Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieChoroby 1 min.
Zweryfikowane przez eksperta

Co warto wiedzieć o widzeniu skotopowym?

Katarzyna Grzyś-Kurkalek. Wiktor Trela27.02.2024Aktualizacja: 27.02.2024

Nocą zdolność widzenia zostaje zaburzona. Dostrzegasz kształty i ruch, ale nie kolory. Jest to widzenie skotopowe, za które odpowiada 120 milionów pręcików w siatkówce oka. Jeśli nagle zauważysz, że widzenie nocą jest dla Ciebie wyzwaniem, to znak, że pilnie potrzebujesz konsultacji z okulistą.


widzenie-skotopowe-czyli-jakie-co-warto-wiedziec
Pixabay.com

Polecane

kwasny-zapach-potu-jakie-sa-przyczny
Zdrowie
1 min.
O czym świadczy kwaśny zapach potu? Prawdopodobne przyczyny
02.06.2022
co-najlepiej-jesc-na-uchylki-jelita-grubego
Zdrowie
1 min.
Co najlepiej jeść na uchyłki jelita grubego?
24.01.2022
skurcz-w-stopie-jak-sie-go-pozbyc-co-robic
Zdrowie
1 min.
Skurcz w stopie - jak się go pozbyć? Co robić?
29.10.2021
soda-na-zgage-jak-ja-stosowac-jakie-sa-proporcje
Zdrowie
1 min.
Soda na zgagę - jak ją stosować? Jakie są proporcje?
21.01.2022
Spis treści
  1. Jak to jest z tym widzeniem nocą i w ciągu dnia?
  2. Na czym polega widzenie skotopowe?
  3. Jaka jest różnica między widzeniem fotopowym a skotopowym?
  4. Z czego wynika zaburzenie widzenia skotopowego?

Jak to jest z tym widzeniem nocą i w ciągu dnia?

Ludzkie oko jest niezwykłym narzędziem. Jest w stanie odbierać obrazy i przesyłać je do mózgu zarówno w ciągu dnia, jak i nocą. Warunkiem tego zjawiska jest kontrast między obiektem a jego tłem – różnica luminacji (natężenia światła) lub barwy.

Oko odbiera fale światła od fioletowej (380 nm) do czerwonej (780 nm) i od 400 tys. do 100 000 tys. barw. To możliwe dzięki znajdującym się w oku 126 mln światłoczułym receptorom (pręciki odbierające jaskrawość oraz czopki odbierające barwy). Przy bardzo ograniczonym oświetleniu (fachowo nazywa się to niskim poziomem jaskrawości) angażowane są wyłącznie pręciki.

W siatkówce, gdzie znajdują się owe pręciki, zachodzi reakcja, której efektem jest powstanie impulsu przesyłanego do mózgu. Do widzenia nocnego angażowane są tylko pręciki, a nie czopki, dlatego mózg odbiera wyłącznie informacje o obiekcie (w mniejszej rozdzielczości niż za dnia) i jego ruchomości. Nie odbiera informacji o barwie, dlatego rozróżnienie koloru przedmiotów nocą jest niemożliwe.

Czopki są angażowane dopiero wtedy, gdy zwiększa się jasność otoczenia. Wówczas jest to widzenie zmierzchowe (mezotopowe), które łączy ze sobą widzenie czarno-białe i barwne. W warunkach ograniczonego oświetlenia postrzeganie barw też jest zaburzone. Nazywa się to zjawiskiem Purkiniego – obiekty koloru niebieskiego są lepiej widoczne niż te o barwie czerwonej. Jak wynika z doświadczenia Dove'a, w zależności od zmiany natężenia oświetlenia w otoczeniu zmienia się postrzeganie jasności koloru niebieskiego i czerwonego w tym właśnie zestawieniu. Gdy patrzysz na czerwony i niebieski przedmiot w ciągu dnia, to ten pierwszy będzie sprawiał wrażenie jaśniejszego. O zmierzchu jest odwrotnie – czerwony w zestawieniu z niebieskim będzie sprawiał wrażenie ciemniejszego.

Na czym polega widzenie skotopowe?

Widzenie skotopowe nie jest określeniem wady wzroku jak niedowidzenie połowiczne czy nadwzroczność. Jest to naturalna zdolność oka do widzenia w warunkach ograniczonego oświetlenia, a więc po zmierzchu i nocą. 

W mechanizmie widzenia skotopowego nocą angażowane są wyłącznie pręciki w siatkówce oka, przez co nie jesteś w stanie rozpoznać koloru przedmiotów. Natomiast w widzeniu mezotopowym, gdy zapada zmierzch, angażowane są pręciki i czopki, choć rozpoznawanie barw nie jest wówczas tak efektywne jak w ciągu dnia. To dlatego, że wraz ze spadkiem oświetlenia czopki wyłączają się stopniowo – najpierw te wrażliwe na światło czerwone, a dopiero potem te odbierające światło zielone.

Możesz spotkać się ze stwierdzeniem, że widzenie skotopowe to zdolność do widzenia w ciemności. To mit. Przy całkowitym braku dopływu światła (np. po zamknięciu w pomieszczeniu bez okien) nie będziesz widzieć nic. Oko nie zaadoptuje się do takich warunków. Widzenie skotopowe pozwala wiedzieć nocą, a więc przy ograniczonym oświetleniu. 

Jaka jest różnica między widzeniem fotopowym a skotopowym?

Widzenie fotopowe jest widzeniem dziennym. Jest regulowane przez ok. 8 mln czopków. Pozwala na rozpoznawanie barw w dobrze oświetlonych warunkach. 

Widzenie skotopowe jest natomiast widzeniem nocnym. Jest regulowane przez ok. 120 mln pręcików. Umożliwia postrzeganie czarno-białe. 

W prawidłowo działającym organizmie oba te mechanizmy uzupełniają się. Widzenie wyłącznie fotopowe wymaga konsultacji ze specjalistą.

Z czego wynika zaburzenie widzenia skotopowego?

Nie zawsze zdolność widzenia w warunkach ograniczonego dopływu światła działa w pełni sprawnie. Do zaburzenia zdolności adaptacyjnych dochodzi, gdy zakłócony zostaje mechanizm działania pręcików w siatkówce lub układów warunkujących ten proces.

Najczęstszą przyczyną zaburzenia widzenia skotopowego jest niedobór witaminy A. Jest to tzw. kurza ślepota. Witamina A wchodzi w skład rodopsyny, czyli światłoczułego barwnika znajdującego się w pręcikach. Problem ten dotyczy przede wszystkim osób stosujących długotrwale niedoborowe diety, w których brak jest dopasowanych do potrzeb dawek witamin A (np. podczas postów odchudzających) oraz zmagających się z zaburzeniami wchłaniania.

Do zaburzenia widzenia skotopowego mogą przyczynić się też:

  • niedobór witamin z grupy B – są ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i siatkówki,

  • niedobór witaminy C – wspiera utrzymanie prawidłowych funkcji wzroku,

  • niedobór witaminy E – zapobiega retinopatii (choroba siatkówki oka),

  • choroby wątroby,

  • choroby układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżyca),

  • cukrzyca,

  • hipoglikemia,

  • gruźlica,

  • niedotlenienie,

  • podwyższona zawartość dwutlenku węgla we krwi,

  • działanie leków (np. chininy).

Do zaburzenia widzenia skotopowego dochodzi też na skutek postępujących chorób oczu, takich jak:

  • jaskra,

  • zapalenie błony naczyniowej oka,

  • odwarstwienie siatkówki,

  • zaćma,

  • stan zapalny gałki oczny, któremu towarzyszy wysięk,

  • patologie w obrębie nerwu wzrokowego,

  • genetyczne zwyrodnienia barwnikowe (np. daltonizm),

  • wysoka krótkowzroczność,

  • zrosty siatkówki z tęczówką.

Polecamy

widzenie-skotopowe-czyli-jakie-co-warto-wiedziec
Zdrowie

Co warto wiedzieć o widzeniu skotopowym?

Nocą zdolność widzenia zostaje zaburzona. Dostrzegasz kształty i ruch, ale nie kolory. Jest to widzenie skotopowe, za które odpowiada 120 milionów pręcików w siatkówce oka. Jeśli nagle zauważysz, że widzenie nocą jest dla Ciebie wyzwaniem, to znak, że pilnie potrzebujesz konsultacji z okulistą.

Katarzyna Grzyś-Kurka27.02.2024

Źródła
  1. I. Fryc, J. Fryc i in., Rozważania o jakości oddawania barw źródeł światła, wyrażanej wskaźnikiem Ra (CRI), uwzględniające fizjologię widzenia oraz zagadnienia techniczno-prawne, „Przegląd Elektrotechniczny” 2016, nr 2, s. 218–223.
  2. A. Pas-Wyroślak, J. Siedlecka, Znaczenie stanu narządu wzroku dla kierowcy, „Medycyna Pracy” 2013, nr 64(3), s. 419–425.
  3. E. Janosik, Zdolność adaptacyjna narządu wzroku i czynniki ją zaburzające, „Klinika Oczna” 2008, nr 110, s. 112–115.
  4. M. Zasada, A. Adamczyk, Witamina A. Budowa i mechanizm działania, „Kosmetologia Estetyczna” 2018, vol. 7, nr 5, s. 517–521.
  5. W. Wójcik, D. Śliż, Witamina C w codziennej praktyce lekarskiej – fakty i mity, „Medycyna Faktów” 2019, vol. 12, nr 4(45), s. 307–314.
  6. A. Zielińska, I. Nowak, Tokoferole i tokotrienole jako witamina E, „Chemik” 2014, nr 68, 7, s. 585–591.
Author Katarzyna Grzyś-Kurka picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

jakie-sa-domowe-sposoby-na-owsiki
Zdrowie
1 min.
Jakie są domowe sposoby na owsiki?
31.10.2021
gesty-sluz-w-ciazy-co-oznacza
Zdrowie
1 min.
Gęsty śluz w ciąży. Kiedy się pojawia i na co wskazuje?
09.05.2022
Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
oklady-na-goraczke-jak-robic-gdzie-przykladac
Zdrowie
1 min.
Okłady na gorączkę i inne sposoby na zbijanie za wysokiej temperatury ciała
30.05.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
swedzace-oczy-przyczyny-domowe-sposoby
Zdrowie
1 min.
Swędzące oczy - przyczyny, domowe sposoby
24.01.2022
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.