Jak rozpoznać chorobę Cushinga?

Na czym polega choroba Cushinga?

Choroba Cushinga to przyczyna endogennego zespołu Cushinga, czyli wielu objawów klinicznych, wynikających z nadmiaru glikokortykosteroidów w organizmie człowieka. Glikokortykosteroidy to hormony wytwarzane przez nadnercza, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W nadmiarze mogą powodować szereg objawów, które dla niektórych są uciążliwe. 

Choroba Cushinga częściej diagnozowana jest u kobiet między 20. a 50. rokiem życia niż u mężczyzn. Przysadka wydziela zbyt dużą ilość kortykotropiny ACTH, co często wynika z obecności mikrogruczolaka przysadki. Guz przysadki może również powodować inne choroby, np. akromegalię, spowodowaną nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu. Zespół Cushinga może być także efektem długotrwałego przyjmowania dużych ilości glikokortykosteroidów czy obecności gruczolaka nadnercza. 

Objawy choroby Cushinga

Typowe objawy dla choroby Cushinga pojawiają się zazwyczaj na późniejszym etapie choroby. Nie występują wszystkie jednocześnie. U większości może to być jeden z poniższych symptomów:

• pojawianie się siniaków, nawet podczas mocniejszego dotyku,

• czerwone rozstępy na skórze,

• silnie zaczerwieniona skóra twarzy.

Nadmiar kortyzolu w organizmie to jeden z objawów choroby Cushinga i może on dawać objawy, takie jak:

• zmiana rysów twarzy,

• duże pragnienie i zwiększona ilość wydalanego moczu,

• nadmierny apetyt,

• bóle kostno-stawowe,

• zmiany nastroju,

• depresja,

• problemy ze snem,

• wyższe ciśnienie krwi,

• spadek libido u kobiet, zmniejszona potencja u mężczyzn,

• nieregularne miesiączkowanie u kobiet.

Dodatkowo choroba Cushinga może dawać objawy widoczne podczas rutynowej wizyty u lekarza. Jednym z nich jest otyłość, w szczególności centralna, czyli umiejscowiona na brzuchu i szyi. Ręce i nogi pozostają szczupłe. Twarz przypomina księżyc w pełni. Może pojawić się trądzik, a także nadmierne owłosienie ciała, czyli hirsutyzm. Na skórze poza rozstępami powstają przebarwienia oraz obrzęk nóg. W chorobie Cushinga czasami pojawiają się objawy neurologiczne, w szczególności zaburzenia widzenia. 

Diagnostyka choroby Cushinga

Diagnostyka w chorobie Cushinga wymaga wykonania badań laboratoryjnych oraz obrazowych. Bardzo istotne są również objawy zgłaszane lekarzowi. Z krwi wykonuje się badania stężenia kortyzolu, czyli hormonu stresu. Dodatkowo dla lepszej diagnostyki należy wykonać test hamowania przy użyciu 1 mg deksametazonu. Polega on na przyjęciu tej dawki leku przed snem, najlepiej w okolicy godziny 23, i pomiarze stężenia kortyzolu kolejnego dnia około 8–9 rano. W czasie badania nie należy spacerować ani wykonywać żadnych innych czynności, ponieważ mogą one wpłynąć na wynik. Badanie to może zostać zlecone przez endokrynologa, który zajmuje się również diagnostyką innych problemów hormonalnych. Czasem jest przeprowadzane w warunkach szpitalnych, jednak wtedy dawka deksametazonu jest wyższa. W warunkach szpitalnych może być także wykonane badanie polegające na dobowej zbiórce moczu i oznaczeniu w nim wolnego kortyzolu. 

Niekiedy konieczne jest poszerzenie diagnostyki o badania obrazowe. Może zostać wykonana tomografia komputerowa klatki piersiowej i jamy brzusznej. Niekiedy lekarze zalecają USG tarczycy, które często jest także wykonywane w diagnostyce innych chorób, takich jak hashimoto czy choroby Gravesa-Basedowa. W przypadku podejrzenia mikrogruczolaka przysadki lekarze mogą zlecić rezonans magnetyczny. Pamiętaj, że diagnostyką powinien zająć się lekarz. Nie wykonuj samodzielnie badań ani nie interpretuj ich wyników. 

Podczas wizyty u lekarza nie zapomnij poinformować o wszystkich niepokojących objawach, nawet jeśli wydają Ci się niezwiązane z żadną chorobą. Mogą być cenną wskazówką i przyspieszyć diagnostykę. Warto również poinformować o wszystkich przyjmowanych lekach, a także o długotrwałym leczeniu, jeśli miało ono miejsce w przeszłości. 

Leczenie choroby Cushinga

Pamiętaj, że kortyzol jest hormonem ważnym dla funkcjonowania organizmu, jednak jego zbyt wysokie stężenie może być groźne i należy je leczyć. Diagnostyki wymaga także zbyt niski poziom tego hormonu, który może świadczyć o chorobie Addisona. Jeśli u chorego został zdiagnozowany guz przysadki, to najlepszym sposobem na jego usunięcie jest operacja. Wyspecjalizowani lekarze usuwają go przez zatokę klinową. Często przed zabiegiem konieczne jest obniżenie poziomu kortyzolu poprzez przyjmowanie leków. 

Całkowite wyleczenie choroby Cushinga poprzez usunięcie guza jest możliwe, jednak po zabiegu należy się regularnie badać, ponieważ choroba ma tendencję do nawrotów. Nie są znane metody zapobiegania wystąpieniu choroby. 

Dieta w chorobie Cushinga

Choroba Cushinga wiąże się z otyłością lub z nadwagą, w szczególności w okolicy brzucha. Osoby, które mierzą się z tym problemem, powinny ograniczyć przyjmowanie węglowodanów prostych oraz pozostać w deficycie kalorycznym. Często w organizmie toczy się stan zapalny, który wymaga odpowiedniego żywienia. Posiłki powinny być bogate w kwasy omega-3, najlepiej pochodzące z tłustych ryb, polifenole oraz białko. Aby nie zwiększać ilości przyjmowanych produktów pochodzenia zwierzęcego, białko można znaleźć w roślinach strączkowych czy w soi. 

W przypadku przyjmowania leków zwróć uwagę na niedobory witamin i minerałów, które mogą się pojawić. Należy je uzupełniać. Podczas stosowania niektórych leków zaburzone jest wchłanianie substancji z pożywienia. W takich sytuacjach koniecznie należy przyjmować odpowiednie suplementy, najlepiej polecone przez lekarza. W chorobie Cushinga mogą zdarzyć się niedobory witamin z grupy B, kwasu foliowego oraz wapnia.