Przykłady i leczenie tików nerwowych

Czym są tiki nerwowe?

Tiki nerwowe to kłopotliwa przypadłość, która skutecznie potrafi obniżyć jakość życia. Skurcze mięśni pojawiają się nagle i mimowolnie. Nie można nad nimi zapanować. Niesłusznie są powodem wstydu i frustracji. Osoby borykające się z tikami nerwowymi niejednokrotnie ze względu na swoją dolegliwość unikają kontaktów międzyludzkich i izolują się społecznie. 

Tiki nerwowe mogą dotyczyć różnych partii mięśni, mieć odmienną przyczynę oraz natężenie. Jak sama nazwa wskazuje, zazwyczaj pojawiają się w sytuacjach stresowych i zwykle nie da się ich zahamować. Czasami towarzyszą im również niekontrolowane dźwięki, np. chrząkanie, pokasływanie bądź wypowiadanie słów, a nawet całych fraz.

Przypadłość ta dwukrotnie częściej dotyka mężczyzn niż kobiet. Zazwyczaj pojawia się w wieku dziecięcym. Szacuje się, że nawet 24 proc. dzieci do 11. roku życia może cierpieć z powodu tików nerwowych, które jednak z reguły  mijają z wiekiem. Jeżeli tak się nie dzieje, należy podjąć odpowiednie leczenie. Jego efekty w dużej mierze będą zależały od przyczyn występowania tików nerwowych. Czasami, aby się ich pozbyć, wystarczy zmienić dietę i nauczyć się panować nad stresem.

Przyczyny tików nerwowych

Problem występowania tików nerwowych nie jest do końca zbadany. Część naukowców uważa, że mają podłoże psychologiczne, zaś inni badacze skłaniają się ku tezie, że przyczyna tkwi w niewłaściwej pracy mózgu, a dokładniej w nieprawidłowym przewodnictwie nerwowym. Powodem może być też zbyt niski poziom serotoniny i noradrenaliny lub zbyt wysoki poziom dopaminy. 

Tiki nerwowe mogą pojawić się na skutek urazów mózgu lub w efekcie przeżytych traum. Zdarza się, że za powstanie dolegliwości odpowiada niewłaściwa dieta, uboga w witaminy i minerały, zwłaszcza w magnez i witaminy z grupy B. Mogą jej wówczas towarzyszyć zaburzenia lękowe, emocjonalne i problemy z koncentracją. 

Jedną z najbardziej znanych chorób objawiających się obecnością tików nerwowych jest zespół Tourette`a, który zazwyczaj diagnozuje się w dzieciństwie lub okresie dojrzewania. Charakterystycznymi tikami dla zespołu Tourette`a są pochrząkiwanie i koprolalia, czyli mimowolne wypowiadanie niecenzuralnych wyrazów. Objawy występują codziennie lub prawie codziennie, wiele razy w ciągu doby. Tiki nerwowe mogą występować także wspólnie z innymi schorzeniami, takimi jak:

• dysleksja,

• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,

• zespół nadpobudliwości psychoruchowej.

Należy pamiętać, że tiki nerwowe pojawiają się i nasilają zwłaszcza w sytuacjach stresowych, np. w pracy, w szkole, przed ważną rozmową bądź egzaminem. Należy zatem unikać takich sytuacji bądź nauczyć się sobie z nimi radzić, np. poprzez medytację, jogę bądź stosując inne techniki walki ze stresem.

Rodzaje tików nerwowych

Tiki nerwowe można podzielić na kilka grup, zależnie od rodzaju objawów i sytuacji, w których mogą się pojawić. Tiki mogą być:

• ruchowe,

• wokalne,

• czuciowe.

Tiki ruchowe to bezcelowe, spontaniczne i mimowolne skurcze mięśni. Zazwyczaj są one stereotypowe i powtarzające się, jednak może się zmienić miejsce i nasilenie objawów. Nie da się ich powstrzymać. Zwykle ustępują, gdy minie sytuacja stresowa. Tiki ruchowe można podzielić na proste i złożone. Proste dotyczą niewielkich partii mięśni w określonej części ciała, np. twarzy lub rąk. Może to być potrząsanie głową, mruganie oczami, wystawianie języka, wzruszanie ramion, unoszenie brwi, pociąganie nosem lub poruszanie palcami. Tiki złożone natomiast charakteryzują się bezwolnym wykonywaniem określonych czynności angażujących kilka grup mięśni, np. dotykaniem innych ludzi, zagryzaniem warg lub podskakiwaniem. 

Innym typem tików nerwowych są tiki wokalne, nazywane również respiracyjnymi. Polegają na mimowolnym wydawaniu dźwięków. Podobnie jak w przypadku tików ruchowych mogą być proste i złożone. Proste to np. chrząkanie, czkawka, mruczenie, gwizdanie lub szczekanie. Złożone z kolei charakteryzują się wypowiadaniem całych słów, sylab, a nawet fragmentów zdań. Zdarza się (np. w przypadku zespołu Tourette`a), że są to słowa obsceniczne lub powszechnie uznawane za obraźliwe. 

Do tików czuciowych zalicza się cykliczne doznania somatyczne. Może to być mrowienie, swędzenie lub łaskotanie. Wszelkie tiki nerwowe można podzielić na przejściowe i przewlekłe. Tiki nerwowe u dzieci zazwyczaj są przejściowe i mijają same wraz z okresem dojrzewania. Tiki przewlekłe mogą pojawić się także u osób dorosłych. Objawy są bardziej nasilone niż w przypadku przejściowych i nie mijają samoistnie.

Leczenie tików nerwowych

Aby wyleczyć tiki nerwowe, trzeba je najpierw zdiagnozować. Może to zrobić neurolog, psychiatra bądź pediatra. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad i na podstawie częstotliwości i stopnia natężenia tików postawi odpowiednią diagnozę, od której będzie zależał dalszy proces leczenia. Zazwyczaj opiera się on na psychoterapii. Chory uczy się kontrolowania tików (tzw. biofeedback) i unikania sytuacji, w których się pojawiają. Pomocne bywają także warsztaty radzenia sobie ze stresem. Czasami niezbędna bywa farmakoterapia. Jako uzupełnienie leczenia można stosować (po konsultacji z lekarzem) zioła. Z tikami dobrze radzą sobie chmiel, kozłek lekarski bądź liście melisy. Warto także zadbać o zdrowy tryb życia. Systematyczny ruch i zbilansowana, bogata w magnez i witaminy z grupy B dieta pozwolą niekiedy złagodzić objawy.