Schizofrenia paranoidalna – przyczyny powstania, objawy, sposoby leczenia

Co to jest schizofrenia paranoidalna?

Schizofrenia to jedna z bardziej rozpowszechnionych chorób psychicznych. Z uwagi na różny przebieg tego zaburzenia specjaliści wskazują na kilka jej podtypów – zdezorganizowaną, katatoniczną, rezydualną, niezorganizowaną i paranoidalną. Na schizofrenię składają się zaburzenia myślenia, postrzegania i nastroju. Zaburzenie myślenia polega na trudnościach w koncentracji, myśleniu abstrakcyjnym i wykonywaniu podstawowych zadań logicznych. Zaburzenie postrzegania – na widzeniu lub słyszeniu rzeczy, których w rzeczywistości nie ma. Zaburzenia nastroju zaś objawiają się dziwacznym zachowaniem, nadmierną emocjonalnością, pobudzeniem, podekscytowaniem lub wręcz przeciwnie – wycofaniem, zamknięciem się w sobie. Obraz kliniczny najczęściej występującej w Polsce postaci schizofrenii (paranoidalnej) jest nietypowy. Często zdarzają się urojenia i omamy, a zaburzenia z zakresu myślenia, emocji, zachowania występują rzadko. 

Schizofrenia paranoidalna – przyczyny

Nie określono dokładnych przyczyn powstania schizofrenii paranoidalnej. Uważa się, że choroba ta uwarunkowana jest wieloczynnikowo. Może mieć podłoże genetyczne. Rodzinne przypadki tej choroby podnoszą ryzyko jej rozwoju. Prawdopodobieństwo jej wystąpienia jest większe również wtedy, gdy wśród najbliższych członków rodziny rozpoznane zostały inne choroby psychiczne, np. napady lękowe. Specjaliści podkreślają, że występowanie cech osobowości schizotypowej podnosi ryzyko wystąpienia zaburzeń psychotycznych, takich jak schizofrenia paranoidalna. 

U osób zmagających się ze schizofrenią paranoidalną obserwuje się zmiany w budowie neuronów, czyli komórek nerwowych w mózgu. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia ich funkcjonowania. Schizofrenii paranoidalnej sprzyjają również nieprawidłowości w działaniu neuroprzekaźników (substancji odpowiedzialnych za przekazywanie informacji pomiędzy komórkami nerwowymi) takich jak serotonina czy dopamina. Wśród przyczyn schizofrenii paranoidalnej wyróżnia się także zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym powstałe w okresie płodowym, które powodują nieprawidłowy rozwój mózgu dziecka.

Wśród czynników predysponujących do rozwoju schizofrenii paranoidalnej wymienia się również uwarunkowania społeczno-psychologiczne, w tym m.in.:

• zamieszkanie na obszarach mocno zagęszczonych,

• nadmierna wrażliwość na stres, 

• trudne wydarzenia życiowe,

• nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny.

Schizofrenia paranoidalna – jak rozpoznać? 

Rozpoznanie schizofrenii oparte jest na ściśle ustalonych kryteriach diagnostycznych zawartych w ICD-10, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Schizofrenia paranoidalna określona została kodem F20.0. Rozpoznaniem i leczeniem tego schorzenia zajmuje się psychiatra. Diagnostyka schizofrenii paranoidalnej oparta jest na szczegółowym badaniu psychiatrycznym.Badania dodatkowe, laboratoryjne i neuroobrazowe są zlecane w celu wykluczenia schorzeń, które mogą być odpowiedzialne za objawy takie jak w tej chorobie.

Objawy schizofrenii paranoidalnej

Paranoidalna schizofrenia objawia się przede wszystkim urojeniami i omamami/halucynacjami. Oznacza to, że dominującymi w jej przebiegu są objawy pozytywne, zwane również wytwórczymi. Chorzy przejawiać mogą dodatkowo urojoną zazdrość do partnera.Przeciwieństwem tych dolegliwości są objawy negatywne (apatia, zaburzenia kontaktu, brak spontaniczności), które w schizofrenii paranoidalnej albo nie występują, albo mają stosunkowo niewielkie nasilenie.

Urojenia to fałszywe przekonania. W schizofrenii paranoidalnej obserwuje się najczęściej urojenia wielkościowe i prześladowcze. W pierwszym przypadku chory odczuwa, że jest kimś szczególnie ważnym (np. prezydentem, królem, Bogiem). W drugim boi się kogoś lub czegoś (np. uważa, że śledzą go tajne służby). 

Chory nierzadko tworzy z urojeń konkretny ciąg zdarzeń Jest w pełni przekonany o ich prawdziwości. Dla postronnego, który nie rozumie, co się dzieje w umyśle chorego, zachowania wynikające z urojeń mogą wprawiać w zakłopotanie, a nawet przerażenie.

Omamy to „fałszywa percepcja”. Zdefiniować je można jako spostrzeżenia, których jedynie doświadcza chory (w rzeczywistości nie ma ich). Najpopularniejszymi halucynacjami, które pojawiają się w obrazie klinicznym schizofrenii paranoidalnej, są omamy słuchowe.Mogą to być głosy dobiegające z zewnątrz (np. obraźliwe, nakazujące coś zrobić) lub z wewnątrz głowy. Są na tyle wiarygodne, że pacjent jest przekonany o ich istnieniu. 

Schizofrenia paranoidalna – jak rozmawiać i leczyć?

Leczenie schizofrenii paranoidalnej to konieczność. Sprawdź, czym grozi nieleczona schizofrenia. Rokowanie jest zazwyczaj lepsze niż w przypadku innych typów tej choroby. Ważną rolę w pomyślności leczenia odgrywa wsparcie w otoczeniu i unikanie czynników obciążających (alkoholu, papierosów, narkotyków). Podstawą leczenia jest psychoterapia (zarówno indywidualna, jak i grupowa) oraz odpowiednio dobrane leki przeciwpsychotyczne. Z oddziaływań psychoterapeutycznych stosowane są m.in. terapia poznawczo-behawioralna, trening umiejętności społecznych i trening usprawniania poznawczego. Uzupełnieniem jest psychoedukacja. W ciężkich przypadkach, gdy urojenia i omamy utrudniają nawiązanie z chorym kontaktu, konieczna bywa hospitalizacja. Dowiedz się, jak wygląda atak schizofrenii.