Darmowe e-booki o zdrowiu od Welbi
  • Poradniki
  • Plany żywieniowe (diety)
  • Kompendia wiedzy
Sprawdź za darmo

Zaloguj się

Umów teleporadę
ZdrowieBadania 1 min.

Na czym polegają próby wątrobowe? Normy i wskazania

Sylwia Brodniewska

16.02.2023

Aktualizacja: 16.02.2023

Funkcjonowanie wątroby najłatwiej określa się za pomocą odpowiednich badań. Próby wątrobowe pozwalają ocenić jej stan, a także zweryfikować, czy nie wymaga ona dodatkowej opieki. Warto pamiętać, że wątroba codziennie wykonuje wiele pracy, aby cały organizm mógł prawidłowo funkcjonować, dlatego należy regularnie wykonywać badania. Dowiedz się, jakie normy są prawidłowe dla działania wątroby.


proby-watrobowe-jakie-badania-normy-kiedy-robic
pixabay.com

Polecane

limfocyty-co-to-jest-jakie-sa-normy
Zdrowie
2 min.
Limfocyty - co to jest? Jakie są normy?
31.10.2021
skladniki-krwi-i-ich-funkcje-co-warto-wiedziec
Zdrowie
3 min.
Składniki krwi i ich funkcje - co warto wiedzieć?
30.10.2021
jaki-jest-prawidlowy-poziom-cukru-we-krwi-jak-go-obnizyc
Zdrowie
1 min.
Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi? Jak go obniżyć?
30.11.2021
podstawowe-badania-krwi-co-obejmuja-jakie-zrobic
Zdrowie
2 min.
Podstawowe badania krwi - co obejmują? Jakie zrobić?
31.10.2021
Spis treści
  1. Rola wątroby w organizmie
  2. Próby wątrobowe – co to za badanie?
  3. Kiedy warto wykonać próby wątrobowe?
  4. Normy
  5. Jak obniżyć próby wątrobowe?

Rola wątroby w organizmie

Wątroba jest ważnym organem dla organizmu. Jej najważniejszą funkcją jest filtrowanie i oczyszczanie krwi z toksyn. Bierze ona również udział w metabolizmie węglowodanów, białek i lipidów. W wątrobie odbywa się produkcja cholesterolu, który jest potrzebny do wytwarzania kwasów żółciowych. Dziennie wątroba produkuje ich ok. 1,5 litra. W tym narządzie magazynowanych jest wiele witamin i minerałów, takich jak witaminy A, D, B12 czy żelazo. 

Do głównych funkcji wątroby należą:

  • detoksykacja organizmu,

  • gromadzenie glukozy zamienionej na glikogen,

  • produkcja żółci,

  • wchłanianie tłuszczów,

  • przemiana hormonów tarczycy,

  • niszczenie szkodliwych substancji, takich jak nikotyna i alkohol.

Ponadto wątroba pełni wiele innych funkcji ważnych dla ludzkiego organizmu. 

Próby wątrobowe – co to za badanie?

Próby wątrobowe pozwalają ocenić czynność wątroby poprzez badanie aktywności enzymów. Jest to istotne badanie, które pomaga w diagnostyce chorób wątroby, w oznaczeniu zniszczeń hepatocytów, w określeniu nieprawidłowości w syntezie białek lub problemów z odpływem żółci do dwunastnicy. Badania te wykonuje się z krwi pacjenta, który powinien być na czczo od przynajmniej 10–12 godzin. 

Do prób wątrobowych należą parametry:

  • aminotransferaza alaninowa (ALT), 

  • aminotransferaza asparaginianowa (AST),

  • fosfataza zasadowa (ALP),

  • gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP),

  • bilirubina całkowita.

Bilirubina, czyli barwnik żółciowy, występuje w dwóch frakcjach – związanej i wolnej. Badanie bilirubiny całkowitej obejmuje zarówno jedną, jak i drugą. 

Kiedy warto wykonać próby wątrobowe?

Oznaczenie prób wątrobowych jest ważnym badaniem, ponieważ wątroba codziennie wykonuje ważną pracę dla całego organizmu. U zdrowych osób, które nie mają problemów z wątrobą, nie nadużywają alkoholu i prowadzą higieniczny tryb życia, badanie to powinno być przeprowadzone raz w roku. Należy jednak pamiętać, że choroby wątroby często nie dają dolegliwości bólowych, a o jej nieprawidłowym działaniu można się dowiedzieć, wykonując badania krwi lub USG. 

O badaniu wątroby warto pomyśleć, kiedy pojawiają się niepokojące objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak: wzdęcia, nudności, bóle brzucha, brak apetytu, a także osłabienie, krwawienie z nosa, zaburzenia miesiączkowania czy spadek libido. Niepokojąca może być również nagła utrata masy ciała, niespowodowana stosowaniem diety czy zwiększoną aktywnością fizyczną. Najczęściej zmiana trybu życia i diety jest pomocna w regeneracji wątroby, ale niekiedy mogą pojawić się groźniejsze choroby, takie jak gruczolak wątroby.

Kobiety w ciąży powinny wraz z innymi podstawowymi badaniami zrobić próby wątrobowe. Lekarze zalecają ich wykonywanie również osobom, których poprzednie wyniki nie były najlepsze, a także tym, którzy prowadzą zły tryb życia, czyli stosują dietę bogatą w cukier, tłuszcze trans i przetworzoną żywność. Regularna diagnostyka pozwala na wczesne wykrycie groźnych chorób i włączenie odpowiedniego leczenia. 

Normy

Każde laboratorium ma swoje normy, dzięki którym można ustalić, czy wykonane badania mieszczą się w określonym przedziale. Podniesione próby wątrobowe mogą świadczyć o chorobach wątroby, takich jak: stłuszczenie, marskość, zapalenie, choroba Wilsona, porfiria czy wirusowe zapalenie wątroby (WZW). Normy zazwyczaj kształtują się jak poniżej:

  • ALAT: 5–40 U/l,

  • ASPAT: 5–40 U/l,

  • GGTP: mniej niż 35 U/l u kobiet, mniej niż 40 U/l u mężczyzn,

  • ALP: różni się w zależności od płci i wieku, ale dla osób dorosłych norma wynosi 30–120 U/l,

  • bilirubina całkowita: 5–17 mmol/l.

Często, kiedy wyniki są powyżej normy, obliczany jest również wskaźnik De Ritsa, czyli stosunek AST do ALT. Pomaga on określić rodzaj choroby. 

Jak obniżyć próby wątrobowe?

Na pracę tego kluczowego organu duży wpływ mają codzienne nawyki, dlatego warto wiedzieć, jak dbać o wątrobę, zwrócić uwagę na stosowane na stałe leki, dietę oraz aktywność fizyczną. Nie bez znaczenia jest również wypijanie odpowiedniej ilości wody. Osoby, które chcą obniżyć próby wątrobowe, powinny zmienić jadłospis, włączyć do niego warzywa i owoce, a także chude mięso i nabiał. Należy pić ziołowe herbaty oraz przynajmniej 2 litry wody dziennie, zrezygnować z alkoholu, tłuszczów trans, dużej ilości cukru. Niemałe znaczenie ma regularna aktywność fizyczna. Niekiedy zmniejszenie masy ciała pomaga poprawić nie tylko pracę wątroby, ale również gospodarkę cukrową czy zmniejszyć cholesterol. 

Czasami konieczna okazuje się dodatkowa suplementacja, której celem jest usprawnienie pracy wątroby. Warto włączyć witaminy z grupy B, w szczególności B6 oraz B12. Zalecane są także zioła, takie jak: mniszek lekarski, ostropest plamisty, dziurawiec czy karczoch zwyczajny. Powinny stanowić one uzupełnienie zdrowej, lekkostrawnej diety.

Źródła
  1. Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  2. J. Klamann, T. Smiatacz, Diagnostyka wirusowych zapaleń wątroby w praktyce lekarza pierwszego kontaktu, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2016, t. 10, nr 2, s. 66–72
  3. E. Dutkiewicz, Autoimmunologiczne zapalenie wątroby występujące w populacji dorosłej, „Studia Medyczne” 2011, nr 22, s. 63–70.
  4. A. Panasiuk, Encefalopatia wątrobowa, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2014, nr 8(2), s. 64–75.
Author 
Sylwia Brodniewska
 picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

skurcz-w-stopie-jak-sie-go-pozbyc-co-robic
Zdrowie
1 min.
Skurcz w stopie - jak się go pozbyć? Co robić?
29.10.2021
grzybica-paznokci-jakie-sa-domowe-sposoby
Zdrowie
2 min.
Grzybica paznokci - jakie są domowe sposoby?
31.10.2021
polip-hiperplastyczny-co-to-jest
Zdrowie
1 min.
Co to jest polip hiperplastyczny? Czy jest groźny?
14.03.2022
oslabienie-po-antybiotyku-jakie-sa-objawy
Zdrowie
1 min.
Dlaczego pojawia się osłabienie po antybiotyku i jak sobie z nim radzić?
30.05.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
gruczolak-watroby-jakie-sa-objawy-jak-leczyc
Zdrowie
2 min.
Gruczolak wątroby - jakie są objawy? Jak leczyć?
31.10.2021
  • Kontakt
  • Regulamin serwisu
  • Polityka prywatności

© 2023 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.