Czym są haluksy? Jak wygląda ich leczenie?

Co to są haluksy?

Stopa człowieka stanowi jeden z najważniejszych elementów układu ruchu. Dzięki niej możliwy jest chód oraz wykonywanie różnego rodzaju czynności (np. skakanie). Jest to struktura nie tylko bardzo wytrzymała, ale także elastyczna - dopasowuje się do różnego rodzaju podłoża i nierówności, które się na nim znajdują. Stopa jest zbudowana aż z 26 kości, 33 stawów oraz 21 mięśni. Całość jest wzmocniona więzadłami.

„Haluks” jest potocznym określeniem palucha koślawego. To schorzenie, które polega na nieprawidłowym ustawieniu pierwszego palca. Deformacja powstaje na skutek różnego rodzaju nieprawidłowości w strukturze stopy. Haluksy to nie tylko problem estetyczny. Wada prowadzi do zaburzeń chodu, stanów zapalnych, zniekształceń stopy i osłabienia mięśni. Paluch koślawy ma charakter postępujący. Oznacza to, że brak podjęcia działań leczniczych skutkuje nasileniem się dolegliwości.

Haluksy są dosyć częstym problemem. Szacuje się, że dotyczą nawet 4% całej populacji. Częściej dotykają kobiet. Wada pojawia się nawet w młodym wieku. Może występować tylko po jednej stronie lub po obu jednocześnie.

Jak wyglądają haluksy?

Haluksy wyglądają dość charakterystycznie. W wyniku nieprawidłowego ustawienia I stawu śródstopno-klinowego paluch zostaje skierowany w kierunku pozostałych palców. Niekiedy ulega również obróceniu (rotacji). W efekcie kości przesuwają się, tworząc charakterystyczne wybrzuszenie. Często ulega ono zaczerwienieniu.

Objawy haluksów nasilają się z czasem. Początkowo zdeformowany jest jedynie paluch. Następnie dochodzi do zniekształcenia w obrębie całego przodostopia. Pojawiają się przykurcze, modzele, poszerza się kontur stopy, mięśnie ulegają osłabieniu. Możesz odczuwać także pieczenie, uczucie zmęczenia stóp oraz dolegliwości bólowe. Zaawansowane haluksy utrudniają chód.

Bolący haluks jest efektem stanu zapalnego. Rozwija się on w stawie śródstopno-paliczkowym palucha. Poza bólem możesz zauważyć, że masz opuchnięte stopy, skóra nad haluksami jest zaczerwieniona i ciepła. Pamiętaj, że nawracające stany zapalne prowadzą do zmian zwyrodnieniowych.

Jakie są przyczyny powstawania haluksów?

Przyczyny haluksów dzieli się na genetyczne i środowiskowe. Do pierwszych zalicza się wrodzone deformacje w obrębie stopy, jej charakterystyczny kształt (tzw. stopę egipską) oraz osłabiony aparat więzadłowy. Na paluch koślawy są szczególnie narażone te osoby, które mają płaskostopie, końskie ustawienie stopy lub hipermobilność (nadmierną elastyczność stawów).Inne możliwe przyczyny haluksów to:

• noszenie nieodpowiedniego obuwia (z wąskimi noskami lub na obcasie),
  nadwaga i otyłość,

• nadmierne obciążanie stopy (np. podczas uprawiania niektórych rodzajów aktywności),

• brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia.

Haluksy mogą być również efektem niektórych chorób przewlekłych. Jedną z najczęstszych jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Jak wygląda diagnostyka haluksów?

Haluksy rozpoznaje się na podstawie wywiadu chorobowego oraz badania przedmiotowego. Lekarz stawia diagnozę po obejrzeniu występujących objawów klinicznych (charakterystycznego wybrzuszenia i ustawienia palucha). Możesz jednak zostać skierowany na zdjęcie rentgenowskie (RTG) stopy. Wykonuje się je w projekcji bocznej oraz od góry.

Jak leczyć haluksy?

Leczenie haluksów odbywa się za pomocą metod chirurgicznych i niechirurgicznych. Terapia jest dopasowywana indywidualnie do każdej osoby. W głównej mierze zależy ona od stopnia zaawansowania problemu. Na operację kierowane są osoby, które na skutek haluksów nie mogą normalnie funkcjonować. Polega ona na usunięciu fragmentu kości.

Niefarmakologiczne leczenie haluksów obejmuje noszenie specjalnych szyn, opasek lub wkładek. Ich celem jest poprawne ułożenie stopy. Ponadto lekarze zalecają korzystanie z różnego rodzaju zabiegów fizjoterapeutycznych. Może to być kinesiotaping (oklejanie specjalnymi plastrami). Gdy dojdzie do stanu zapalnego, konieczne jest włączenie farmakoterapii środkami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi.

Bardzo ważne są ćwiczenia, dzięki którym możliwe jest wzmocnienie mięśni. Sprawdzają się one także w ramach profilaktyki. Wpływ aktywności na zdrowie został przebadany już dawno. Pamiętaj, że brak ruchu jest jedną z przyczyn haluksów. Dlatego powinieneś włączyć go do swojego planu dnia. Już po kilku dniach zauważysz zalety pływania, codziennych spacerów, jazdy na rowerze lub gimnastyki w domu.

1. M. Bajerska, A. Ambroż, M. Wiecheć, Paluch koślawy - postępowania fizjoterapeutyczne, „Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja” 2015, nr 9, s. 32-39.
2. M. Napiontek, Paluch koślawy - od etiologii do leczenia, uwagi praktyczne, „Ortopedia i Traumatologia” 2006, nr 3, s. 15-24.