Mizofonia – co to takiego? Przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest mizofonia?

Mizofonia, nazywana również selektywnym zespołem nadwrażliwości na dźwięki, to zaburzenie polegające na nadmiernej, negatywnej reakcji emocjonalnej na specyficzne dźwięki. Te dźwięki, często określane jako „wyzwalacze”, mogą być dla innych osób zupełnie niesłyszalne lub odbierane jako całkowcie neutralne.

Dźwięki, które wyzwalają uczucie irytacji są indywidualne dla każdej osoby. Jednak najczęściej są to dźwięki ustne takie jak mlaskanie, chrupanie, szeptanie czy głośne oddychanie; dźwięki powtarzalne, a więc jednostajne kapanie wody czy tykanie zegara, a także gwałtowne dźwięki takie jak krzyk czy płacz. Rzadszym „wyzwalaczem” dla osoby zmagającej się z mizofonią są odgłosy natury takie jak szum wiatru czy śpiew ptaków. Nadmierne reakcje mogą wywoływać również konkretne utwory muzyczne lub dźwięki określonych instrumentów. 

Obecnie mizofonia nie jest oficjalnie klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) ani w Podręczniku Diagnostycznym i Statystycznym Zaburzeń Psychicznych (DSM-5). Nie zalicza się jej również – w przeciwieństwie do centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego czy nagłej głuchoty – do chorób narządu słuchu. Osoby z mizofonią mają zazwyczaj prawidłowy słuch. Problem tkwi w nadmiernej reakcji mózgu na specyficzne dźwięki.

Przyczyny mizofonii

Mizofonia to temat, który wymaga dalszych badań i głębszego zrozumienia. Nie da się jednoznacznie stwierdzić, że za jej powstanie odpowiada np. przewiane ucho czy zbyt częste słuchanie głośnej muzyki. Istnieją jednak pewne czynniki, które mogą przyczyniać się do występowania tego zjawiska. Problem może mieć podłoże neurologiczne, związane z anomaliami w obrębie struktur mózgowych odpowiedzialnych za przetwarzanie dźwięków i emocji. 

Według teorii psychologicznych doświadczenia życiowe – w tym traumatyczne wydarzenia związane z określonymi dźwiękami – mogą także odgrywać rolę w kształtowaniu nadmiernej wrażliwości na te dźwięki. Nie wyklucza się także, że ten rodzaj zaburzenia może mieć podłoże genetyczne.

• Sprawdź, kiedy warto rozważyć założenie aparatu słuchowego.

Jakie są objawy mizofonii?

Głównym objawem mizofonii jest nadmierna reakcja emocjonalna na określone dźwięki, zwane „triggerami”. Dźwięki te mogą być różnorodne, ale najczęściej wzbudzają podobne emocje, wśród których należy wymienić: niepokój, irytację, złość lub uczucie obrzydzenia. Do tego dochodzi także:

• lęk, panika, a także reakcje fizyczne, np. przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie;

• chęć natychmiastowej ucieczki od źródła nieprzyjemnego dźwięku;

• trudności z koncentracją i skupieniem uwagi, gdy pojawia się niechciany dźwięk.

W praktyce oznacza to, że osoby cierpiące na mizofonię czują irytację lub złość na dźwięk żucia gumy, mlaskania, płaczu lub krzyku dziecka. W wyniku tych emocjonalnych reakcji, które często są niezrozumiałe dla otoczenia, osoby z mizofonią często unikają sytuacji, w których mogą pojawić się te dźwięki. W dalszej konsekwencji może wpływać negatywnie na ich życie społeczne i codzienne funkcjonowanie.

Jak przebiega terapia mizofonii?

Pomimo tego, że mizofonia jest stosunkowo mało zrozumiała i trudna do leczenia, istnieją pewne strategie terapeutyczne, które mogą pomóc osobom dotkniętym tym zaburzeniem. Jedną z nich jest terapia poznawczo-behawioralna, która ma na celu zmniejszenie reakcji emocjonalnych poprzez zmianę sposobu myślenia i zachowań w odpowiedzi na triggerowe dźwięki. Kolejną możliwością jest terapia dźwiękowa, która wykorzystuje różne techniki, takie jak trening dźwiękowy czy maskowanie dźwięków, aby zmniejszyć wrażliwość na irytujące dźwięki.

W niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zapisać leki depresyjne, które zmniejszają lęk i łagodzą uczucie irytacji związane z niechcianymi dźwiękami. 

Ważne jest, aby osoby dotknięte mizofonią uzyskały wsparcie psychologiczne i zrozumienie ze strony swoich bliskich. Edukacja na temat mizofonii może również przyczynić się do zwiększenia świadomości społecznej na temat tego problemu i pomóc w wyeliminowaniu stygmatyzacji, która się z nią wiąże.

Jaki lekarz pomoże w przypadku mizofonii?

W diagnozowaniu i leczeniu mizofonii może pomóc kilku różnych specjalistów. Lekarz pierwszego kontaktu przeprowadza wywiad i badanie fizyczne, aby ocenić objawy i wykluczyć inne schorzenia. To właśnie on kieruje do odpowiedniego specjalisty, np. psychologa lub psychiatry. Czasem można skorzystać jeszcze z pomocy laryngologa lub audiologa, którzy kompleksowo ocenią narząd słuchu (zbadają m.in. słuch fonematyczny), aby wykluczyć choroby narządu słuchu.