Zespół różyczki wrodzonej – jakie są jej objawy? Jak jej zapobiegać?

Czym jest zespół różyczki wrodzonej?

Zespół różyczki wrodzonej jest zespołem wad powstałych w wyniku zakażenia wirusem różyczki w życiu płodowym. Przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko różyczce wirus ten był częstą przyczyną łagodnych infekcji u dzieci, rzadziej u osób dorosłych. Różyczka, bo o niej mowa, przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową. Transmisja patogenu jest jednak możliwa również przez bezpośredni kontakt z moczem lub krwią osoby chorej, a także przez łożysko – od zakażonej matki do płodu w jej łonie. Objawy różyczki to przede wszystkim gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, osłabienie oraz drobnoplamista wysypka na skórze.

Zakażenie wirusem różyczki u kobiety w ciąży może wiązać się nie tylko z zespołem różyczki wrodzonej, ale również z ryzykiem poronienia lub śmiercią dziecka w łonie matki.

Jak objawia się zespół różyczki wrodzonej?

Objawy zespołu różyczki wrodzonej mogą różnić się w zależności od tego, w którym tygodniu ciąży doszło do zakażenia. Największe ryzyko wystąpienia ciężkich wad dotyczy dzieci, u których infekcja miała początek na wczesnym etapie życia (przed 18 tygodniem ciąży). Wady wrodzone są stwierdzane:

• u 85% dzieci matek zakażonych w ciągu pierwszych 12 tygodni ciąży,

• u 50% dzieci matek zakażonych między 13 a 16 tygodniem ciąży.

Do objawów zespołu różyczki wrodzonej należą:

• wrodzone wady serca,

• niedosłuch odbiorczy,

• uszkodzenie narządu wzroku, w tym zaćma wrodzona,

• mikrocefalia (zbyt mała czaszka),

• niepełnosprawność umysłowa,

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

• zaburzenia zachowania,

• wysypka,

• niedokrwistość,

• małopłytkowość,

• niska masa urodzeniowa,

• powiększenie wątroby lub śledziony.

Wady w obrębie narządu wzroku, słuchu i serca w zespole różyczki wrodzonej są niekiedy określane mianem triady Gregga.

W późniejszym wieku dość często dochodzi również do rozwoju chorób tarczycy i cukrzycy insulinozależnej.

Zakażenie wirusem różyczki w ciąży – jakie badania wykonać?

U każdej kobiety, u której wystąpiły objawy różyczki, należy wykonać badania serologiczne, a mianowicie poziom przeciwciał przeciwko różyczce w klasie IgG i IgM. O infekcji może świadczyć dodatni wynik przeciwciał IgM i zwiększenie miana przeciwciał IgG w badaniu kontrolnym (po 2–3 tygodniach od pierwszego badania). Zakażenie u płodu wymaga pobrania płynu owodniowego, krwi płodu lub fragmentu kosmówki. W uzyskanym materiale oznacza się ilość cząsteczek wirusa różyczki.

Jeżeli podejrzenie zespołu różyczki wrodzonej wysnuto już po urodzeniu dziecka, konieczne jest wykonanie badań na obecność wirusa w moczu, ślinie lub nosogardzieli noworodka.

• Przeczytaj także: Różyczka w ciąży – objawy, badania, normy

Czy zespół różyczki wrodzonej można wyleczyć?

Naukowcy do dziś nie opracowali skutecznej metody leczenia zespołu różyczki wrodzonej. Według nich niewielkie korzyści może przynieść podawanie przyszłej mamie immunoglobuliny IgG w iniekcji (we wstrzyknięciu) domięśniowej. Ma ona na celu zmniejszenie ilości cząsteczek wirusa we krwi. W przypadku zakażenia matki przed 18 tygodniem ciąży przebieg choroby u płodu jest zwykle ciężki. W wielu krajach stanowi to wskazanie do terminacji ciąży (aborcji).

Dziecko z zespołem różyczki wrodzonej wymaga po urodzeniu zwykle opieki wielu specjalistów – okulisty, laryngologa, kardiologa, neurologa oraz pediatry.

Profilaktyka zespołu różyczki wrodzonej

Nie ma metody leczenia zespołu różyczki wrodzonej, można jej jednak zapobiegać. Każda kobieta planująca ciążę powinna wykonać badanie poziomu przeciwciał IgG przeciwko różyczce. Jeżeli wynik jest ujemny (miano przeciwciał jest niskie), konieczne jest przyjęcie szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce jeszcze przed zajściem w ciążę. To szczepionka żywa (zawierająca osłabione cząsteczki wirusa różyczki), dlatego jest przeciwwskazana do stosowania u kobiet spodziewających się dziecka.