account-icon
Obliczanie ubezpieczenia
Umów teleporadę
Welbi
Zdrowie psychiczneZaburzenia psychiczne 1 min.

Co to jest zakupoholizm? Objawy i sposoby leczenia uzależnienia od zakupów

Olga Dąbska28.03.2023Aktualizacja: 18.10.2023

Zakupoholizm to uzależnienie od robienia zakupów. Polega na kompulsywnym nabywaniu różnych, nierzadko niepotrzebnych rzeczy. Kupowanie staje się koniecznością, zachowaniem przymusowym. Zakupoholizm wiąże się z ryzykiem negatywnych konsekwencji społecznych, zawodowych czy finansowych. Sprawdź, jakie czynniki mogą doprowadzić do rozwoju zakupoholizmu oraz w jaki sposób leczone jest to zaburzenie.


zakupoholik-kim-jest-czym-jest-zakupoholizm
pixabay.com

Polecane

agresja-jakie-sa-rodzaje-jak-ja-rozpoznac
Zdrowie psychiczne
2 min.
Agresja - jakie są rodzaje? Jak ją rozpoznać?
27.07.2021
depresja-lekowa-jakie-sa-objawy-jak-z-nia-walczyc
Zdrowie psychiczne
2 min.
Depresja lękowa - jakie są objawy? Jak z nią walczyć?
31.10.2021
osobowosc-anankastyczna-czym-sie-charakteryzuje
Zdrowie psychiczne
1 min.
Czym charakteryzuje się osobowość anankastyczna?
19.05.2021
leki-czym-sa-jakie-sa-rodzaje-jak-je-pokonac
Zdrowie psychiczne
2 min.
Lęki - czym są? Jakie są rodzaje? Jak je pokonać?
30.07.2021
Spis treści
  1. Co to jest zakupoholizm?
  2. Jakie mogą być przyczyny zakupoholzimu?
  3. Jakie mogą być objawy i skutki zakupoholizmu?
  4. Na czym polega leczenie zakupoholizmu?

Co to jest zakupoholizm?

Zakupoholizm to zaburzenie zaliczane do uzależnień behawioralnych (zaburzeń nawyków i popędów), które polega na nadmiernym dokonywaniu zakupów. Chory nabywa artykuły różnych kategorii, często w ogóle mu niepotrzebne, w niekontrolowanej ilości. Rodzaj kompulsywnie kupowanych produktów nie ma większego znaczenia. Część uzależnionych nie przywiązuje wagi do wartości nabytych rzeczy, a czasami nawet ich nie rozpakowuje. Zdarzają się jednak i tacy, którzy odwołują się do wyglądu zewnętrznego i atrakcyjności towarów czy uzyskania dzięki nim wizerunku innowatora. Do określenia zakupoholizmu stosuje się szereg innych nazw, takich jak oniomania, szopoholizm, shopoholizm, kupnoholizm, kompulsywne zakupy. Poza zakupoholizmem do grupy uzależnień behawioralnych należą również tanoreksja, uzależnienie od hazardu i uzależnienie od telefonu. Dowiedz się więcej również na temat uzależnień fizjologicznych, takich jak uzależnienie od kofeiny czy uzależnienie od cukru.

Jakie mogą być przyczyny zakupoholzimu?

Jak się okazuje, kompulsywne robienie zakupów ma rozmaite podłoże. Może stanowić formę:

  • rozładowywania napięcia emocjonalnego, 

  • kontrolowania samopoczucia, 

  • uśmierzania trudnych do zniesienia emocji,

  • reakcji na negatywne wydarzenia, 

  • wynagrodzenia sobie włożonego trudu,

  • podnoszenia poziomu samoakceptacji – niwelowania rozbieżności między „ja” realnym a idealnym.

Kompulsywnym zakupom sprzyjają zachodzące w ostatnim czasie zmiany cywilizacyjne, społeczne i kulturowe. Rośnie odsetek osób zarabiających coraz więcej, a to zwiększa dostępność do dóbr, które bywają uznawane za synonim dobrobytu, władzy, sposób na uzyskanie akceptacji społecznej czy podziwu. Do takiego myślenia przyczyniają się w dużej mierze media – podkreślając wartość przedmiotów, kreują materialistyczne wartości i podnoszą ryzyko rozwoju zakupoholizmu. Do nałogu predysponowani są ludzie przekonani, że posiadanie różnych dóbr to sposób na pokazanie statusu.

Kompulsywne kupowanie może być związane z zachowaniami podejmowanymi przez rodziców – z jednej strony z nadmiernym oszczędzaniem, a z drugiej zaś z nieracjonalnym wydawaniem pieniędzy. Nie bez znaczenia dla rozwoju tego zaburzenia może być nagradzanie zachowań dzieci za pomocą pieniędzy czy niezaspokojenie ich potrzeb psychicznych. Kupowanie kompulsywne może być wywołane również przez presję otoczenia. Osoby aspirujące do przynależności do grup nabywają różnego rodzaju dobra, bo tego „wymaga” dana zbiorowość. 

Jakie mogą być objawy i skutki zakupoholizmu?

Nałogowe zakupy powodują spadek napięcia psychicznego i poprawę samopoczucia krótko po nabyciu nowych rzeczy. Pozwalają na dostarczenie sobie przyjemności. Jednak dobre samopoczucie nie trwa zbyt długo, gdyż szybko następuje wygaśnięcie satysfakcji i powtórzenie kompulsywnego zachowania. U osób zmagających się z zakupoholizmem można zaobserwować m.in.:

  • występowanie przymusu kupowania, który nie jest poparty rzeczywistymi potrzebami,

  • niekontrolowane i nieprzemyślane nabywanie nowych rzeczy, 

  • robienie zakupów niezależne od posiadanych funduszy, konsekwencją czego mogą być problemy finansowe,

  • odczuwanie euforii, ulgi, ekscytacji, odprężenia podczas nabywania kolejnych rzeczy,

  • przekonanie, że ciągle czegoś im brakuje,

  • ukrywanie zakupionych rzeczy przed bliskimi w obawie przed krytyką,

  • odczuwanie rozdrażnienia i niepokoju w przypadku braku możliwości kupowania,

  • obsesyjne myślenie i planowanie zakupów,

  • poczucie winy i wstydu po dokonaniu zakupów,

  • kłamstwa na temat tego, co się kupiło lub ile pieniędzy wydało się na zakupy,

  • brak umiejętności podania racjonalnego powodu zakupienia określonych towarów.

Warto wspomnieć, że zostało opracowanych wiele narzędzi do pomiaru kompulsywnych zachowań w sferze kupowania, a wśród bardziej znanych wymienia się Bergen Shopping Addiction Scale, Faber and O'Guinn Compulsive Buying Scale czy Richmond Compulsive Buying Scale.

Na czym polega leczenie zakupoholizmu?

Podstawą leczenia zakupoholizmu jest terapia uzależnień i psychoterapia poznawczo-behawioralna. Działania te mają na celu uświadomienie uzależnionemu niewłaściwych zachowań i podłoża ich powstania oraz wskazanie nowych sposobów na rozładowywanie napięcia i radzenie sobie ze stresem. Niekiedy konieczne jest skorzystanie z doradztwa finansowego  w celu rozsądnego zarządzania pieniędzmi i/lub spłaty zadłużenia.

Pomocne w kontrolowaniu ilości robionych zakupów mogą być m.in.:

  • sporządzanie listy potrzebnych produktów przed wyjściem na zakupy,

  • rezygnacja z płatności bezgotówkowych,

  • wybieranie sklepów o mniejszym asortymencie zamiast wielkich supermarketów czy galerii handlowych,

  • robienie zakupów w towarzystwie innych osób,

  • nieoglądanie kanałów TV reklamujących różne produkty,

  • planowanie wolnych chwil tak, aby ograniczyć ilość czasu na wizyty w sklepach,

  • zabieranie na zakupy wydzieloną sumę pieniędzy, którą można wydać,

  • unikanie wyprzedaży czy innych okazji cenowych oraz programów lojalnościowych.

Zdarza się, że zakupoholizm współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi, m.in. zaburzeniami nastroju, zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami lękowymi czy depresją. Osoby kupujące kompulsywnie częściej też są uzależnione od alkoholu i innych substancji. Wówczas konieczne może się okazać wprowadzenie farmakoterapii i/lub innych uzupełniających form leczenia.

Źródła
  1. K. Ertmańska, Zachowania młodych konsumentów – zakupy kompulsywne, „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu” 2012, nr 25, s. 189–200.
  2. A. Gąsiorowska, Kupowanie kompulsywne – zjawisko, jego determinanty i konsekwencje: przegląd badań, „Przegląd Psychologiczny” 2001, nr 44, s. 463–477.
  3. P. Koryczan, M. Sęktas, L. Dybczak i wsp., Uzależnienie od zakupów – przegląd badań, [w:] J. Nyćkowiak, J. Leśny (red.), Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce – Nauki humanistyczne i społeczne. Część IV, Młodzi Naukowcy, Poznań, s. 79–84.
  4. K. Kucewicz, Gdy zakupy stają się problemem. Czy jestem uzależniony?, Fundacja ETOH, KBPN, Warszawa 2014.
Author Olga Dąbska picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

problemy-z-agresja-jakie-sa-objawy-co-robic
Zdrowie psychiczne
1 min.
Problemy z agresją - jakie są objawy? Co robić?
31.10.2021
egoizm-a-egocentryzm-jak-je-rozroznic-co-warto-wiedziec
Zdrowie psychiczne
1 min.
Egoizm a egocentryzm - jak je rozróżnić? Co warto wiedzieć?
27.07.2021
zespol-aspergera-u-doroslych-objay-leczenie
Zdrowie psychiczne
1 min.
Zespół Aspergera u dorosłych – jakie są jego objawy i leczenie?
29.07.2022
platoniczny-zwiazek-co-to-jest-na-czym-polega
Zdrowie psychiczne
1 min.
Platoniczny związek - co to jest? Na czym polega?
24.01.2022
Popularne w kategorii Zdrowie psychiczne
jaki-jest-wplyw-alkoholu-na-organizm-czlowieka
Zdrowie
2 min.
Jak alkohol wpływa na organizm człowieka? Konsekwencje spożywania alkoholu
17.09.2021
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Pakiety medyczne
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Kim jesteśmy

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.