Polipy w nosie – jak się objawiają i jak należy je leczyć?

Polipy w nosie – co to takiego?

Polipy w nosie to uwypuklone zmiany w obrębie błony śluzowej, które najczęściej powstają w zatokach lub w przewodach nosowych. Są to niewielkie guzki – występują pojedynczo lub w postaci mnogiej – które pod względem kształtu można porównać do maczugi, kropli wody lub kiści winogron. Składają się z szypuły, czyli cienkiej nóżki, oraz z miękkiego zgrubienia o kulistym kształcie. Zazwyczaj są one niewielkie – ich średnica nie przekracza 1 cm, jednak niektórzy pacjenci zmagają się z większymi, bardziej uciążliwymi polipami.

Wśród omawianego typu zmian można wyodrębnić trzy główne rodzaje:

• polipy nosa obrzękowe – to obrzęknięta tkanka łączna, wyścielona błoną śluzową;

• polipy nosa gruczołowe – wewnątrz nabrzmiałej tkanki łącznej znajdują się gruczoły i torbiele;

• polipy nosa mieszane – łączą w sobie cechy zmian typu obrzękowego i gruczołowego.

Polipy w nosie diagnozuje otolaryngolog na podstawie specjalistycznych badań. Zazwyczaj lekarz zleca badania obrazowe, czyli tomografię głowy, dzięki której można dokładnie określić lokalizację i wielkość guzków. Zaawansowana aparatura pozwala także wstępnie rozpoznać, czy zmiany nie mają charakteru nowotworowego, i wskazać najskuteczniejszą metodę ich usunięcia. Inną – bardziej inwazyjną metodą – jest endoskopia nosa i zatok, polegająca na włożeniu do wnętrza nosa wąskiej rurki, wyposażonej w kamerę. Dzięki temu specjalista może dokładnie obejrzeć polipy i szybko ustalić dalsze postępowanie.

Wiele osób obawia się, że polip okaże się rakiem. Przypadłość ta – podobnie jak np. polip pęcherzyka żółciowego czy polip hiperplastyczny – zazwyczaj nie jest groźna, jednak w przypadku wyjątkowo dużych lub nietypowych guzków lekarze zlecają badania histopatologiczne, które ostatecznie potwierdzają lub wykluczają ich nowotworowy charakter.

Polipy w nosie – co je powoduje?

Przyczyny powstawania polipów w nosie nie są do końca znane, podobnie jak w przypadku polipów żołądka czy odbytu. Jednak na podstawie szczegółowych obserwacji lekarzom udało się ustalić, jakie czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia tej przypadłości. Szacuje się, że problem dotyka ok. 5% populacji, w szczególności mężczyzn w przedziale wiekowym 50–60 lat. Jak się okazuje, polipy jamy nosowej prawie w ogóle nie dotyczą dzieci. 

Uwarunkowania, które zwiększają ryzyko powstania polipów w nosie, to:

• predyspozycje genetyczne;

• alergia;

• słaba odporność;

• chroniczne (np. grzybicze) zapalenie zatok i błony śluzowej nosa;

• astma oskrzelowa;

• mukowiscydoza;

• zespół Churga-Strauss (zapalna choroba naczyń);

• zespół Kartagenera (choroba nieruchomych rzęsek).

Polipy w nosie – jakie są ich objawy?

Polipy to zmiany niewidoczne na pierwszy rzut oka. W przypadku bardzo małych guzków osoba chora prawdopodobnie nigdy nie dowie się o ich istnieniu. Jest jednak zespół dość charakterystycznych objawów, które pozwalają domyślić się, że w jamie nosowej lub w zatokach pojawił się „intruz”. Pierwsze bardzo charakterystyczne oznaki to mowa nosowa i nieco szerszy nos, który nie wynika z urody danej osoby. Przypadłość ta daje o sobie znać, utrudniając codzienne funkcjonowanie, a więc powoduje: suchość w nosie, częste kichanie, zaburzenia węchu, konieczność oddychania przez usta, chrapanie, bezdechy nocne, ból oraz ciągłą niedrożność nosa. Oprócz tego może pojawić się wydzielina z nosa o wodnistym lub ropnym charakterze.

Polipy w nosie – jak można je leczyć?

Opisywane zmiany znacznie zmniejszają komfort codziennego życia, dlatego nie warto zbyt długo zwlekać z podjęciem leczenia. Polipy w nosie można zwalczać na różne sposoby, a lekarz zazwyczaj dostosowuje formę terapii do prawdopodobnej przyczyny powstania guzków. Najczęściej stosuje się steroidy w formie aerozolu lub leki przeciwhistaminowe, które zmniejszają stan zapalny, łagodzą katar i objawy alergii. Do innych form leczenia zachowawczego należy antybiotykoterapia, którą wdraża się wtedy, gdy prawdopodobną przyczyną obrzęku błon śluzowych jest zakażenie bakteryjne. Z kolei leki doustne na bazie sterydów zmniejszają polipy. Dobrą praktyką jest również nawadnianie nosa poprzez stosowanie płukanek, np. z soli fizjologicznej, lub inhalacji. 

Jeśli leczenie nieinwazyjne nie przynosi oczekiwanych skutków, trzeba przeprowadzić polipektomię, czyli operacyjne usunięcie polipów z nosa. Zabieg wykonywany jest metodą endoskopową – za pomocą specjalnej rurki, wyposażonej w urządzenie tnąco-ssące. Operację zazwyczaj przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

1. H. Behrbohm i in., Choroby ucha, nosa i gardła z chirurgią głowy i szyi, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2020.
2. A. Krzeski, Choroby nosa i zatok przynosowych, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2003.
3. J. Latkowski i in., Choroby zatok przynosowych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
4. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, t. I, II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.