Tachykardia u płodu w zapisie KTG – czy jest groźna?

Czym jest zapis KTG?

Kardiotokografia (KTG) to badanie zapisujące częstość uderzeń serca płodu na minutę („kardio”) oraz nasilenie i częstość skurczów macicy („toko”). Jest to rutynowe narzędzie diagnostyczne, stosowane w opiece nad kobietą w trzecim trymestrze ciąży, mające na celu ocenę stanu zdrowia płodu oraz monitorowanie aktywności skurczowej macicy. Kardiotokografia jest zazwyczaj wykonywana w trakcie trzeciego trymestru ciąży, zwłaszcza w przypadkach, gdy istnieją powikłania ciąży, obawy dotyczące zdrowia płodu lub ciąża jest po wyznaczonym terminie porodu.

Podczas kardiotokografii zazwyczaj stosuje się dwie peloty (narzędzia, które rejestrują akcję serca bądź czynność skurczową macicy):

• Pelotę, która umieszczana jest na brzuchu kobiety w ciąży i pozwala na monitorowanie akcji serca płodu. Dzięki tej sondzie można również ocenić obecność ruchów płodu.

• Pelotę tokograficzną, która jest umieszczana na brzuchu kobiety w ciąży i rejestruje skurcze macicy. Informacje te są równocześnie zapisywane w jednym z dwóch zakresów na wykresie kardiotokograficznym.

Wynik kardiotokografii prezentowany jest na wykresie, na którym widoczne są linie przedstawiające tętno płodu, tętno matki, ruchy płodu oraz skurcze macicy. Prawidłowy wynik prezentuje regularne tętno płodu w zakresie 120–160 uderzeń na minutę.

Interpretacja wyników KTG może pomóc w wykrywaniu ewentualnych problemów zdrowotnych płodu, takich jak niedotlenienie. W przypadku nieprawidłowych wyników lekarz może podjąć decyzję o dalszych badaniach, a także o zastosowaniu interwencji medycznych, np. rozwiązania ciąży.

Tachykardia u płodu – o co chodzi?

Tachykardia u płodu to stan, kiedy serce płodu bije zbyt szybko. Zakres normalnego tętna płodu w trakcie ciąży wynosi zazwyczaj między 120 a 160 uderzeń na minutę. Tachykardia u płodu definiowana jest jako częstość akcji serca przekraczająca te wartości i trwająca co najmniej 10 minut. Może być wykryta podczas rutynowego badania płodu za pomocą ultrasonografii lub kardiotokografii. 

Tachykardia u płodu jest przyczyną niepokoju, ponieważ może być związana z różnymi problemami zdrowotnymi zarówno u matki, jak i u płodu. Przyczyny obejmują m.in. zakażenia, niedotlenienie płodu, schorzenia serca u płodu, np. arytmię, przyjmowanie niektórych leków przez matkę.

Co może być przyczyną tachykardii u płodu?

Ważne jest, aby tachykardię u płodu dokładnie zdiagnozować i ustalić jej przyczynę. Leczenie zależy od przyczyny i może obejmować monitorowanie ciąży, leczenie infekcji, poprawę utlenowania płodu czy w niektórych przypadkach konieczność ukończenia ciąży.

Najczęściej podwyższony FHR (ang. fetal heart rate, czyli akcja serca płodu) świadczy o akceleracjach podczas ruchów płodu. Czyli w perfekcyjnie zdrowej ciąży, kiedy dziecko się intensywnie rusza, to jego serce bije szybciej, jak u dorosłych ludzi podczas wysiłku. Takie zmiany są normą i zwykle trwają kilka minut. Jeśli jednak dziecko będzie się dużo poruszało podczas zapisu KTG, zapis może sprawiać wrażenie tachykardycznego. Szybki spacer pacjentki celem ukołysania płodu i ponowne podłączenie zapisu KTG świetnie różnicuje tachykardię z fizjologicznym podwyższeniem akcji serca płodu.

• Zakażenia zarówno u matki, jak i u płodu mogą wpływać na tętno płodu. Infekcje mogą prowadzić do odpowiedzi immunologicznej, która wpływa na pracę serca płodu.

• Niedotlenienie płodu, czyli niedostateczne dostarczanie tlenu do płodu, może skłaniać serce do szybszej pracy, by przez szybszy przepływ krwi dostarczyć więcej tlenu do tkanek. Niedotlenienie może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak: problemy z krążeniem, niewydolność łożyska czy niedokrwistość.

• Zaburzenia rytmu serca u płodu mogą prowadzić do tachykardii, na przykład do częstoskurczu komorowego.

• Rzadko wrodzone wady serca lub inne schorzenia prowadzą do niewydolności serca płodu, co z kolei wpływa na rytm serca.

• Niektóre leki stosowane przez matkę, zwłaszcza te mające wpływ na układ sercowo-naczyniowy, mogą oddziaływać na serce płodu i prowadzić do tachykardii.

Regularne monitorowanie tętna płodu podczas ciąży, zwłaszcza w trakcie badań ultrasonograficznych czy monitoringu kardiotokograficznego (KTG), pozwala lekarzowi na bieżącą ocenę stanu zdrowia płodu i ewentualne podjęcie działań diagnostycznych czy leczniczych.

Jak wygląda dalsze postępowanie w tachykardii po wykonaniu KTG?

Najczęściej proponuje się:

• Kontrolny zapis KTG, a najlepiej serię zapisów podczas hospitalizacji, co pozwoli dokładniej obserwować płód i w razie zagrożenia wdrożyć odpowiednie postępowanie.

• Badanie ultrasonograficzne, pozwalające na ocenę struktury i funkcji serca płodu wraz z oceną przepływów dopplerowskich w naczyniach krwionośnych płodu, co może wiele powiedzieć o wydolności jego układu krążenia.

• Echokardiografię płodu, która skupia się na ocenie struktury i funkcji serca płodu, przez co pozwala zidentyfikować ewentualne wrodzone wady strukturalne czy zaburzenia rytmu serca.

• Diagnostykę laboratoryjną, czyli przeprowadzenie badań krwi matki, które mogą dostarczyć informacji na temat możliwych infekcji czy innych stanów, wpływających na tętno płodu.

Ostateczna diagnoza zależy od wyników tych badań oraz od dokładnej oceny historii medycznej matki i wyników innych badań diagnostycznych. W przypadku stwierdzenia tachykardii lekarz będzie dążył do zidentyfikowania przyczyny i opracowania planu leczenia, dostosowanego do indywidualnej sytuacji pacjentki.