Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieProfilaktyka 1 min.

Funkcja i rola kortyzolu – za co odpowiada i jakie są jego normy

Agata Muchowska08.11.2022Aktualizacja: 11.10.2023

Uczucie niepokoju, przyspieszone bicie serca, nadmiar energii i wzmożona siła do działania – tak zazwyczaj reagujemy na trudne sytuacje. Odpowiedzialny za to jest kortyzol, nazywany hormonem stresu. Problem pojawia się, gdy kortyzolu w organizmie jest zbyt dużo. Dowiedz się, jak objawia się jego nadmiar.


kortyzol
pexels

Polecane

wzmocnienie-organizmu-po-antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Jak możesz wzmocnić swój organizm po antybiotyku?
30.05.2022
jakie-sa-rodzaje-nowotworow-co-warto-wiedziec
Zdrowie
2 min.
Rodzaje nowotworów łagodnych i złośliwych
14.05.2021
przeciwciala-czym-sa-co-je-wytwarza
Zdrowie
2 min.
Przeciwciała - czym są? Co je wytwarza?
31.10.2021
rodzaje-kleszczy-jakie-sa-najgrozniejsze
Zdrowie
2 min.
Rodzaje kleszczy - jakie są najgroźniejsze?
24.01.2022
Spis treści
  1. Kortyzol – czym jest?
  2. Wpływ kortyzolu na organizm
  3. Normy kortyzolu
  4. Jak naturalnie zredukować poziom kortyzolu

Kortyzol – czym jest?

Kortyzol to naturalnie występujący w organizmie hormon wytwarzany przez nadnercza. Nazywany jest potocznie „hormonem stresu”. Nie bez powodu, jego poziom bowiem podnosi się, gdy znajdujesz się w trudnej sytuacji. To właśnie on rozpoczyna reakcje, które umożliwiają ci radzenie sobie z problemami.. Kortyzol odpowiada m.in. za prawidłowy metabolizm, przemiany węglowodanowe i ciśnienie krwi.W reakcji na stres zwiększa poziom glukozy we krwi, dzięki czemu czujesz przypływ energii, przyspieszone bicie serca, a mózg jest bardziej dotleniony. Ma to bezpośredni wpływ na najważniejsze aspekty Twojego życia np. sen, równowagę psychosomatyczną oraz nastrój. 

Największy poziom kortyzolu jest rano, tuż po przebudzeniu i spada w ciągu dnia. Najniższy jest zazwyczaj późnym wieczorem i w nocy. Stężenie tego hormonu rośnie podczas wysiłku fizycznego oraz w sytuacjach stresowych. Choć jego obecność w organizmie jest niezbędna, to jednak nadmiar kortyzolu może mieć negatywny wpływ na Twoje zdrowie.

Wpływ kortyzolu na organizm

Wszyscy znamy to uczucie – przyspieszone tętno, niepokój i nagły przypływ energii – to właśnie objawy podwyższonego kortyzolu wywołanego sytuacją stresową. Kortyzol podwyższa stężenie glukozy we krwi i wzmacnia działanie innych hormonów stresu – adrenaliny i noradrenaliny. Dzięki temu Twój organizm jest w stanie lepiej poradzić sobie w trudnej sytuacji. To jednak nie wszystkie funkcje kortyzolu. Nasila on także rozpad białek i trójglicerydów, zatrzymuje sól w organizmie, zwiększając wydalanie potasu oraz pobudza układ trawienny do wydzielania soku żołądkowego. Dzięki działaniu przeciwzapalnemu i immunosupresyjnemu wpływa pozytywnie na układ odpornościowy. Problem pojawia się, gdy poziom kortyzolu w Twoim organizmie jest nieprawidłowy. Najczęstsze objawy występowania nieprawidłowej ilości kortyzolu w organizmie to:

  • utrzymujące się złe samopoczucie,

  • brak energii,

  • otyłość,

  • nadciśnienie lub obniżone ciśnienie tętnicze,

  • osłabiona odporność,

  • utrata masy ciała.

Jeśli zauważysz któreś z powyższych objawów, udaj się jak najszybciej do lekarza i zbadaj poziom kortyzolu. Może się bowiem okazać, że nieprawidłowa ilość tego hormonu odpowiada za Twoje dolegliwości.

Normy kortyzolu

Norma kortyzolu w organizmie zależna jest od kilku czynników. Kluczowa jest pora dnia. Najwyższe stężenie kortyzolu jest rano i waha się od 138 do 690 nmol/l, natomiast wieczorem i w nocy wynosi od 70 do 350 nmol/l. Kortyzol bada się, pobierając próbkę krwi lub moczu. Najlepiej na badanie przyjść rano na czczo.

Przyczynami podwyższonego kortyzolu mogą być:

  • przewlekły stres,

  • zbyt duży wysiłek fizyczny przed badaniem,

  • anoreksja,

  • depresja,

  • guz nadnerczy,

  • gruczolak przysadki,

  • nowotwór płuc.

Jeśli okaże się, że badanie wykazało zwiększony poziom tego hormonu, kontynuuj dalszą diagnostykę. Może się bowiem okazać, że za złe samopoczucie nie jest odpowiedzialny stres, a poważna choroba zagrażająca twojemu zdrowiu, a nawet życiu.

Równie niepokojący, choć mniej groźny dla zdrowia jest niedobór kortyzolu. Objawia się on brakiem energii, obniżoną odpornością, ciągłym zmęczeniu, apatią, utratą masy ciała i złym samopoczuciem. Może on być efektem takich schorzeń jak:

  • choroba Addisona,

  • wrodzony przerost nadnerczy,

  • niedoczynność kory nadnerczy, przysadki mózgowej lub podwzgórza.

Utrzymujący się, niewłaściwy poziom kortyzolu może powodować zaburzenia lękowe, otyłość (to przez niego bowiem „zajadamy stres”, gdyż wzmaga apetyt i odpowiada za odkładanie się tkanki tłuszczowej), problemy ze snem i koncentracją, co w efekcie prowadzi do depresji. W przypadku zbyt niskiego kortyzolu występuje osłabienie, omdlenia, zaburzenia odżywiania oraz obniżenie ciśnienia.

Jak naturalnie zredukować poziom kortyzolu

Jeśli towarzyszy Ci permanentny stres i zauważasz u siebie objawy podwyższonego kortyzolu, zadbaj o jego zredukowanie. Możesz to zrobić samodzielnie, dbając o zdrowy tryb życia i stosując zbilansowaną dietę. Zrezygnuj z używek, nie pal papierosów, unikaj alkoholu i kawy. Staraj się dbać o aktywność fizyczną. W rozładowaniu napięcia pomogą Ci spacery na łonie natury oraz inne aktywności, które sprawiają Ci przyjemność. Wycisz się i znajdź czas dla siebie. Pomocny w redukcji stresu może okazać się trening autogenny Schultza lub medytacja. Postaraj się zachować balans między pracą a życiem osobistym, stres przekłada się bowiem negatywnie na Twoją wydajność. 

W zachowaniu odpowiedniego poziomu kortyzolu pomaga właściwa dieta. Poranek zaczynaj od miski ciepłej owsianki. Zawarte w niej węglowodany pobudzają wydzielanie serotoniny, czyli hormonu szczęścia. Zadbaj, aby na Twoim talerzu znalazło się pełnoziarniste pieczywo i makarony. Warto sięgnąć po czekoladę, najlepiej gorzką z dużą ilością kakao i orzechów. W obniżeniu poziomu stresu pomoże również witamina C, jedz więc dużo owoców bogatych w ten składnik. Redukcji kortyzolu sprzyja magnez. Znajdziesz go w soi, szpinaku i łososiu. Dietę uzupełnij o ryby bogate w kwasy omega-3. W rozluźnieniu mięśni twarzy pomoże natomiast chrupanie marchewki, żucie gumy bądź jedzenie orzechów.

Możesz skorzystać także z programu MindSpace w aplikacji Welbi. Jest to specjalny program, w którym znajdziesz praktyczne ćwiczenia obniżające stres oraz niezbędne informacje, jak radzić sobie z emocjami. 

Źródła
  1. L. McGregor, Hypoadrenia. Wyczerpanie nadnerczy, Biały Wiatr, Rzeszów 2016.
  2. M. Gabor, Kiedy ciało mówi nie, tłum. P. Cieślak, Czarna Owca, Warszawa 2022.
  3. D. Colbert, Uwolnij się od stresu, Vocatio Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2016.
  4. P. Gulda, Kortyzol, Prószyński Media, Warszawa 2019.
  5. E. Kempisty-Jeznach, Chorzy ze stresu. Problemy psychosomatyczne, Prószyński Media, Warszawa 2021.
Author Agata Muchowska picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

Wysypka po antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Wysypka po antybiotyku – domowe sposoby
03.06.2022
Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
aloes-na-rany-jak-go-stosowac-co-warto-wiedziec
Zdrowie
1 min.
Aloes na rany - jak go stosować? Co warto wiedzieć?
30.10.2021
uczulenie-na-plyn-do-plukania-jak-wyglada
Zdrowie
2 min.
Uczulenie na płyn do płukania - jak wygląda?
28.10.2021
Popularne w kategorii Zdrowie
progesteron-u-mezczyzn-jak-go-podniesc-lub-obnizyc
Seks
1 min.
Progesteron u mężczyzn - jak go podnieść lub obniżyć?
24.01.2022
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.