Czym jest płaskostopie? W jaki sposób można je leczyć?

Co to jest płaskostopie?

Stopa człowieka jest zbudowana w taki sposób, aby nie dotykać podłoża całą swoją powierzchnią. Opiera się ona na 3 punktach: głowie pierwszej kości śródstopia, głowie piątek kości śródstopia oraz pięcie. Dzieje się tak ze względu na ułożenie kości. Wszystkie razem tworzą łuk. Taka budowa nie jest bez znaczenia. Dzięki niej ciężar ciała jest rozłożony równomiernie, ciało ma zapewnioną stabilizację, a podczas ruchów amortyzowane są wstrząsy.Stopa jest narażona na różnego rodzaju deformacje. Część z nich jest spowodowana czynnikami genetycznymi, związanymi z nieprawidłowościami w budowie lub funkcjonowaniu poszczególnych struktur (np. mięśni lub więzadeł). Inne są skutkiem codziennych zachowań. Jedną z wad stopy jest płaskostopie.

Płaskostopie spowodowane jest obniżeniem się łuków, które są fizjologicznie tworzone przez kości. W efekcie stopa staje się płaska i przylega do podłoża całą swoją powierzchnią. Taki stan prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń, które upośledzają jej funkcje. Wyróżnia się płaskostopie poprzeczne i podłużne. Wada ta jest rozpoznawana przede wszystkim u dzieci, jednak może występować również u osób dorosłych.

Płaskostopie poprzeczne a podłużne

Płaskostopie poprzeczne rozpoznaje się, gdy dojdzie do obniżenia łuku poprzecznego. Znajduje się on z przodu stopy. W takiej sytuacji punktami podparcia stają się głowy drugiej i trzeciej kości śródstopia. Płaskostopie podłużne to efekt obniżenia przyśrodkowego łuku. Może mu towarzyszyć skierowanie pięty w bok. W efekcie stopa jest nie tylko płaska, ale także nieprawidłowo ustawiona. Prowadzi to do pojawienia się innych zaburzeń ze strony układu ruchu. Często mówi się, że na płaskostopie poprzeczne cierpią osoby, których obcasy w butach zdzierają się od strony wewnętrznej.

Jak rozpoznać płaskostopie?

Płaskostopie można rozpoznać dzięki komputerowemu badaniu stóp. Jest to nowoczesna metoda. Pacjent staje na specjalnej platformie, a komputer analizuje wszystkie punkty podparcia stopy, jej ustawienie oraz napięcie mięśni. Badania tego typu przeprowadzane są przez ortopedów, podologów oraz fizjoterapeutów.

Jakie są przyczyny płaskostopia?

Płaskostopie może być wadą wrodzoną. Jednak za jego pojawienie się odpowiadają także inne czynniki. Zalicza się do nich:

• nadwagę i otyłość,

• noszenie nieodpowiedniego obuwia,

• zbyt duże obciążenia stóp,

• choroby neurologiczne przebiegające z obniżonym napięciem mięśniowym,

• schorzenia reumatyczne,

• przebyte w przeszłości złamania kości w obrębie stóp.

Na skutek tych czynników dochodzi do zaburzenia funkcji mięśni, których zadaniem jest utrzymywanie struktur stopy w prawidłowej pozycji.

Płaskostopie fizjologiczne u dzieci

Ciekawostką jest, że dzieci rodzą się z płaskostopiem fizjologicznym. Jest to prawidłowy brak wysklepienia związany z kształtowaniem się stóp. Proces ten kończy się ok. 5 roku życia. Płaskostopie fizjologiczne nie powoduje zaburzeń chodu i jest bezbolesne.

Jak się pozbyć płaskostopia?

Istotną kwestią jest to, jak leczyć płaskostopie. Pierwszym krokiem jest udanie się do ortopedy. Specjalista wykona niezbędne badania oraz określi rodzaj wady. Ustali także, czy deformacje przyczyniły się do pojawienia innych zaburzeń. Leczenie płaskostopia polega na stosowaniu różnego rodzaju zabiegów fizjoterapeutycznych. Gimnastyka stóp pozwala poprawić napięcie mięśni. Osobom z tą wadą zaleca się:

• chodzenie boso po różnych podłożach,

• podnoszenie stopami różnego rodzaju przedmiotów,

• chodzenie na palcach,

• zwijanie ręcznika stopami,

• zdejmowanie skarpetek samymi stopami bez użycia rąk.

Ćwiczenia na płaskostopie należy wykonywać codziennie. Tylko dzięki regularności można osiągnąć oczekiwane efekty. Dodatkowo polecane są inne formy aktywności. Powszechnie mówi się o zaletach pływania. Sposobem na płaskostopie są także indywidualne wkładki ortopedyczne. Osoby z nadwagą powinny natomiast dążyć do normalizacji masy ciała. Zdarza się, że powyższe metody nie przynoszą efektu. Wówczas konieczny jest zabieg chirurgiczny.

Do czego prowadzi płaskostopie?

Nieleczone płaskostopie zaburza prawidłowe funkcjonowanie stopy. Prowadzi ono do powstania innych wad i deformacji. Jedną z nich są haluksy. Ponadto dochodzi do nawracających stanów zapalnych więzadeł lub torebki stawowej. Ich objawy to ból, opuchnięte stopy, drętwienie, trudności z chodzeniem.

1. A. Srokowska i in., Nadwaga a płaskostopie u dzieci w wieku przedszkolnym – raport z badań, „Journal of Education, Health and Sport” 2015, nr 5(4), s. 380–404.
2. T. Gaździk, Ortopedia i traumatologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, s. 292.