Czy dieta wysokotłuszczowa jest bezpieczna?

Na czym polega dieta wysokotłuszczowa?

Podstawą diety wysokotłuszczowej jest zredukowanie podaży węglowodanów na rzecz tłuszczu (węglowodany nie powinny stanowić więcej niż 45% energii). Oba związki są źródłem energii. Każdy zjedzony 1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal energii, podczas gdy 1 g tłuszczów – 9 kcal. Nietrudno wysnuć wniosek, że to tłuszcze są sprawcą nadwagi i otyłości, skoro są bardziej kaloryczne.

Przez blisko 20 lat obniżanie spożycia tłuszczu było podstawowym założeniem diet redukcyjnych. Również w żywieniu zdrowych osób dorosłych to właśnie węglowodany są głównym źródłem energii (zaspokajają 45–65% zapotrzebowania), natomiast tłuszcze – 20–35%. Czy takie podejście do diety jest słuszne? Jak się okazuje, nie zawsze redukcja spożycia tłuszczu sprzyja odchudzaniu. Na tej wiedzy opierają się założenia diety wysokotłuszczowej. 

Dietami wysokotłuszczowymi są m.in.:

• dieta Atkinsa,

• dieta Kwaśniewskiego,

• dieta South Beach,

• dieta The Zone,

• dieta ketogeniczna.

Zagrożenia diety wysokotłuszczowej

Wiele popularnych diet wysokotłuszczowych opiera się na błędnych hipotezach. Jedną z nich jest założenie, jakoby to insulina była głównym sprawcą odkładania się tkanki tłuszczowej. Ograniczenie spożycia węglowodanów ma zredukować ilość uwalnianej insuliny i tym samym odblokować hamowany proces lipolizy (rozkładu trójglicerydów do glicerolu i kwasów tłuszczowych). Brzmi rozsądnie? Niestety – tylko brzmi. Okazuje się bowiem, że spożywanie zróżnicowanych posiłków (węglowodanowo-białkowo-tłuszczowych) wpływa na odpowiedź insulinową, ponieważ zmienia tempo opróżniania żołądka z treści pokarmowej.

Stosowanie diety wysokotłuszczowej zwiększa oporność na leptynę. Jest to hormon wydzielany przez tkankę tłuszczową, który oddziałuje na ośrodek głodu i sytości zlokalizowany w podwzgórzu. Innymi słowy – hamuje apetyt. Oporność na leptynę skutkuje więc utrzymaniem się głodu pomimo zjedzonego posiłku.

Jak wynika z przeprowadzonych badań, dieta wysokotłuszczowa sprzyja rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego. Wywiera bowiem niewielki, ale zauważalny, wpływ na:

• poziom lipidów

• stężenie homocysteiny,

• stężenie lipoprotein,

• stężenie fibrynogenu.

To nie wszystkie zagrożenia! Stosowanie diety wysokotłuszczowej (niskowęglowodanowej) sprzyja powstawaniu takich związków, jak: aceton, beta-hydroksymaślan, metyloglioksal i acetooctan, które mogą doprowadzić do poważnych zaburzeń, takich jak kwasica ketonowa czy stres oksydacyjny.

Co jeść na diecie wysokotłuszczowej?

W wysokotłuszczowym planie żywieniowym kluczowe jest zwiększenie podaży tłuszczów kosztem węglowodanów. W zależności od wybranej diety inne będą te proporcje. W przypadku diety Kwaśniewskiego, zwanej dietą optymalną, żywienie zakłada, że na każdy 1 g białka i 0,5–0,5 g węglowodanów powinny zostać spożyte 2,5–3,5 g tłuszczu.

W diecie wysokotłuszczowej dominują tłuste mięsa (wołowina, wieprzowina), a także jaja oraz mleko i jego przetwory. Możesz też włączyć do posiłków nasiona i pestki, np.: migdały, orzechy laskowe i włoskie, słonecznik, pestki dyni. Ogranicz natomiast kasze, makaron, pieczywo, a nawet płatki zbożowe i owoce, ponieważ one obfitują w węglowodany.

Jakie są efekty diety wysokotłuszczowej?

Dieta wysokotłuszczowa bez wątpienia pozwala szybko zredukować masę ciała i poprawić parametry metaboliczne. Efekty są znacznie szybciej zauważalne niż przy stosowaniu diet niskotłuszczowych. I to koniec korzyści… 

Omawiany sposób żywienia jest ubogi w błonnik, witaminy, minerały. Dostarcza organizmowi nadmiernej ilości tłuszczu, cholesterolu, żelaza i retinolu. Komitet Naukowy Terapii i Nauk o Leku Polskiej Akademii Nauk uznaje dietę wysokotłuszczową za szkodliwą, ponieważ w wyniku ketozy nasila się ryzyko rozwoju miażdżycy, hipercholesterolemii, kamicy nerkowej i chorób wątroby.

Czasami dieta wysokotłuszczowa jest korzystna

Stosowanie diety wysokotłuszczowej bez porozumienia z dietetykiem i w oderwaniu od aktualnych wyników badań krwi niesie szereg negatywnych następstw. Mimo to niekiedy ten plan żywieniowy może być korzystny.

Okazuje się, że u pacjentów ze schorzeniami neurodegeneracyjnymi (np. z chorobą Alzheimera, epilepsją) stosowanie diety wysokotłuszczowej może prowadzić do wyraźnej poprawy ich stanu. Jest to efekt ograniczenia glikacji (łącznia glukozy z wolnymi białkami) i powiązanego z tym procesem stresu oksydacyjnego. Tymczasem to właśnie on nasila objawy wielu chorób neurodegeneracyjnych.

Pojawiają się doniesienia o korzystnym wpływie diety wysokotłuszczowej na glikemię u chorych na cukrzycę. Jest to bez wątpienia efekt redukcji spożycia węglowodanów. Nie można jednak wysnuć wniosku, że dla każdego diabetyka dieta wysokotłuszczowa jest odpowiednia.