Cholecystokinina – rola i wpływ na zdrowie

Cholecystokinina – co to za hormon?

Cholecystokinina (CCK) jest hormonem peptydowym, po raz pierwszy odkrytym w zawartości jelita czczego w 1928 roku. Została wówczas uznana za czynnik stymulujący obkurczanie się pęcherzyka żółciowego. W ciągu kolejnych dekad odkryto wiele innych funkcji tego hormonu.

Cholecystokinina jest syntetyzowana w wielu narządach ludzkiego organizmu, m.in. w:

• komórkach endokrynnych w jelicie cienkim,

• komórkach nerwowych (neuronach) mózgu, w tym w przysadce mózgowej,

• komórkach C tarczycy,

• wyspach trzustkowych,

• nadnerczach,

• jądrach,

• nerwach obwodowych,

• nerkach,

• komórkach mięśnia sercowego,

• komórkach układu immunologicznego.

Działanie cholecystokininy jest możliwe po połączeniu się tego hormonu z jednym z dwóch rodzajów receptorów – CCK1 lub CCK2. Wraz z gastryną i sekretyną jest zaliczana do grupy hormonów żołądkowo-jelitowych.

• Dowiedz się więcej o funkcjach układu hormonalnego człowieka.

Rola cholecystokininy w organizmie człowieka

Cholecystokinina jest hormonem niezbędnym do prawidłowej pracy układu pokarmowego. Do jej głównych funkcji należą:

• regulacja wydzielania enzymów trzustkowych do jelita cienkiego, kluczowych dla procesów trawienia tłuszczów, białek i węglowodanów,

• pobudzanie obkurczania się pęcherzyka żółciowego w odpowiedzi na obecność pokarmu w przewodzie pokarmowym,

• regulacja perystaltyki, czyli aktywności motorycznej jelit,

• regulacja opróżniania żołądka,

• zmniejszenie wydzielania kwasu żołądkowego po posiłku.

Cholecystokinina pobudza także syntezę hormonów trzustkowych (amylazy trzustkowej, chymotrypsynogenu i trypsynogenu) oraz wydzielanie wybranych enzymów jelitowych (m.in. fosfatazy zasadowej, enterokinazy i disacharydazy). Poprzez działanie w ośrodkowym układzie nerwowym reguluje także uczucie głodu i sytości, wpływa na percepcję bólu i procesy zapamiętywania.

• Zapoznaj się też z artykułem na temat hormonów tropowych i ich znaczenia w organizmie człowieka!

Jaki jest poziom cholecystokininy we krwi?

Stężenie cholecystokininy we krwi wynosi około 1 pmol/l [1]. W ciągu 20 minut od spożycia posiłku poziom hormonu wzrasta do 3–5 pmol/l, a następnie stopniowo się zmniejsza. Po 1,5–2 godzinach od posiłku następuje kolejny wzrost stężenia cholecystokininy we krwi.

Kiedy wykonać badanie stężenia cholecystokininy?

Badanie poziomu cholecystokininy wykonuje się w próbce krwi, pobranej najczęściej z żyły łokciowej. Nie jest to rutynowo wykonywane oznaczenie. Jest ono niekiedy wykorzystywane w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego. Do badania poziomu cholecystokininy we krwi należy zgłosić się na czczo, chyba że lekarz zaleci inaczej.

Czy istnieją przeciwwskazania do badania poziomu cholecystokininy?

Nie ma przeciwwskazań do badania poziomu cholecystokininy we krwi. Warto jednak omówić zasadność jego wykonania z doświadczonym lekarzem.

Na czym polega cholescyntygrafia cholecystokininowa?

Cholescyntygrafia cholecystokininowa jest badaniem wykorzystywanym w diagnostyce chorób pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Pozwala ocenić frakcję wyrzutową pęcherzyka żółciowego (GBEF), czyli procentową ilość żółci przedostającą się z pęcherzyka do dróg żółciowych podczas jego obkurczania. Za nieprawidłową uważa się wartość GBEF niższą niż 35%, która może świadczyć m.in. o przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego. Wskazaniem do wykonania cholescyntygrafii cholecystykininowej jest zwykle ból w prawym nadbrzuszu u osób z prawidłowym wynikiem badania USG jamy brzusznej. Badanie wymaga podania izotopu promieniotwórczego, który jest wydalany z moczem i kałem przez kolejnych kilka dni. W tym czasie warto zwiększyć ilość przyjmowanych płynów. Wskazane jest także unikanie kontaktu z dziećmi i kobietami w ciąży przez 24 h od badania.

• Sprawdź też, co może być przyczyną krwawienia z przewodu pokarmowego i jakie są jego objawy.