Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn, kobiet i dzieci – objawy typowe i nietypowe, metody leczenia

Co to jest i skąd się bierze opryszczka narządów płciowych?

Opryszczka narządów płciowych jest jedną z wirusowych chorób, obejmującą choroby weneryczne, czyli przenoszoną drogą płciową. Patogenem odpowiedzialnym za powstanie problemu jest wirus HSV typu 2, rzadziej HPV typu 1. Największy wzrost zakażeń obserwuje się w przedziale wiekowym 16–30 lat bez względu na płeć. Po wniknięciu do organizmu wirus migruje wzdłuż włókien nerwowych do zwojów nerwowych lędźwiowo-krzyżowych i kolonizuje skórę okolic narządów płciowych oraz odbytu. Opryszczka narządów płciowych może mieć charakter pierwotny (zwykle ostry) lub nawrotowy (raczej łagodny).

Jak można zarazić się opryszczką narządów płciowych?

Wirus przekazywany jest najczęściej w trakcie stosunku seksualnego podczas bezpośredniego kontaktu z objętą zmianami i procesem zapalnym skórą i błonami śluzowymi. Niebezpieczny bywa też kontakt z wydzielinami chorej osoby bądź nosiciela, np. ze śliną, łzami, nasieniem czy moczem. Opryszczka roznosi się także drogą kropelkową lub poprzez kontakt z zakażonymi przedmiotami codziennego użytku. Do infekcji HSV-2 może ponadto dojść poprzez autoinokulację, czyli samozaszczepienie, najczęściej w wyniku drapania zmian chorobowych, a także przekazanie wertykalne, tzn. przeniesienie patogenu z matki na dziecko w okresie przedporodowym, śródporodowym lub poporodowym. Opryszczka narządów płciowych u niemowląt ma postać zmian skórnych przypominających kłykciny kończyste. U niemowląt pęcherze czy zaczerwienienia w okolicach krocza nie występują, jednak najczęściej maluchy narażone są na zaburzenia neurologiczne, wady wzroku i inne nieprawidłowości rozwojowe.

Jak wygląda opryszczka narządów płciowych u kobiety?

Opryszczka narządów płciowych rozwija się do 2 tygodni od zakażenia patogenem. Zwykle postać pierwotna ma bardziej dynamiczny i dokuczliwy przebieg. Zmiany chorobowe lokalizują się w obrębie sromu i pochwy, szyjki macicy oraz cewki moczowej i odbytu. Mają postać niewielkich rumieniowatych pęcherzy, tkliwych i wypełnionych płynną treścią. Z czasem zmieniają się w owrzodzenia. W przebiegu choroby można obserwować także dolegliwości podobne do tych, które powoduje waginoza bakteryjna. Opryszczka narządów płciowych w ciąży, ale też u kobiet niespodziewających się dziecka, bywa przyczyną problemów dyzurycznych. Stanowi również źródło objawów ogólnoustrojowych, takich jak: podwyższona temperatura ciała, bóle mięśniowe i osłabienie.

Opryszczka narządów płciowych – objawy u mężczyzn

Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn dotyczy żołędzi i wewnętrznej strony napletka. Zmiany można obserwować też w okolicy krocza i odbytu. Objęta bywa nimi skóra prącia, a dolegliwości, jakie wówczas możesz odczuwać, są zbliżone do tych, które wywołuje grzybica prącia. Poza miejscowymi zmianami opryszczka narządów płciowych jest przyczyną upławów wodnisto-śluzowych, a także wywołuje różnorodne objawy dyzurii. W przebiegu choroby możesz mieć zapalenie prostaty. Oprócz tego zdarzają się objawy o charakterze pozagenitalnym, najczęściej na pośladkach czy dłoniach, oraz ogólnoustrojowym. Wówczas na ogół obserwuje się złe samopoczucie, stany podgorączkowe i bóle mięśni. Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn powoduje nawroty w sprzyjających okolicznościach, np. podczas spadku odporności związanego z przeziębieniem czy silnym stresem. Nawrotowa postać choroby zarówno u pań, jak i u panów przebiega najczęściej łagodnie lub nawet bezobjawowo.

Opryszczka narządów płciowych – leczenie

Schematy postępowania przy opryszczce narządów płciowych są podobne dla obu płci. Leczenie najlepiej rozpocząć od razu po zaobserwowaniu dolegliwości. Nieleczona opryszczka narządów płciowych może powodować powikłania. W terapii wykorzystuje się farmaceutyki o działaniu przeciwwirusowym w formie doustnej oraz preparaty do stosowania zewnętrznego, które łagodzą dolegliwości i przyspieszają gojenie. Najczęściej stosowaną substancją czynną przeciwko wirusowi HSV-2 (również u kobiet w ciąży) jest acyklowir. Bywa on także podawany na opryszczkę narządów płciowych dziecku, choć rodzaj substancji czynnej oraz jej dawkowanie mogą być różne w zależności od postaci choroby i zaawansowania zmian. Czas trwania leczenia pierwotnego epizodu choroby wynosi najczęściej od kilku do kilkunastu dni.

Leczenie opryszczki narządów płciowych może mieć charakter supresyjny. Polega ono na stosowaniu leków przez kilka miesięcy, zwykle od 4 do 6, i jest proponowane w przypadkach nawrotnej postaci choroby.

1. E. Biało-Wójcicka i in., Opryszczka genitalna – profilaktyka zakażeń wirusem opryszczki, „Przegląd Dermatologiczny” 2015, nr 102.
2. A. Karowicz-Bilińska i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w przypadku zakażenia wirusem HSV w położnictwie, „Ginekologia Polska” 2015, nr 9.