Zakażenie wirusem ebola – objawy, leczenie i profilaktyka

Czym jest wirus ebola?

Choroba wywołana wirusem ebola jest wysoce śmiertelna. W dotychczasowych 24 epidemiach wskaźnik zgonów wynosił od 25% aż do nawet 90% zakażonych. Wirus ebola należy do rodziny Filoviridae. Wyróżnia się 5 gatunków wirusa, a ich nazwy powstały od miejsc, w których wykryto kolejną mutację: ebola-Zair (ZEBOV), ebola-Sudan (SUDV), ebola-Bundibugyo (BDBV), ebola-Tai Forest (TAFV), ebola-Reston (RESTV). Najłagodniejszą postacią jest wirus ebola-Reston, który powstał w Azji. Ten typ zakażenia nie wywołuje objawów i nie wiąże się z ciężkim przebiegiem choroby. Pozostałe odmiany występują w Afryce Subsaharyjskiej i są chorobotwórcze.

Łatwość przenoszenia wirusa przyczyniła się do rozwoju epidemii. Pierwsza miała miejsce w 1976 roku w obecnej Demokratycznej Republice Konga (dawniej Zair). Najbardziej narażone na zachorowanie są osoby przebywające w krajach Afryki Zachodniej: Gwinei, Sierra Leone, Liberii i Nigerii lub podróżujące do nich.

Źródła i drogi zakażenia wirusem ebola

Rezerwuarem wirusa ebola są owocożerne nietoperze, które przechodzą zakażenie bezobjawowo. Przenoszą one patogen na małpy, antylopy i gryzonie. Ostatnim ogniwem w łańcuchu zakażenia jest człowiek, na którego wirus przenosi się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorymi zwierzętami (żywymi lub martwymi). Powodem zakażenia jest również przygotowywanie lub spożycie mięsa chorego zwierzęcia. Wirus przenosi się przez kontakt błon śluzowych lub uszkodzonej skóry z wydzielinami i wydalinami chorego. 

Wirus ebola rozprzestrzenia się po całym organizmie, a w drodze badań klinicznych jego obecność wykrywana jest w: krwi, moczu, kale, wymiocinach, ślinie, pocie, łzach, wydzielinie z pochwy i odbytu, spermie, mleku kobiecym i na skórze. Do 3 miesięcy wirus nadal jest wykrywalny w materiale ozdrowieńca, co wiąże się z dalszym ryzykiem zakażania innych osób. W związku z tym ozdrowieniec powinien przez następne 3 miesiące przebywać w izolacji z własnym węzłem sanitarnym. 

Objawy choroby wywołanej wirusem ebola

Objawy zakażenia przebiegają w dwóch fazach: wczesnej i późnej. Przebieg i rozwój choroby wywołanej przez wirus ebola w pierwszej fazie są podobne do innych wirusowych gorączek krwotocznych i chorób tropikalnych, m.in.: dżumy czy leiszmaniozy, której rezerwuarem są także małpy.

Wczesne objawy zakażenia:

• podwyższona temperatura ciała; 

• ból głowy; 

• ból brzucha; 

• ból mięśni;

• wymioty; 

• biegunka; 

• osłabienie.

Pierwsze dolegliwości wskazujące na zakażenie pojawiają się po mniej więcej 8 dniach od kontaktu z wirusem. Początkowo zakażenie ma grypopodobny przebieg, a objawy mogą nawet ustąpić. Pacjent czuje się lepiej, nie podejrzewając zakażenia. Jednak po kilku dniach od pozornego wyzdrowienia dolegliwości nawracają, przechodząc w drugą znacznie cięższą fazę tzw. objawów późnych. 

Późne objawy zakażenia:

• nasilona biegunka; 

• wysypka skórna; 

• krwawienie z nosa; 

• krwawienie z dróg rodnych;

• wymioty z krwią; 

• krwotoczne zapalenie spojówek; 

• krwawienia z miejsc wkłuć; 

• zaburzenia świadomości.

W zaawansowanej fazie zakażenia dochodzi do odwodnienia pacjenta i pojawienia się objawów wskazujących na niewydolność wielonarządową i wstrząs. 

Leczenie i profilaktyka zakażenia wirusem ebola

Pomimo ilości zachorowań, które przybrały rozmiary epidemii, i znajomości wirusa od ponad 40 lat, nadal nie wynaleziono skutecznego leku, zwalczającego jego działanie. Preparaty blokujące replikację wirusa, jak i szczepionki obecnie pozostają w fazie testów i dopuszczalne są do użytku jedynie w terapiach eksperymentalnych. Aktualnie stosowane leczenie zakażenia wirusem ebola polega na uzupełnianiu płynów i elektrolitów, przetaczaniu krwi i podawaniu pacjentowi środków antybakteryjnych i przeciwwirusowych. Ze względu na brak skutecznych leków zapobiegających rozprzestrzenianiu się wirusa konieczna jest izolacja osób chorych, jak i tych, u których istnieje podejrzenie zakażenia. Pacjenci powinni przebywać w izolatce z podciśnieniem i filtrami, ograniczającymi wydostawanie się skażonego powietrza na zewnątrz. 

Jedyną skuteczną profilaktyką, której powinny szczególnie przestrzegać osoby podróżujące do krajów występowania wirusa, jest unikanie kontaktu z chorymi lub martwymi zwierzętami i przestrzeganie zasad higieny osobistej. Szczególnie istotne wydaje się częste i dokładne mycie dłoni.

1. M. Wróblewska, K. Pancer, Wirus ebola – aktualne zagrożenia i perspektywy kontroli zakażeń, „Postępy Nauk Medycznych” 2015, XXVIII (4B), s. 34–39.
2. M. Sobolewska-Pilarczyk, P. Rajewski, P. Rajewski, Gorączka krwotoczna ebola – realne zagrożenie?, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2016, 10 (2), s. 99–101.