieku zapalnego siatkówki w nadczynności tarczycy, 

• neuropatii w stwardnieniu rozsianym, 

• retinopatii na tle toksoplazmozy, 

• czerniaka i przerzutów nowotworowych do naczyniówki, 

• ostrej plamkowej neuroretinopatii, 

• obrzęku tarczy nerwu wzrokowego.

Błyski świetlne w oku – leczenie i diagnostyka

Same błyski świetlne w polu widzenia nie podlegają leczeniu. Jednak jeśli pojawiają się dolegliwości towarzyszące, np.: światłowstręt, silne bóle głowy, nudności, ciśnienie w oku, pogorszenie wzroku, leukokoria (biały refleks na źrenicy), zgłoś się na konsultację do okulisty. Specjalista zleci odpowiednie badania, aby wykluczyć ewentualne wady wzroku czy poważne choroby oczu. W ocenie błysków w polu widzenia bierze się pod uwagę: morfologię (postać fotopsji), lokalizację w polu widzenia, kolor (np. żółte błyski w oku pojawiają się w proliferacjach wewnątrzgałkowych i w rozwarstwieniu siatkówki, fioletowe – w zakrzepie żyły środkowej siatkówki), częstotliwość, czas trwania, porę (w dzień czy w nocy), obecność błysków w jednym oku lub w obu, okoliczności (np. ruchy głową, czytanie). Dalsza diagnostyka obejmuje najczęściej badanie dna oka z poszerzeniem źrenic z użyciem oftalmoskopu lub lampy szczelinowej. Lekarz zleca wykonanie badania plamki żółtej, USG, pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego i innych badań w zależności od podejrzewanego podłoża błysków w polu widzenia. Leczenie zależy od przyczyny powstania błysków świetlnych.