account-icon
Obliczanie ubezpieczenia
Umów teleporadę
Welbi
Zdrowie psychiczneZaburzenia psychiczne 1 min.

ADHD u dorosłych – jak je rozpoznać i leczyć?

Alicja Skibińska17.07.2023Aktualizacja: 27.02.2024

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zwykle diagnozowane jest u dzieci, jednak wbrew stereotypom może dotyczyć także dorosłych. Jak je rozpoznać i czy da się je wyleczyć?


adhd-u-doroslych-diagnostyka-postepowanie
Unsplash.com

Polecane

talassofobia-co-to-jest-jak-ja-skutecznie-leczyc
Zdrowie psychiczne
1 min.
Co to jest talassofobia? Jak rozpoznać jej główne objawy?
30.05.2022
ziola-na-nerwice-jakie-sa-najskuteczniejsze
Zdrowie psychiczne
2 min.
Zioła na nerwicę - jakie są najskuteczniejsze?
30.10.2021
androfobia-lek-przed-mezczyznami-objawy-i-przyczyny
Zdrowie psychiczne
1 min.
Androfobia (lęk przed mężczyznami) - objawy i przyczyny
29.10.2021
gynofobia-lek-przed-kobietami-przyczyny-leczenie
Zdrowie psychiczne
2 min.
Gynofobia (lęk przed kobietami) - przyczyny, leczenie
04.11.2021
Spis treści
  1. Czym jest ADHD?
  2. ADHD – objawy u dorosłych
  3. ADHD kobiet
  4. Diagnozowanie ADHD u dorosłych
  5. Leczenie ADHD u dorosłych

Czym jest ADHD?

ADHD (attention deficit hyperactivity disorder), czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej, należy do zaburzeń neurorozwojowych. Jego główne symptomy to: trudności z utrzymaniem uwagi, nadmierna aktywność (nadruchliwość) oraz impulsywność. Zaburzenie zwykle diagnozowane jest u dzieci, które mają trudności w nauce, a także sprawiają problemy behawioralne (związane m.in. z nieumiejętnością współpracy, porywczością czy nieradzeniem sobie ze złością). Osoby z ADHD zmagają się z brakiem wytrwałości oraz ze skłonnością do szybkiego przechodzenia z jednej aktywności w drugą i w efekcie – z niekończeniem żadnej z nich. W przypadku dzieci dolegliwość ta często prowadzi do problemów szkolnych oraz przedwczesnego porzucania systemowej edukacji.

Przyczyny ADHD nie są do końca znane, a badacze zajmujący się tym zaburzeniem wskazują na kilka różnych czynników ryzyka. Należą do nich: predyspozycje genetyczne, urazy okołoporodowe, urazy w trakcie ciąży oraz palenie papierosów i spożywanie alkoholu przez ciężarną. Dodatkowo mogą pojawić się czynniki środowiskowe, takie jak: zaniedbania, przemoc czy niestabilność środowiska rodzinnego. Należy jednak podkreślić, iż same w sobie nie są one w stanie wywołać zaburzenia – mogą jedynie przyczynić się do ujawnienia już istniejących predyspozycji u dziecka.

ADHD – objawy u dorosłych

Jeszcze do lat 80. ubiegłego wieku w świecie nauki mówiło się wyłącznie o ADHD u dzieci, gdyż panowało wówczas przekonanie, iż zaburzenie to ustępuje w trakcie dojrzewania lub po nim. Dzisiaj wiadomo już, że nadpobudliwość utrzymuje się również w dorosłości, zmieniają się jedynie objawy i sposób ich ekspresji (podobnie jest z autyzmem oraz z zespołem Aspergera u dorosłych – choć dziś odchodzi się od tej nomenklatury i mówi się raczej o spektrum autyzmu). Nawet jeśli pacjent „wyrasta” z przyjętych kryteriów diagnostycznych, to nadal doświadcza trudności oddziałujących na całe jego życie. Dorośli cierpiący na ADHD statystycznie mają niższy status socjoekonomiczny niż osoby zdrowe, więcej problemów w pracy, częściej się rozwodzą, a także wykazują gorsze przystosowanie psychologiczne.

U dorosłych z ADHD objawy związane z nadaktywnością i nadruchliwością odgrywają mniejszą rolę niż u dzieci. Wciąż jednak borykają się oni z deficytami koncentracji uwagi oraz z impulsywnością. Mają problemy z codziennym planowaniem, często zapominają i gubią rzeczy, trudno im się skupić na czytanym materiale, a także na prowadzonej konwersacji, na ogół nie potrafią się odprężyć i odczuwają niepokój, mają kłopot z utrzymaniem pracy i związków, brak im samokontroli, spóźniają się, a także mają skłonność do hazardu i używek. Dorośli cierpiący na ADHD często są uzależnieni od adrenaliny i ciągle poszukują nowych wrażeń. Innymi słowy, potrzebują silnych bodźców, spokojne miejsca i okoliczności mogą być dla nich zaś stresujące i męczące.

ADHD kobiet

Najbardziej znany i rozpowszechniony obraz ADHD w rzeczywistości został stworzony na podstawie objawów obserwowanych u chłopców i mężczyzn. Z tego powodu to właśnie u nich częściej diagnozuje się to zaburzenie, mimo iż dziewczynki i kobiety również się z nim zmagają. U nich jednak symptomy są mniej specyficzne.

W przypadku dzieci proporcja chłopców i dziewczynek z diagnozą ADHD wynosi 3 : 1, u dorosłych ten stosunek wyrównuje się zaś do 1 : 1. Prawdopodobnie różnice te związane są m.in. z niską rozpoznawalnością ADHD u dziewcząt, które w późniejszych latach życia aktywnie poszukują przyczyn doświadczanych przez siebie problemów.

U pacjentek zwykle obserwuje się mniej objawów związanych z nadruchliwością przy widocznych deficytach koncentracji uwagi. Wśród typowych dla nich symptomów można wymienić m.in.: gadatliwość, kłopoty z czytaniem ze zrozumieniem, wydłużanie wykonywania zadań ze względu na rozpraszanie się, gubienie przedmiotów, zmienność nastrojów, mnogość pomysłów i rozpoczynanie licznych aktywności, z których niewiele doprowadzanych jest do końca, słabą organizację oraz problemy z zarządzaniem czasem.

Różnice w manifestowanych symptomach i diagnozowaniu ADHD u osób obu płci mogą częściowo wynikać z maskowania problemów przez dziewczęta, związanego z narzucaną im rolą płciową oraz silną potrzebą unikania krytyki. Maskowanie nadpobudliwości psychoruchowej może prowadzić też do mylenia jej z innymi zaburzeniami, np. lękowymi czy związanymi z regulowaniem emocji.

Diagnozowanie ADHD u dorosłych

Niektórzy mylnie sądzą, że diagnostyka ADHD u dorosłych nie ma już większego sensu, jednak to nieprawda. Rozpoznanie ADHD jest diagnozą na całe życie, która pomaga lepiej zrozumieć siebie i dostosować codzienność do swoich potrzeb. Warto korzystać z oceny psychologicznej w każdym wieku.

Jeśli zauważasz u siebie lub u kogoś ze swoich bliskich objawy przypominające ADHD, które przeszkadzają w codziennym życiu, skonsultuj te przypuszczenia ze specjalistą. Najlepiej wybrać poradnię specjalizującą się w tego typu zaburzeniach, by zminimalizować ryzyko niewłaściwej diagnozy.

Profesjonalne rozpoznanie ADHD odbywa się poprzez wykorzystanie standardowych testów psychologicznych, a także przeprowadzenie wywiadu, który może mieć formę swobodnej rozmowy z pacjentem, a w razie potrzeby również z jego bliskimi. Aby postawić prawidłową diagnozę, specjalista stara się poznać daną osobę jak najlepiej i dowiedzieć się na jej temat możliwie jak najwięcej, ponieważ na objawy ADHD często nakładają się też symptomy innych zaburzeń i doświadczanych trudności psychologicznych.

Leczenie ADHD u dorosłych

Nie da się w pełni pozbyć ADHD, jednak na podstawie diagnozy i deklarowanych trudności można stworzyć skuteczny plan łagodzenia jego skutków oraz objawów (które często są nasilane przez niedostosowane do potrzeb warunki zewnętrzne). Oczywiście nie chodzi o maskowanie objawów i „naśladowanie” osób neurotypowych. Celem jest raczej właściwe odpowiadanie na własne potrzeby i prawidłowe identyfikowanie sygnałów płynących z ciała i psychiki. Główną metodą wykorzystywaną podczas pracy z dorosłymi z ADHD jest psychoterapia z elementami psychoedukacji. Oprócz tego pomocne mogą być też m.in.: ergoterapia, arteterapia, a w razie potrzeby farmakoterapia.

Źródła
  1. Bernau S., ADHD u dorosłych, tłum. Labiś M., Wydawnictwo WAM, Kraków 2022.
  2. Karteczka K., Zespół hiperkinetyczny (ADHD) u osób dorosłych, „Edukacja Dorosłych” 2012, nr 1, s. 113–126.
  3. Kowalczyk T., ADHD: niewidzialna choroba, „Psychiatria Spersonalizowana” 2022, nr 1 (1), s. 25–31.
  4. Szaniawska M., Trudna diagnoza – dylematy rzetelnej oceny ADHD u dorosłych pacjentów. Część I. Obraz kliniczny, trudności diagnostyczne, leczenie, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” 2010, nr 10 (3), s. 205–210.
Author Alicja Skibińska picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

zawisc-co-to-jest-jak-sobie-z-nia-poradzic
Zdrowie psychiczne
2 min.
Co to jest zawiść? Poznaj metody radzenia sobie z zawiścią ludzką
19.05.2021
problemy-z-agresja-jakie-sa-objawy-co-robic
Zdrowie psychiczne
1 min.
Problemy z agresją - jakie są objawy? Co robić?
31.10.2021
zespol-aspergera-u-doroslych-objay-leczenie
Zdrowie psychiczne
1 min.
Zespół Aspergera u dorosłych – jakie są jego objawy i leczenie?
29.07.2022
hejt-czym-jest-jak-sobie-z-nim-poradzic
Zdrowie psychiczne
2 min.
Hejt – czym jest i jakie ma konsekwencje? Jak sobie radzić z hejtem?
19.05.2021
Popularne w kategorii Zdrowie psychiczne
socjoterapia-czym-jest-dla-kogo-jest-wskazana
Zdrowie psychiczne
2 min.
Socjoterapia - czym jest? Dla kogo jest wskazana?
30.07.2021
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Pakiety medyczne
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Kim jesteśmy

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.