Syndrom DDD – co to takiego? Jak się objawia i jak sobie z nim radzić?

Rodzina dysfunkcyjna – co to takiego?

Aby zrozumieć, czym jest syndrom DDD, trzeba zacząć od określenia, czym jest rodzina dysfunkcyjna. Jest to społeczność spokrewnionych ze sobą osób, w której relacje między członkami są zaburzone i nie sprzyjają zdrowemu rozwojowi. Atmosfera w rodzinie dysfunkcyjnej jest napięta i pełna stresu, co negatywnie wpływa na samopoczucie i zdrowie psychiczne jej członków.

W takich rodzinach często występują:

• konflikty – częste kłótnie i awantury, brak umiejętności komunikowania się, oskarżenia, poniżanie innych. W rodzinach dysfunkcyjnych często dochodzi do rozwodu rodziców;

• przemoc – fizyczna, psychiczna lub słowna;

• zaniedbanie – brak troski o podstawowe potrzeby (jedzenie, ubranie, opieka medyczna), ale także brak zainteresowania rozwojem emocjonalnym i ignorowanie uczuć i potrzeb;

• nadużycia – uzależnienia, przemoc seksualna lub wykorzystywanie ekonomiczne.

• Dowiedz się również, czym jest ADHD u dorosłych oraz w jakim stopniu może utrudniać codzienne życie. 

Syndrom DDD – co to jest?

Syndrom DDD to skrót, pod którym kryje się określenie “dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych”. Odnosi się ono do osób, które wychowywały się w rodzinach o różnego rodzaju dysfunkcjach emocjonalnych i fizycznych. Dzieci z takich domów często doświadczyły traumy i przechodziły przez bardzo trudne sytuacje, które odcisnęły piętno na ich rozwoju emocjonalnym i społecznym. W związku z tym wypracowały w sobie wzorce i mechanizmy obronne, które pomagały im radzić sobie z trudnościami rodzinnymi.

W rodzinach dysfunkcyjnych dzieci często przejmują konkretne role, które mają na celu utrzymanie równowagi w rodzinie. Często stają się kozłami ofiarnymi, na których skupiają się problemy rodziny, ale mogą także przyjmować rolę bohatera, przejmując na siebie więcej obowiązków, niż są w stanie udźwignąć. Nic więc dziwnego, że dorastanie w takim środowisku ma bardzo negatywne konsekwencje w dorosłym życiu.

Syndrom DDD – jak objawia się trudna przeszłość w dorosłym życiu?

Syndrom DDD ma wiele objawów i u każdej osoby trudna przeszłość będzie manifestowała się w nieco inny sposób. Najczęstsze symptomy, które da się zauważyć u dorosłych kobiet i mężczyzn z rodzin dysfunkcyjnych, to:

• lęk przed wchodzeniem w związki – dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych mogą mieć trudności z zaufaniem innym ludziom i nawiązywaniem bliskich relacji. Obawy przed odrzuceniem i porzuceniem często utrudniają im budowanie zdrowych związków partnerskich;

• trudność w okazywaniu uczuć – osoby z syndromem DDD często mają trudności w wyrażaniu swoich emocji i otwartym komunikowaniu się z innymi. Często są wycofane emocjonalnie i okazują lęk przed intymnością. Co więcej, często nie potrafią podzielić się swoimi doświadczeniami i trudnościami, których doświadczają na co dzień;

• obniżone poczucie własnej wartości – kobiety i mężczyźni z syndromem DDD często mają niskie poczucie własnej wartości i trudności z akceptacją siebie;

• nerwice i różnego rodzaju zaburzenia psychiczne – konsekwencjami trudnej przeszłości mogą być też zachowania nerwicowe (np. trichotillomania), stany lękowe czy depresja. 

Dodatkowo, osoby dotknięte syndromem DDD mogą wykształcić specyficzne cechy charakteru wynikające ze specyfiki ich doświadczeń. W dorosłym życiu również są nadopiekuńczy lub nadwrażliwi na krytykę. Wyjątkowo traumatyczne doświadczenia mogą prowadzić do wycofania społecznego, które w niektórych aspektach może objawiać się podobnie jak autyzm u dorosłych lub zespół Aspergera u dorosłych

Syndrom DDD i syndrom DDA

Syndrom DDD często jest wymieniany razem z DDA. Ten drugi dotyczy dorosłych dzieci alkoholików i objawia się m.in. lękiem przed utratą kontroli, nadmiernie rozwiniętym poczuciem odpowiedzialności, poczuciem winy, lękiem przed sytuacjami konfliktowymi oraz trudnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniu bliskich relacji. Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych często są również dorosłymi dziećmi alkoholików, jeśli problemem, który dotyczył ich rodziny był alkoholizm. 

Jak leczyć syndrom DDD?

Osoby z syndromem DDD często zgłaszają się na terapię wtedy, gdy dostrzegają, że piętno przeszłości nie pozwala im na osiągnięcie szczęścia w dorosłym życiu. Istnieje wiele form profesjonalnej pomocy, która pozwoli zrozumieć źródło problemu i wypracować skuteczne strategie radzenia sobie z trudnościami. 

Wyjście z syndromu DDD wymaga czasu, autorefleksji i profesjonalnego wsparcia. Psychoterapia – np. terapia systemowa – jest kluczowym elementem procesu wyjścia z syndromu DDD i powrotu do zdrowego funkcjonowania. Dostępne narzędzia to:

• psychoterapia indywidualna, która skupia się na głębokim przepracowaniu traumy;

• psychoterapia grupowa, w której najważniejsze jest dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami;

• terapia rodzinna, w której można uczestniczyć z członkami pierwotnej rodziny (o ile jest to możliwe i służy dobru pacjenta), ale również z partnerem/współmałżonkiem, który chce lepiej poznać mechanizmy syndromu DDD i skuteczniej wspierać w radzeniu sobie z trudnościami;

• terapia EMDR, która wykorzystuje stymulację wzroku, słuchu i dotyku w celu radzenia sobie z traumatycznymi wspomnieniami. Jest również pomocna w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD), który może pojawić się u dorosłych dzieci z rodziny dysfunkcyjnych.