Pokrzywka stresowa – co to jest, jak ją rozpoznać i jak leczyć?

Jak rozpoznać objawy pokrzywki stresowej?

Pokrzywka to stosunkowo powszechna dolegliwość (szacuje się, że w ciągu życia występuje u ok. 20% światowej populacji), w której przebiegu na skórze pojawiają się bąble podobne do tych powstających w wyniku kontaktu z pokrzywą. Zmiany skórne powodują pieczenie lub swędzenie, a w niektórych przypadkach także drętwienie i mrowienie. W przebiegu choroby czasami występuje obrzęk naczynioruchowy, czyli obrzęk tkanek podskórnych, np. w obrębie ust, powiek czy dłoni.

Charakterystyczne objawy pokrzywki to:

• bąble pokrzywkowe, które mogą mieć kolor różowy lub biały, są dobrze ograniczone, a czasem otoczone przez tzw. rumień;

• świąd oraz (nie zawsze) parestezje, czyli pieczenie, mrowienie czy drętwienie;

• symptomy występujące codziennie lub okresowo (np. raz na tydzień lub miesiąc);

• w niektórych przypadkach samoistne remisje (samoistnie ustępuje).

Wysypka powstaje w związku z aktywacją komórek tucznych skóry (czyli komórek tkanki łącznej i błon śluzowych) oraz uwalnianiem zmagazynowanej histaminy. Histamina to hormon naturalnie występujący w organizmie, uwalniany przede wszystkim w wyniku kontaktu z alergenem (dlatego w walce z alergiami na ogół wykorzystuje się leki przeciwhistaminowe). Jego poziom wzrasta jednak również pod wpływem infekcji, wysiłku fizycznego oraz silnego stresu.

Pokrzywka często bywa wzmagana przez nadmierne wydzielanie potu, które także może mieć związek z reakcjami stresowymi. Korelacja emocji i stanu psychiki z problemami skórnymi jest zresztą jeszcze bardziej złożona. Wiadomo bowiem, że długotrwały stres zmienia funkcjonowanie całego organizmu, zaburzając gospodarkę hormonalną i obniżając odporność na szkodliwe czynniki zewnętrzne.

Inne przyczyny pokrzywki

Oczywiście stres to niejedyny czynnik mogący wpływać na powstawanie pokrzywki skórnej. Pokrzywka ostra (czyli pojawiająca się i ustępująca w ciągu 6 tygodni) zwykle jest związana z alergiami skórnymi, stosowaniem niektórych leków (sprawdź domowe sposoby na wysypkę po antybiotyku), uciskiem, zimnem, jadem owadów błonkoskrzydłych czy ekspozycją na światło słoneczne (wysypka od słońca). Natomiast w przypadku pokrzywki przewlekłej (czyli takiej, która trwa dłużej niż 6 tygodni) nawet u 80–95% pacjentów nie udaje się odnaleźć wyraźnej przyczyny – można więc podejrzewać, że przynajmniej część z nich boryka się z tym problemem na tle stresowym.

Choroby psychosomatyczne

Ludzkie ciało to wielka, skomplikowana maszyna, złożona z ogromnej liczby oddziałujących na siebie elementów. Zakłócenie w pracy jednego układu może wpływać na zmiany w wielu innych. Nic więc dziwnego, że tak wiele chorób łączonych jest ze stanem psychiki. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby somatyczne to te, które przebiegają albo pod postacią zaburzeń funkcji, albo zmian organicznych dotyczących poszczególnych narządów czy układów, w których przebiegu czynniki psychiczne odgrywają istotną rolę w występowaniu objawów chorobowych, ich zaostrzeniu i zejściu choroby. Oznacza to, że funkcjonowanie w sferze emocjonalnej ma swój udział nie tylko w powstawaniu różnych chorób, ale także w ich przebiegu oraz w wynikach leczenia. Czynnikiem, który bywa wymieniany najczęściej jako prowadzący do dolegliwości psychosomatycznych, jest przewlekły stres. Pod jego wpływem nierzadko rozwijają się m.in. takie schorzenia, jak: astma, atopowe zapalenie skóry, choroby zapalne jelita grubego, wrzody żołądka, nadczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze oraz reumatoidalne zapalenie stawów.

Co warto wiedzieć o psychodermatologii?

Psychodermatologia to dziedzina, która zajmuje się związkiem psychiki ze zdrowiem i kondycją skóry. W tym przypadku wpływ może być obustronny: stan psychiczny często skutkuje objawami skórnymi, choroby dermatologiczne oddziałują zaś na samopoczucie i szeroko pojęte zdrowie psychiczne. Mogą być źródłem wstydu, kompleksów, obniżenia poczucia własnej wartości oraz ostracyzmu społecznego i pogorszenia kontaktów z innymi.

Wśród zaburzeń dermatologicznych wymienia się więc nie tylko dermatozy związane z czynnikami psychologicznymi, takie jak pokrzywka stresowa czy łuszczyca, ale także zaburzenia psychiatryczne, przejawiające się jako choroby skóry (np. parazytozy urojeniowe, czyli stany, w których pacjent jest fałszywie przekonany, że jego ciało atakują pasożyty), dermatozy z manifestacją psychiatryczną, uboczne objawy skórne u osób leczonych psychiatrycznie, a także uboczne objawy psychiatryczne u osób poddanych terapii lekami stosowanymi w chorobach skóry. Zdarza się, że stany emocjonalne (takie jak stres) skutkują zachowaniami mającymi wpływ na stan skóry, np. drapaniem, obgryzaniem paznokci, zmianami w diecie, piciem dużych ilości alkoholu, nadużywaniem nikotyny lub wyrywaniem włosów. Wszystkie te powiązania sprawiają, że do diagnozy i leczenia chorób skóry należy podchodzić holistycznie, z uwzględnieniem funkcjonowania całego organizmu, a nie tylko jego części objętej widocznymi objawami i zmianami.

Pokrzywka stresowa – leczenie

Najlepszym sposobem zarówno na profilaktykę, jak i na leczenie pokrzywki stresowej jest oczywiście unikanie stresu poprzez zmianę stylu życia, psychoterapię czy naukę technik relaksacji, medytacji, ćwiczeń oddechowych itp. W większości przypadków pokrzywka ustępuje samoistnie bez konieczności zastosowania farmakoterapii. Jeśli jednak problem się utrzymuje, należy skorzystać z konsultacji z dermatologiem, który dobierze odpowiednie leki (np. w formie kremu, maści czy tabletek przyjmowanych doustnie).