Ropień odbytu – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia

Co to jest ropień odbytu?

Ropień odbytu nazywany jest również ropniem okołoodbytniczym. Najogólniej przedstawić go można jako zgromadzenie ropy, umiejscowione w okolicy okołoodbytniczej. Częstymi czynnikami patogennymi, odpowiedzialnymi za rozwój ropni w okolicy odbytu, są: Escherichia coli, Proteus vulgaris, Staphylococcus aureus. Część z nich to bakterie jelitowe, czyli wchodzące w skład naturalnej mikroflory jelit. Ropień odbytu obok ropnia skórnego jest jednym z częściej występujących.

W zależności od lokalizacji wymienia się takie główne rodzaje ropni odbytu:

• ropień podśluzówkowy, zwany też podskórnym,

• ropień międzyzwieraczowy (stanowi największy odsetek przypadków ropnia w okolicy odbytu),

• ropień ischiorektalny, zwany też kulszowo-odbytniczym,

• ropień pelwirektalny, zwany też miedniczo-odbytniczym

Jakie są przyczyny powstania ropni odbytu?

Wśród potencjalnych przyczyn powstawania ropni okołoodbytniczych znajdują się:

• rozwijająca się infekcja w kryptach odbytowych,

• zespół obniżonej odporności w przebiegu zakażenia wirusem HIV,

• nieswoiste zapalenia jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),

• inne przyczyny obniżonej odporności (immunosupresja, chemioterapia),

• radioterapia,

• choroby nowotworowe,

• urazy, obecność ciała obcego,

• choroby wywołane przez bakterie (np. gruźlica, promienica, kiła),

• choroby infekcyjne, toczące się w miednicy (zapalenie uchyłków, wyrostka robaczkowego, narządu rodnego)

Ropień odbytu – objawy

Ropień odbytu zawsze daje objawy. Najczęściej występującymi dolegliwościami są: wyczuwalne zgrubienie, ból (nasilający się podczas defekacji i zmiany pozycji ciała), pieczenie, świąd okolicy odbytu. Skóra w tym miejscu jest zaczerwieniona i ucieplona. Chorzy unikają oddawania stolca z obawy przed bólem. Z odbytu wydzielać się może zawartość śluzowo-ropna z domieszką krwi. Nierzadko pojawiają się zaburzenia oddawania moczu (bolesność, częstomocz, ostre zatrzymanie mikcji). Poza tym występującemu ropniowi przy odbycie towarzyszą objawy typowe dla infekcji: podwyższona temperatura ciała, pogorszenie stanu ogólnego, osłabienie.

Na czym polega rozpoznanie ropnia odbytu?

Rozpoznanie tzw. niskich ropni odbytu (poniżej linii grzebieniastej) jest zdecydowanie prostsze niż tzw. wysokich ropni odbytu (powyżej linii grzebieniastej). W przypadku tych pierwszych do postawienia diagnozy zazwyczaj wystarczające jest dokładnie przeprowadzone badanie podmiotowe, czyli wywiad i badanie fizykalne, ukierunkowane na ocenę ropnia i towarzyszących mu objawów. W przypadku wysokich ropni odbytu takie postępowanie bywa niewystarczające. Wykonuje się wówczas badanie ultrasonograficzne transrektalne, czyli USG przezodbytnicze. Jeżeli rozpoznanie jest niepewne, zleca się rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Niekiedy konieczne jest przeprowadzenie badań w znieczuleniu.

Ropień okołoodbytniczy – jak można go leczyć?

Leczenie ropnia odbytu jest konieczne, a wręcz pilne. Choroba ta wiąże się bowiem z niebezpiecznymi powikłaniami. Szacuje się, że w mniej więcej 40% przypadków ropień okołoodbytniczy powoduje powstanie przetoki odbytu. Poza tym może predysponować do przewlekłej choroby proktologicznej i ropowicy miednicy mniejszej. Nieopróżniony ropień odbytu lub nie w pełni ewakuowana ropa stają się podłożem do komplikacji septycznych (zakażenia krwi bakteriami), a te stanowią bezpośrednie zagrożenie życia.

Leczenie ropnia przy odbycie ma charakter zabiegowy. Operacja polega na otwarciu zmiany i drenażu. W warunkach ambulatoryjnych z zastosowaniem miejscowego znieczulenia leczone mogą zostać podskórne, płytkie ropnie. Pozostałe zmiany powinny być leczone w warunkach bloku operacyjnego, w znieczuleniu przewodowym lub ogólnym. Takie postępowanie dotyczy zwłaszcza osób z obniżoną odpornością.

Ropnie odbytu powinno się drenować w szerokim, owalnym nacięciu. Niewskazane jest zszywanie rany. Powinno dojść do jej samodzielnego zagojenia z uwagi na mniejsze ryzyko rozwoju ropnia wtórnego. Wspomagającą rolę dla leczenia zabiegowego odgrywa zachowawcze. Chorym zaleca się dietę taką, jak przy zespole jelita drażliwego. W razie silnych dolegliwości bólowych stosuje się środki przeciwbólowe, w wypadku podwyższonej temperatury – leki przeciwgorączkowe, a na zaparcia zaleca się środki zmiękczające stolec.

Większość osób po nacięciu ropnia nie wymaga pełnej antybiotykoterapii. Zazwyczaj stosowana jest dawka profilaktyczna leków przeciwbakteryjnych. Pełną antybiotykoterapię wprowadza się w przypadku osób z rozległym stanem zapalnym okolicznych tkanek, chorobami obniżającymi odporność czy z wadą zastawkową serca. Jednakże wskazane jest pobranie ropy do badania bakteriologicznego. W przypadku niepomyślnego przebiegu pooperacyjnego i pojawienia się powikłań septycznych wprowadzona szybko antybiotykoterapia zgodna z posiewem decyduje o pomyślności postępowania.

W prawidłowym gojeniu ropnia okołoodbytniczego istotne miejsce zajmuje przestrzeganie zasad higieny osobistej i stosowanie się do zaleceń pozabiegowych. Bardzo ważne jest systematyczne zmienianie opatrunków. W ciągu pierwszych dni należy to robić dwa razy dziennie, ranę powinno się przepłukać i wymienić setony. W ten sposób rana będzie się stopniowo zamykała. Szybkie jej zamknięcie może predysponować do nawrotu ropnia.