ANA – co to takiego? Jakie ma znaczenie w diagnostyce różnych chorób?

Przeciwciała – co to takiego?

Przeciwciała to białka wytwarzane przez nasz układ odpornościowy w odpowiedzi na kontakt z drobnoustrojami, takimi jak bakterie, wirusy, czy grzyby. Ich zadaniem jest rozpoznawanie i zwalczanie tych patogenów. Działają jak "żołnierze" chroniący organizm przed infekcjami.

Istnieje kilka rodzajów przeciwciał, które różnią się między sobą funkcją i czasem trwania w organizmie. Najważniejsze z nich to:

• IgM: pojawiają się jako pierwsze w odpowiedzi na infekcję, ale szybko zanikają;

• IgG: zapewniają długotrwałą ochronę przed danym patogenem – w tej grupie są m.in. HCV przeciwciała, których obecność sprawdza się, aby potwierdzić lub wykluczyć kontakt z wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV);

• IgA: chronią m.in. błony śluzowe, np. w przewodzie pokarmowym i oddechowym;

• IgE: biorą udział w reakcjach alergicznych;

• IgD: pomagają w regulacji odpowiedzi immunologicznej.

• Sprawdź, w jakich sytuacjach warto zbadać przeciwciałą anty-tTG.

Przeciwciała przeciwjądrowe – czym są?

ANA (ang. anti-nuclear antibodies) to specyficzna grupa przeciwciał, które są skierowane przeciwko antygenom występującym w jądrze komórkowym. Ich obecność świadczy o autoimmunizacji, czyli nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego, który jest skierowany przeciwko własnym tkankom. Przeciwciała ANA to narzędzie diagnostyczne w identyfikacji i ocenie chorób układowych tkanki łącznej. Wykrywa się je w osoczu pacjenta przy użyciu różnych technik laboratoryjnych.

Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA) mogą być skierowane przeciwko różnym antygenom występującym w jądrze komórkowym. Najczęściej spotykanymi rodzajami przeciwciał przeciwjądrowych są m.in.: przeciwciała skierowane przeciwko topoizomerazie DNA I (anty-Scl70), rybonukleoproteinie (anty-RNP), przeciwko antygenom Ro/SSA, antygenom La/SSB, antygenowi Sm czy antygenowi anty-Kn. Choć symbole te wyglądają dość tajemniczo, każde z nich może mieć znaczenie diagnostyczne i kliniczne w kontekście określonej choroby.

Znaczenie przeciwciał przeciwjądrowych

Poziom przeciwciał zazwyczaj sprawdza się, gdy zachodzi podejrzenie infekcji (aby rozpoznać chorobę i określić stopień jej nasilenia), aby ocenić odporność na konkretne wirusy, przy planowaniu szczepień (aby sprawdzić, czy Twój organizm uodpornił się już na daną chorobę) i w ciąży (w celu określenia, czy przyszła mama zyskała odporność na choroby wirusowe, które mogą poważnie zagrozić rozwojowi płodu).

Przeciwciała przeciwjądrowe mają duże znaczenie w diagnostyce i monitorowaniu chorób autoimmunologicznych. Obecność tych przeciwciał może wskazywać na obecność chorób takich jak:

• toczeń rumieniowaty układowy;

• reumatoidalne zapalenie stawów;

• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów;

• twardzina układowa;

• fibromialgia;

• mieszane choroby tkanki łącznej;

• zapalenie wielomięśniowe;

• zapalenie nerek;

• choroby wątroby;

• zapalenie tarczycy;

• zespół Sjögrena.

W przypadku podejrzenia reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) można poszerzyć diagnostykę o badanie przeciwciał anty-CCP.

Jak przebiega badanie przeciwciał przeciwjądrowych?

Aby sprawdzić obecność przeciwciał ANA, musisz zgłosić się do laboratorium w celu pobrania krwi. Procedura ta nie różni się od rutynowego badania – krew pobierana jest na czczo, z żyły łokciowej.

Badanie przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) jest wykonywane w laboratorium przy użyciu różnych technik laboratoryjnych. Najczęściej stosowaną metodą jest immunofluorescencja pośrednia (IFA), która polega na obserwacji reakcji przeciwciał z preparatem komórek fixowanych na szkiełku. Wynik badania jest oceniany na podstawie obecności i charakterystyki widocznych pod mikroskopem plam fluorescencyjnych. Istnieją również metody immunoenzymatyczne i immunoblottingu, które pozwalają na bezpośrednie wykrywanie przeciwciał przeciwjądrowych.

Przeciwciała ANA – wynik badania. Jakie są normy?

Wynik badania w kierunku przeciwciał ANA może być ujemny – wtedy pozwala na wykluczenie obecności określonej choroby autoimmunologicznej – lub dodatni:

• 1:40–1:80 – to wynik słabo dodatni, który – przy braku objawów klinicznych dotyczących tkanki łącznej – nie powinien świadczyć o chorobie;

• 1:160–1:640 – jeśli choroba nie daje objawów klinicznych, zaleca się powtórzenie badania po pół roku;

• więcej niż 1:1280 – przy wyniku wysoko dodatnim połączonym z objawami tkanki łącznej lekarz może już zwykle postawić diagnozę.

Pamiętaj, że interpretacji wyników dokonuje lekarz specjalista. 

Kto powinien wykonać badanie przeciwciał przeciwjądrowych?

Badanie przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) powinno być zlecone i ocenione przez lekarza specjalizującego się w diagnostyce i leczeniu chorób układowych tkanki łącznej, np. reumatologa. Lekarz może zlecić to badanie pacjentowi, u którego podejrzewa się obecność choroby autoimmunologicznej na podstawie objawów klinicznych i wyników innych badań diagnostycznych.

Zgłoś się na badanie, jeśli obserwujesz u siebie objawy takie jak:

• ból stawów;

• osłabienie mięśni;

• wysypki;

• dolegliwości ze strony różnych narządów wewnętrznych.

Badanie ANA może być również przeprowadzane w celach monitorowania aktywności choroby i skuteczności terapii.