Limfadenopatia – co powoduje powiększenie węzłów chłonnych?

Limfadenopatia – czym jest i jak powstaje?

Limfadenopatia jest medycznym terminem określającym stan powiększenia węzłów chłonnych. To ważny i jednocześnie bardzo często diagnozowany problem kliniczny, który powstaje na skutek działania wielu czynników. 

Dlaczego w ogóle dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych? Węzły chłonne to struktury rozmieszczone w przebiegu naczyń limfatycznych, są kluczową częścią układu odpornościowego człowieka. Ich głównym zadaniem jest ochrona organizmu przed chorobotwórczymi substancjami i kierowanie układem immunologicznym w przypadku infekcji i działania patogenów. W organizmie człowieka znajduje się ponad 500 węzłów chłonnych rozmieszczonych po całym ciele. Do najbardziej znanych i wyczuwalnych pod palcami należą tzw. węzły chłonne obwodowe (szyjne, nadobojczykowe, pachowe, pachwinowe, udowe, podżuchwowe, karkowe). 

Prawidłowe węzły chłonne są ruchome, mają wielkość ziarnka grochu i nie są wcale lub w niewielkim stopniu wyczuwalne pod palcem. W przypadku aktywnej infekcji uaktywniają reakcję immunologiczną organizmu i proces produkcji limfocytów w celu zwalczenia choroby. Struktury te ulegają również niewielkiemu powiększeniu i stają się bolesne pod wpływem dotyku. Jest to jednak zupełnie naturalna i prawidłowa reakcja organizmu na toczący się stan zapalny. 

Rodzaje i przyczyny limfadenopatii

Przyczyny limfadenopatii są zróżnicowane i zależą od jej postaci. Do powiększenia węzłów chłonnych mogą doprowadzić zarówno łagodne przeziębienie, jak i poważne choroby ogólnoustrojowe. Postać regionalna (miejscowa) limfadenopatii ogranicza się do powiększenia jednego rodzaju węzłów chłonnych. Najczęściej postać ta dotyczy węzłów szyjnych, pachowych i pachwinowych. W postaci regionalnej węzły chłonne są nieznacznie powiększone i osiągają wielkość od 1,5 cm do 2 cm. Pod wpływem dotyku są bolesne, ale zachowują ruchomość. 

Przyczyny limfadenopatii regionalnej:

• zakażenia paciorkowcem lub bakteryjne (np. angina, tularemia) – objawiają się powiększeniem węzłów szyjnych i podżuchwowych;

• infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych, szczególnie w przebiegu przeziębienia i grypy, których objawem są nieznacznie powiększone węzły szyjne;

• gruźlica – objawem są powiększone węzły szyjne;

• różyczka – choroba wirusowa, która objawia się m.in. powiększeniem węzłów szyjnych i zausznych;

• odra – choroba wirusowa, której objawem są powiększone węzły szyjne;

• sarkoidoza – choroba zapalna, objawiająca się powiększeniem węzłów śródpiersiowych.

Postać ogólna limfadenopatii to stan, w którym dochodzi do powiększenia wszystkich węzłów chłonnych w organizmie. Najczęściej świadczy o chorobach ogólnoustrojowych, poważnie zaburzających pracę układu immunologicznego, jak np.: zakażenie wirusem HIV, nowotwory, choroby pasożytnicze uszkadzające układ chłonny, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tkanki łącznej, w tym toczeń rumieniowaty układowy, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, choroby zapalne tarczycy (np. podostre zapalenie tarczycy). Postać ogólna limfadenopatii może rozwinąć się również na skutek nadwrażliwości na niektóre przyjmowane leki. W postaci ogólnej węzły chłonne osiągają wielkość powyżej 2 cm i są bolesne podczas dotyku. Cechą charakterystyczną postaci ogólnej jest brak ruchomości powiększonych struktur.

Zarówno miejscowa, jak i ogólna postać limfadenopatii może przebiegać w typie ostrym (powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się około 14 dni), podostrym (powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się do 6 tygodni) lub przybrać charakter przewlekły.

Limfadenopatia – do jakiego lekarza się zgłosić?

Powiększone węzły chłonne zazwyczaj są wyczuwalne podczas rutynowej wizyty u lekarza z powodu infekcji. Stan ten jest niegroźny i świadczy o prawidłowej reakcji organizmu na toczącą się infekcję bakteryjną lub wirusową. Wraz z ustąpieniem objawów, np. przeziębienia, węzły chłonne ulegają samoistnemu zmniejszeniu. Jednak w przypadku znacznego powiększenia węzłów chłonnych bez towarzyszących innych objawów lub dolegliwości w postaci wysokiej i przewlekłej gorączki warto zasięgnąć konsultacji lekarza. Udaj się do internisty lub lekarza rodzinnego. W przypadku braku dostępności terminów wstępną konsultację w celu otrzymania wskazówek co do dalszej diagnostyki możesz odbyć w ramach usług telemedycznych. Kontakt z lekarzem jest możliwy nawet tego samego dnia. W zależności od stanu limfadenopatii i podejrzewanej przyczyny ekspert zleci wykonanie szczegółowych badań diagnostycznych.

Diagnostyka limfadenopatii

Diagnostyka limfadenopatii jest złożona i zależy od możliwych przyczyn. Badania podmiotowe i przedmiotowe powinny zostać uzupełnione o badania obrazowe (USG, tomografię komputerową), które pozwolą na ocenę poszczególnych węzłów chłonnych i wykrycie ewentualnych zmian zachodzących w ich obszarze. Lekarz może również zlecić, abyś wykonał badania laboratoryjne, w tym morfologię i oznaczenie poziomu CRP. W przypadku podejrzenia niepokojących zmian lub niejednoznacznych wyników badań krwi, eskperci zalecają wykonanie biopsji powiększonego węzła chłonnego. 

Co oznacza diagnoza: okoliczna limfadenopatia?

Diagnoza z opisem: okoliczna limfadenopatia oznacza, że doszło do miejscowego powiększenia węzłów chłonnych na skutek choroby okolicy, która jest drenowana przez dane węzły. Jest więc to naturalny stan fizjologiczny organizmu w odpowiedzi na miejscowe działanie patogenu chorobotwórczego i napływ bakterii. Reakcja ta nie powinna wzbudzać niepokoju. Na przykład w przebiegu zapalenia migdałków okoliczną limfadenopatią są powiększone węzły chłonne szyjne. Natomiast w przypadku ostrego zapalenia zatok okoliczną limfadenopatią określany jest stan powiększenia węzłów chłonnych podżuchwowych.

1. K. Taran, A. Rosiak, J. Kobos, Ocena czynników etiologicznych limfadenopatii wieku rozwojowego w regionie łódzkim, „Family Medicine & Primary Care Review”, 2013, 15(3), s. 405–407.
2. K. Napiórkowska-Baran, Autoimmunologiczny zespół limfoproliferacyjny – mało znana choroba o różnych obliczach, „Alergia Astma Immunologia”, 2019, 24(2), s. 44–50.