Jak zdiagnozować i leczyć bigeminię komorową?

Na czym polega bigeminia komorowa?

Bigeminia komorowa zwana też rytmem dwojaczym jest zaburzeniem pracy komór serca. Naprzemiennie występuje tu pobudzenie prawidłowe i dodatkowe. Na jeden dodatkowy skurcz komorowy przypada jedno prawidłowe pobudzenie zatokowe.

Mimo iż bigeminia jest nieprawidłowością w pracy serca, nie zawsze jej objawy są wyraźne. Zdarza się, że osoby chore do końca życia nie zdają sobie sprawy, że zmagali się z zaburzeniem rytmu. Często też jest ono wykrywane w profilaktycznie wykonywanym badaniu EKG.

U osób, które doświadczają symptomów bigeminii komorowej, mogą wystąpić:

• kołatanie serca,

• wrażenie podchodzenia serca w stronę żołądka lub przełyku,

• kłucie w klatce piersiowej, 

• uczucie nieregularnego lub wolniejszego bicia serca,

• osłabienie,

• niepokój.

Bigeminia komorowa nie powinna jednak zwykle wywoływać duszności, świszczącego oddechu czy wrażenia zachłyśnięcia. Tak objawia się m.in. astma sercowa. Podobnie jak duszność, kołatanie serca, kaszel i zawroty głowy mogą sugerować kardiomiopatię. W takim wypadku konieczne jest konsultacja z lekarzem. Bagatelizowanie objawów zaburzeń sercowych jest bardzo niebezpieczne.

Jaka jest różnica między bigeminią komorową a nadkomorową?

Zarówna bigeminia komorowa, jak i nadkomorowa stanowią formę arytmii serca. Powstają jednak w różnych jego częściach. Bigeminia komorowa dotyczy dodatkowych pobudzeń w komorach serca. Natomiast o bigeminii nadkomorowej mowa jest, gdy arytmia dotyczy przedsionków. W zapisie EKG na każde pobudzenie zatokowe (prawidłowe) przypada wówczas jedno dodatkowe, różniące się morfologią załamka P.

Jak zmienia się zapis EKG przy bigeminii komorowej?

Podstawą diagnostyki bigeminii komorowej jest badanie spoczynkowe EKG. Prawidłowy zapis EKG to taki, który prezentuje regularny rytm zatokowy (częstość skurczowa: 60−100/min). Kluczowe dla odczytu zapisu są trzy podstawowe parametry:

• załamek P – informuje o czasie skurczu przedsionkowego,

• załamek T – informuje o repolaryzacji komór serca,

• zespół QRS – informuje o czasie skurczu komorowego.

Przy bigeminii komorowej zapis EKG nie jest prawidłowy. Widać „dodatkowe wzniesienia”, czyli przedwczesne pobudzenie komorowe serca, które występuje regularnie. Do tego pobudzenia komorowe są od siebie oddzielone pojedynczymi, prawidłowymi pobudzeniami zatokowymi.

W diagnostyce bigeminii komorowej, poza EKG, lekarz może zalecić wykonanie badań laboratoryjnych w celu rozpoznania jej przyczyn poza mięśniem sercowym (np. zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, w obrębie tarczycy) oraz echa serca, aby ocenić budowę organu.

Czy bigeminia komorowa jest niebezpieczna?

Występowanie dodatkowego pobudzenia komorowego najczęściej nie jest groźne. Wiele osób żyje z tą nieprawidłowością, nie zdając sobie z niej spawy i często nie odczuwając wyraźnych tego symptomów. Nie ma też zwykle wskazań co do tego, aby osoby z bigeminią komorową unikały aktywności fizycznej.

Bigeminia może jednak mieć związek z poważnymi schorzeniami podstawowymi i to one wymagają wówczas terapii np. ustabilizowania gospodarki wodno-elektrolitowej, wyleczenia zaburzenia pracy tarczycy. 

Ponadto ta forma arytmii może prowadzić do rozwoju schorzeń takich jak kardiomiopatia (powiększenie i osłabienie mięśnia sercowego). Powstaje ona m.in. u osób z długotrwale utrzymującą się przyspieszoną pracą serca w następstwie arytmii komorowej bądź nadkomorowej. 

Jakie są przyczyny bigeminii komorowej?

Przyczyny bigeminii komorowej mogą wynikać zarówno z poważnych wad wrodzonych, jak i stosowanych leków czy niedoborów niektórych składników odżywczych. Wśród najczęstszych przyczyn tej postać arytmii wyróżnić należy:

• zaburzenia elektrolitowe (przede wszystkim niedobór potasu),

• wpływ różnych leków (m.in. leków antyhistaminowych),

• genetyczna skłonność do bigeminii,

• choroby i wady serca (np. przerost mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca),

• choroby tarczycy (przede wszystkim nadczynność tarczycy),

• wysokie ciśnienie krwi,

• nadużywanie alkoholu, kofeiny, nikotyny,

• stosowanie narkotyków (m.in. amfetaminy),

• utrzymujące się wzmożone napięcie nerwowe.

Na czym polega leczenie bigeminii komorowej?

Leczenie bigeminii zależy od przyczyny, która wywołuje arytmię. Jeśli spowodowana jest nadużywaniem kofeiny, alkoholu czy tytoniu – konieczne jest ograniczenie stosowania używek, a najlepiej całkowite z nich zrezygnowanie.

Jeśli powodem są stosowane leki – warto opowiedzieć lekarzowi o odczuwanych objawach. Być może zmiana leku na taki, który zawiera inne substancje czynne, ograniczy arytmię.

W przypadku nadczynności tarczycy, nadciśnienia, zaburzeń wodno-elektrolitowych lub chorób serca – konieczne jest rozpoczęcie ich leczenia, aby ustabilizować pracę serca.

Gdy natomiast podłoże bigeminii komorowej tkwi w długotrwałe utrzymującym się stresie, cennym wsparciem może okazać się terapia pod okiem psychologa lub psychiatry oraz stosowanie różnorodnych technik relaksacyjnych.

Lekarz może zalecić też stosowanie leków antyarytmicznych – beta-adrenolityków. Są one środkami pierwszego rzutu w terapii zaburzeń rytmu komorowego serca.

Aż wreszcie lekarz może zadecydować o leczeniu zabiegowym. Wówczas stosuje się ablację przezskórną. Leczenie operacyjne może być zalecane w przypadku tych pacjentów, u których arytmię wywołuje wada w organie np. blizna pooperacyjna czy tętniak. Jest to jednak zabieg wykonywany w ostateczności, ponieważ rodzi ryzyko wystąpienia powikłań takich jak tamponada serca czy uszkodzenie naczyń wieńcowych.