Jakie są przyczyny otyłości? Co warto o niej wiedzieć?

Jakie są przyczyny otyłości? Co warto wiedzieć?

Dane liczbowe dostarczone przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) mówią już aż o miliardzie osób z problemem nadwagi lub otyłości. Co gorsza, problemy te nie dotyczą tylko osób dorosłych, lecz również dzieci, które przecież cały czas się rozwijają i ich żywienie powinno być pod ścisłą kontrolą dorosłych. Centrum zdrowia dziecka przedstawiło zatrważający raport dotyczący zaburzeń odżywiania u dzieci. Wynika z niego, że problem nadwagi i otyłości dotyczy blisko 10 proc. małych dzieci (w wieku od 1 do 3 lat), 30 proc. dzieci w wieku wczesnoszkolnym i około 22 proc. młodzieży do 15 roku życia.

W zależności od wskaźnika BMI można mówić o niedowadze, wadze normalnej, nadwadze oraz o otyłości (I, II lub III stopnia). Zarówno niedowaga, jak i otyłość może być śmiertelnie groźna. Choć przy kilku kilogramowych wahaniach zwykle nie ma powodów do paniki, przy większych różnicach od standardowej wagi, dobrze jest się skonsultować z lekarzem. Ekspert przeprowadzi wywiad i zleci odpowiednie badania, dzięki którym pacjent będzie mógł się dowiedzieć, czy powinien przejść na dietę lub podjąć jakiekolwiek inne leczenie związane z potrzebą zmiany wagi.

Środowiskowe przyczyny otyłości

Czynniki środowiskowe są stricte związane z Twoim codziennym trybem życia. Mowa tu nie tylko o tym, co jesz, lecz także o sprawach rodzinnych czy zawodowych. Jednym z ważnych czynników środowiskowych, który może wywołać otyłość, jest stres. Zbyt duża presja w pracy, ciągłe życie w biegu z biura do biura czy też po prostu zbyt wiele spraw na głowie mogą źle wpłynąć na Twoją wagę. Nierzadko zdarza się, że osoba nerwowa stara się zajeść stres lub jada bardzo nieregularnie. Konsekwencją takich i podobnych działań są właśnie zaburzenia wagi.

Innym czynnikiem środowiskowym, który prowadzi do otyłości, jest zbyt niska aktywność fizyczna. Pomimo wielu akcji uświadamiających na temat tego, czym skutkuje stałe poruszanie się samochodem, ogromna liczba osób wciąż wybiera właśnie ten środek transportu.

Nie pomaga tu także fakt, że świat zorganizowany jest tak, że coraz więcej rzeczy mogą zrobić za Ciebie inni i to często za bardzo małą cenę. Mowa np. o zakupach online z darmową dostawą, które pozornie ułatwiają życie, jednak na dłuższą metę mogą wpłynąć źle na naszą sylwetkę. Warto tu także nadmienić, że aktywność fizyczna ma wpływ także na zdrowie, nie tylko bezpośrednio nadprogramowe kilogramy.

Ostatnim, ale równie ważnym czynnikiem, jest sposób żywienia. Nie chodzi tu jedynie o zbyt obfite i późne posiłki, lecz również o złe nawyki zakupowe. Bardzo często problem zaczyna się nie w kuchni, tylko właśnie już w sklepie, kiedy sięgasz po produkty prowadzące do nadwagi. Mowa między innymi o produktach wysokoprzetworzonych oraz tych, w których jest za dużo cukru.

Psychologiczne przyczyny otyłości

Nierzadko to właśnie stan psychiczny doprowadza do problemu nadwagi lub otyłości. Kwestia ta jest o tyle skomplikowana, że niektóre z wymienionych dalej czynników mogą być zarówno powodem, jak i konsekwencją nadwagi lub otyłości. Wśród czynników psychologicznych mogących doprowadzić do tego stanu można wymienić przede wszystkim:

• niską samoocenę,

• uzależnienie od słodyczy lub niezdrowych przekąsek,

• zespół nocnego jedzenia,

• zespół kompulsywnego jedzenia,

• Depresję.

Warto wiedzieć, że czynniki psychologiczne bardzo często są ściśle związane z czynnikami środowiskowymi. Aby skutecznie pozbyć się problemu, konieczne jest prawidłowe rozpoznanie wszystkich przyczyn i ich korelacji (tego, jak na siebie wpływają).

Hormonalne przyczyny otyłości

Wśród chorób związanych z hormonami znajduje się wiele, które mogą przy okazji powodować nadwagę lub otyłość. Najczęściej przy odpowiednio zdiagnozowanej i leczonej przyczynie łatwiej jest uniknąć tego efektu, jednak wiele z chorób jest stosunkowo późno diagnozowanych.

Jeżeli podejrzewasz, że Twoje nadprogramowe kilogramy mogą wynikać właśnie z przyczyn hormonalnych, dobrym pomysłem jest odwiedzenie endokrynologa. Najczęstsze problemy hormonalne, które mogą być przyczyną nadwagi lub otyłości, to:

• niedoczynność tarczycy (pierwotna i wtórna),

• zespół Cushinga,

• niedobór testosteronu,

• niedoczynność przysadki mózgowej,

• zespół policystycznych jajników,

• niedobór hormonu wzrostu (karłowatość przysadkowa),

• insulionoma (guz wydzielający nadmierną ilość insuliny).

Genetyczne przyczyny otyłości

Pierwsze wyniki badań dotyczących genu FTO naukowcy opublikowali stosunkowo niedawno, ponieważ dopiero w 2007 roku. Od tamtej pory gen ten cały czas poddawany jest nowym analizom i eksperymentom. Kolejne badania potwierdziły korelację między niekorzystnym wariantem genu FTO a masą ciała i wielkością BMI.

Analizując genetyczne przyczyny otyłości, musisz pamiętać, że za jej powstanie może tak naprawdę odpowiadać znacznie więcej genów, a FTO jest po prostu jednym z nich. Na świecie odnotowano jedynie 200 osób, u których uszkodzenia funkcji pojedynczego genu było przyczyną otyłości.

1. G. Sikorska-Wiśniewska, Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży, 2007.
2. D. Przybylska, M. Kurowska, P. Przybylski, Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej, 2012.
3. L. Kłosiewicz-Latoszek, Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy, 2010.
4. I. Kinalska, A. Popławska-Kita, B. Telejko, M. Kinalski, A. Zonenberg, Otyłość a zaburzenia przemiany węglowodanowej, 2006.
5. W. Bryl, A. Miczke, D. Pupek-Musialik, Nadciśnienie tętnicze i otyłość – narastający problem wieku rozwojowego, 2005.
6. A. Jung, Otyłość – choroba cywilizacyjna, 2014.