Opryszczka w ciąży – przyczyny i sposoby leczenia

Opryszczka w ciąży – przyczyny rozwoju

Zakażeniu wirusami opryszczki HSV-1 (opryszczka wargowa) i HSV-2 (opryszczka narządów płciowych) sprzyja osłabienie odporności. Kobiety w ciąży z powodu zachodzących w organizmie zmian mają szczególne predyspozycje do zachorowania. Z dwóch odmian wirusa najbardziej niebezpieczny dla płodu jest patogen HSV-2. Łagodniejsza postać HSV-1 nie oznacza jednak braku wskazań do konsultacji lekarskiej. Jeśli do zakażenia wirusem opryszczki wargowej doszło po raz pierwszy (mówimy wówczas o zakażeniu pierwotnym), istnieje ryzyko zaburzeń rozwoju płodu. Znacznie bezpieczniejsze dla dziecka jest zakażenie wtórne wirusem HSV-1.

Należy pamiętać, że żadna z odmian wirusa opryszczki nie może być leczona na własną rękę domowymi sposobami. Patogen ma tendencję do nawracania i namnażania. Ponadto stanowi poważne zagrożenie dla życia i rozwoju płodu. W przypadku wystąpienia podejrzanych objawów ciężarna powinna udać się do lekarza i wdrożyć leczenie.

Opryszczka błon śluzowych jamy ustnej 

Opryszczka błon śluzowych jamy ustnej rozwija się w następstwie zakażenia wirusem HSV-1. Drogą przeniesienia patogenu jest bezpośredni kontakt z nosicielem, np. poprzez pocałunki lub dotykanie tych samych przedmiotów. Opryszczka jamy ustnej przybiera postać pęcherzyków z treścią surowiczą, które po pęknięciu przekształcają się w krostki lub w niewielkie nadżerki. Zmiany skórne pojawiają się do 10 dni od kontaktu z wirusem.

Pęcherzyki umiejscawiają się na skórze warg, wokół jamy ustnej, na błonach śluzowych jamy ustnej i języku. Niekiedy mogą zlewać się w rozległe owrzodzenia. Objawy zakażenia obejmują również dolegliwości ogólne w postaci: braku apetytu, gorączki, złego samopoczucia, osłabienia. Leczenie zakażenia wirusem HSV-1 polega na stosowaniu terapii przeciwwirusowej, hamującej namnażanie patogenu. Lek podawany jest doustnie lub miejscowo. 

Opryszczka narządów płciowych 

Do zakażenia wirusem HSV-2 odpowiedzialnym za rozwój opryszczki narządów płciowych dochodzi poprzez kontakt płciowy. Choroba znacznie częściej atakuje kobiety ze względu na budowę anatomiczną narządów płciowych. Statystyki dotyczące zachorowalności nie są jednoznaczne ze względu na skąpoobjawowy lub bezobjawowy przebieg choroby. Opryszczka narządów płciowych jest wyleczalna, ale w ciąży istnieje wysokie ryzyko przeniesienia patogenu na płód lub zakażenia dziecka podczas porodu. 

Objawy opryszczki narządów płciowych pojawiają się do 12 dni od kontaktu z wirusem. Zmiany skórne poprzedza silny świąd, pieczenie i ból narządów płciowych i ich okolic. Następnie powierzchnia skóry pokrywa się rumieniem. Po kilku dobach od zakażenia dochodzi do rozwoju pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Zmiany umiejscawiają się na wargach sromowych, ujściu cewki moczowej, szyjce macicy, w pochwie. Pęcherze w okolicy okołoodbytniczej niekiedy mylone są z hemoroidami. Może pojawić się również wydzielina z pochwy. Po pęknięciu pęcherzyki przybierają postać nadżerek. U większości pacjentek zmianom skórnym towarzyszą objawy ogólne, przypominające przeziębienie w ciąży, m.in.: ból głowy, dreszcze, ból mięśni, stan podgorączkowy. Rozwijający się wirus może doprowadzić do powiększenia węzłów chłonnych. 

Ryzyko przeniesienia wirusa opryszczki z matki na dziecko zależy od przebiegu choroby i porodu. Największe ryzyko notuje się w pierwszych 20 tygodniach ciąży. W przeciwieństwie do wirusa HSV-1 odmiana HSV-2 jest groźna dla dziecka. Patogen może prowadzić do wad wrodzonych płodu, śmierci wewnątrzmacicznej lub poronienia. Bardzo częstym skutkiem zakażenia dziecka w łonie matki jest poród przedwczesny przed 37. tygodniem ciąży. 

Leczenie ciężarnych zakażonych wirusem opryszczki narządów płciowych przebiega tak samo, jak kobiet niebędących w ciąży. Zmiany skórne okolicy genitalnej obecne w terminie okołoporodowym są wskazaniem do przeprowadzenia cięcia cesarskiego. Minimalizuje ono ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko. W przypadku zakażenia płodu przez matkę pierwsze objawy wirusa opryszczki pojawiają się do 21 dni po urodzeniu. Dziecko musi zostać poddane natychmiastowemu leczeniu.

1. U. Jurkowska i in., Zakażenie alfaherpeswirusami u kobiet w ciąży i ryzyko okołoporodowego zakażenia płodu i noworodka, „Nowa Pediatria” 2011, nr 3, s. 66–71.
2. E. Biało-Wójcicka i in., Zakażenie wirusem opryszczki pospolitej – badanie ankietowe dotyczące wiedzy na temat infekcji wirusem opryszczki wśród osób w wieku 18–35 lat, „Przegląd Dermatologiczny” 2015, nr 102, s. 8–13.