Jakie znaczenie mają komórki endocerwikalne w wyniku cytologii?

Po co wykonujemy badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne jest wykonywane w profilaktyce raka szyjki macicy. Wyniki są oceniane pod kątem obecności zmian w komórkach szyjki macicy. Regularne badania cytologiczne pozwalają na zidentyfikowanie pacjentek z podejrzanymi zmianami, zanim pojawią się jakiekolwiek objawy kliniczne. Dzięki wykonywaniu cytologii można wykryć stan przednowotworowy lub nowotwór szyjki macicy, wcześnie rozpocząć leczenie i znacznie poprawić szansę na wyleczenie. Cytologia może także pomóc w identyfikacji innych nieprawidłowości, takich jak infekcja czy stan zapalny. 

Po rozpoznaniu choroby cytologia pozwala na monitorowanie odpowiedzi na leczenie, które zwykle jest zabiegowe i polega na usunięciu podejrzanej zmiany z tarczy szyjki macicy. Poprzez regularne badania cytologiczne można ocenić, czy leczenie przyniosło oczekiwane rezultaty i czy następuje poprawa zdrowia pacjentki.

Podsumowując, wykonywanie cytologii jest ważne dla wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, który jest jednym z najczęściej rozpoznawanych nowotworów u Polek.

Czym są komórki endocerwikalne?

Macica jest narządem zbudowanym z tkanki mięśniowej. Ma kształt odwróconej gruszki. Jej górna część jest nazywana dnem, a środkowa trzonem. Poniżej trzonu znajduje się cieśń, a pod nią szyjka macicy. Jama macicy jest wyściełana endometrium i ma trzy ujścia, dwa ujścia jajowodowe i szyjkę macicy. Komórki endocerwikalne to te, które wyściełają kanał szyjki macicy. 

Szczoteczka do cytologii wygląda na wachlarzyk na długim patyczku. Na jej środku znajdują się dłuższe wypustki (włoski), które mają za zadanie wejść do kanału szyjki macicy i pobrać z niego komórki. Prawidłowe pobranie materiału do cytologii polega na zebraniu komórek zarówno z tarczy szyjki macicy, jak i jej kanału.

• Przeczytaj też: Endometrioza – co to jest? Objawy, przyczyny, leczenie.

Czy obecność tych komórek jest niepokojąca?

Komórki cerwikalne w kanale szyjki macicy występują fizjologicznie. Wynik cytologii, który wspomina o obecności komórek endocerwikalnych, oznacza tyle, że cytologia została prawidłowo pobrana i jej wynik jest wiarygodny. Na pewno nie należy się niepokoić takim zapisem po odebraniu wyników. Szyjka macicy jest po prostu zbudowana w ten sposób, że inny nabłonek występuje w jej kanale niż na jej tarczy.

Wynik cytologii jest wydawany przez lekarza. Jeśli masz pytania, śmiało je zadawaj. Lekarz powinien Ci wszystko wytłumaczyć i (jeśli to koniecznie) zaproponować odpowiednie postępowanie. 

Kiedy należy powtórzyć badanie cytologiczne?

W przypadku ocenienia wyniku badania cytologicznego jako niepełnowartościowego pobranie kolejnej cytologii powinno być zaplanowane podczas następnej wizyty u ginekologa. Badanie powinno uwzględniać komórki endocerwikalne, bo w kanale szyjki znajduje się strefa przejściowa nabłonków i transformacja nowotworowa najczęściej zachodzi właśnie w tym miejscu. 

By zwiększyć szansę na pobranie komórek kanału szyjki macicy, można zdecydować się na przeprowadzenie cytologii na podłożu płynnym, czyli cytologii cienkowarstwowej LBC. Wtedy do analizy laboratoryjnej przekazywane jest 100% komórek pobranych przez lekarza. Cytologia tradycyjna pozwala ocenić około 10% komórek pobranych na szczoteczkę.

Kto powinien wykonywać cytologię?

Stanowisko dotyczące schematu postępowania w skriningu podstawowym raka szyjki macicy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) wydane w czerwcu 2022 roku i opracowane przez profesora Roberta Jacha i współpracowników zmienia spojrzenie na ten problem. 

Badania profilaktyczne powinno się przeprowadzać u kobiet od 25 roku życia, bez górnego limitu wieku, co najmniej do 74 roku życia. Aktualnie kładzie się nacisk na diagnostykę w kierunku zakażenia HPV. W końcu infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus) jest głównym czynnikiem ryzyka raka szyjki macicy. 

W profilaktyce raka szyjki macicy preferowane jest przeprowadzenie testu HR HPV. Można też przeprowadzić test połączony, czyli cytologię płynną (LBC) i test HR HPV. Akceptowane jest wykonanie samej cytologii. Zalecana jest cienkowarstwowa LBC, ale ostatecznie może być również cytologia konwencjonalna.

W zależności od pierwotnego postępowania, kolejne badania wykonuje się w odstępach czasowych ustalonych w rekomendacjach. Zwykle zaleca się wykonanie ponownej cytologii za rok (najpóźniej za trzy lata), jeżeli wyniki były prawidłowe.

Dodatkowe badania w profilaktyce raka szyjki macicy – HR HPV

Na podstawie materiału pobranego z szyjki macicy w celu wykonania cytologii można określić, czy pacjentka jest zakażona typem wysokoonkogennym wirusa HPV, który znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy. W tym badaniu można wykryć materiał genetyczny DNA 12 wysokoonkogennych genotypów wirusa brodawczaka ludzkiego. Do wysokoonkogennych wariantów tego wirusa należą typy: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59. 

Laboranci przeprowadzają badanie metodą PCR, która wykrywa materiał genetycznego wirusa bardzo dokładnie. W razie rozpoznania zakażenia wirusem HPV, który zwiększa ryzyko raka szyjki macicy, lekarz dostosowuje terminy badań kontrolnych, by zwiększyć skuteczność działań profilaktycznych. W celu zaplanowania diagnostyki skonsultuj się z ginekologiem.