Podbicie stopy – dolegliwości bólowe, przyczyny i sposoby leczenia

Funkcjonalność podbicia stopy

Podbiciem stopy nazywamy obszar umiejscowiony tuż pod palcami. To część zbudowana z mięśni i ścięgien, która łączy ze sobą śródstopie i piętę. Podstawową funkcją podbicia jest utrzymanie stabilności ciała i nadanie stopie prawidłowej motoryki. Przednia części stopy jest więc obszarem najbardziej narażonym na przeciążenia, urazy i kontuzje. Ryzyko dysfunkcji szczególnie wzrasta u kobiet często chodzących na obcasach, kiedy to cały ciężar ciała spoczywa na niewielkim obszarze pod palcami. Drugą grupą szczególnie narażonych osób są sportowcy, przede wszystkim biegacze.

Przyczyny i objawy problemów z podbiciem stopy

Wśród przyczyn bólu podbicia stopy wskazuje się na wiele czynników:

• źle dopasowane obuwie, 

• wielogodzinne i częste chodzenie na wysokich obcasach, 

• sport obciążający przednią część stopy, 

• otyłość, 

• nieprawidłowa biomechanika ciała, 

• płaskostopie,

• wady postawy,

• stany zapalne ścięgien,

• krzywe pięty, 

• skrócony mięsień łydki, powodujący uniesienie pięt do góry i przeniesienie ciężaru na przednią część stopy, co w dłuższej perspektywie prowadzi do przeciążenia i zużywania przodostopia, 

• przeciążenia spowodowane aktywnością niewspółmierną do możliwości fizycznych, 

• nieprawidłowa biomechanika stopy, powodująca zwracanie stopy do wewnątrz i w konsekwencji nieprawidłowy rozkład nacisku na część podbicia.

W przypadku problemów z biomechaniką stopy i utrwalaniem nieprawidłowego chodu oprócz bólu podbicia obserwuje się występowanie innych objawów. Najczęściej pacjenci skarżą się na odciski, bolesne i nawracające modzele, skłonność do pęcherzy pod palcami, ostrogi na piętach. Niekiedy przeciążenie przedniej części stopy powoduje w niej skurcz. Wykonane badanie RTG ujawnia ponadto zapadnięcie łuku podbicia i rozciągnięcie ścięgien pod palcami, które są przyczyną dolegliwości tkanek miękkich. 

Diagnostyka schorzeń stóp

Diagnostyką schorzeń stóp zajmują się m.in. fizjoterapeuci, rehabilitanci i ortopedzi. W przypadku gdy powstające schorzenia lub urazy stóp są jedynie konsekwencją innych chorób, niezbędna może być również konsultacja u reumatologa. Badanie stóp jest wieloetapowe, a postawiona diagnoza opiera się na kilku metodach, m.in. antropometrycznej (pomiary stopy), RTG stóp (wykonane na stojąco), badanie z wykorzystaniem planografu lub podoskopu. Stosowane metody pozwalają na ocenę wysokości sklepienia stopy, objętości brzuśców mięśniowych, osi stopy, wysklepienia łuków, kąta ustawienia pięty i występujących obciążeń podczas stania oraz wspinania się na palce. W przypadku wyraźnej tkliwości tkanek miękkich podbicia niezbędne jest również wykonanie badania USG celem wykluczenia lub potwierdzenia tworzącego się obrzęku. Do przeprowadzenia pełnej diagnostyki bólu podbicia stopy niezbędna jest również ocena długości i zakresu ruchowego mięśni łydki. 

Leczenie bólu podbicia stopy

Bagatelizowany ból podbicia stopy powoduje pogłębianie się problemu i poważne konsekwencje zaburzające biomechanikę. W przypadku dużego przeciążenia może dojść do widocznego na zdjęciu RTG zużycia i uszkodzenia trzeszczki. Postępująca patologia biomechaniki stopy z czasem powoduje silny ból grzbietu śródstopia lub tępy ból pięty, odczuwalny szczególnie podczas chodzenia. Niezbędna jest więc konsultacja u ortopedy i wykonanie badań obrazowych stóp. Leczenie opiera się na stosowaniu wkładek ortopedycznych, których zadaniem jest odciążenie przedniej części stopy poprzez prawidłowe ustawienie pięty i uniesienie osłabionych łuków podbicia. W przypadku pacjentów, u których doszło do zniszczenia trzeszczki, niezbędny może być zabieg chirurgiczny. 

Pacjenci, u których doszło do poważnego przeciążenia i zużycia trzeszczki, np. na skutek przykurczu mięśnia łydki, na kilka tygodni powinni zminimalizować intensywność aktywności fizycznej. Przed powrotem do sportu zaleca się kilkutygodniową rehabilitację, polegającą na wzmacnianiu ścięgien stopy (za pomocą masażu stóp piłką jeżykiem) i rozciąganiu taśmy powierzchownej łydki. Pomocne w zapobieganiu nawrotom problemu jest włączenie do treningu ćwiczeń rozciągających mięśnie łydki.

1. J. Pauk, M. Derlatka, Antropometria stopy płasko-koślawej, „Modelowanie Inżynierskie” 2009, 28, s. 153–159.
2. C.W. Digiovanni, J. Greisberg, W.J. Marczyński, Stopa i staw skokowo-goleniowy, Edra Urban & Partner, 2010.
3. A. Saxena, K. Gawęda, M. Tarczyńska, Medycyna sportowa oraz chirurgia artroskopowa stopy i stawu skokowo-goleniowego, Medisfera, 2015.