Na czym polega dermatoskopia?

Na czym polega dermatoskopia?

Dermatoskopia to technika badania skóry przy wykorzystaniu dermatoskopu lub wideodermatoskopu. Pozwala ona na obejrzenie w powiększeniu zmian skórnych, które mogą wynikać z groźnych chorób skóry, np. czerniaka. Jest to metoda skuteczna, całkowicie bezbolesna, a może we wczesnym stadium zdiagnozować groźną chorobę. Badanie przy użyciu dermatoskopu jest bardzo dokładne. Przeprowadza je lekarz dermatolog. 

Badanie dermatoskopowe pozwala na powiększenie pieprzyków czy innych zmian skórnych nawet 10–20-krotnie, dzięki czemu łatwiej je obejrzeć i ocenić. Wykorzystywany do niego dermatoskop jest niewielkich rozmiarów, z łatwością mieści się w dłoni. Urządzenie jest wyposażone w lampkę, dzięki której można obejrzeć znamiona. Lekarz przykłada dermatoskop do skóry i spoglądając przez niego, ocenia niepokojące zmiany. 

Bardziej nowoczesną odmianą dermatoskopu jest wideodermatoskop. Ma on o wiele większe możliwości, ponieważ pozwala na nawet 70-krotne powiększenie zmiany. Nie u każdego jest wykonywana wideodermatoskopia, ale w niektórych przypadkach może być konieczna. Są to:

• historia onkologiczna, szczególnie w zakresie chorób skóry,

• duża ilość zmian na skórze,

• stosowanie immunosupresji.

Dermatoskopia cyfrowa wygląda bardzo podobnie jak dermatoskopia, z taką różnicą, że zmiany można podejrzeć na podłączonym do urządzenia komputerze. Daje to możliwość nie tylko lepszego obejrzenia ich, lecz także zrobienia zdjęć i zaobserwowania, jak zmiany ewoluują przez lata u konkretnych pacjentów. 

W jakich przypadkach należy wykonać dermatoskopię?

Badanie dermatoskopii powinno się wykonywać regularnie, raz w roku. Najczęściej o nim pamiętają osoby, które cierpią na choroby skóry wymagające częstego kontaktu ze specjalistą, jak np. rybia łuska, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry czy trądzik. Pozostali powinni ją zrobić po okresie letnim, ponieważ to właśnie brak ochrony przeciwsłonecznej i narażenie skóry na promieniowanie słoneczne jest czynnikiem wywołującym czerniaka. Ponadto nadmierne wystawianie skóry na słońce może powodować przebarwienia, toczeń skórny, a także przyspieszać starzenie się skóry. Rak skóry nie jest jedynym wskazaniem do wykonania dermatoskopii. Badanie wykonuje się także w diagnostyce:

• włókniaków,

• łuszczycy skóry,

• grzybicy,

• błękitnych znamion.

Jeśli masz bardzo jasną karnację, liczne piegi lub znamiona, to pamiętaj o regularnych badaniach profilaktycznych. Ryzyko zachorowania na czerniaka zwiększa się również u osób, które w dzieciństwie nie stosowały kremów z filtrem i zostały poparzone przez słońce. 

Pamiętaj jednak, że sama dermatoskopia może nie być wystarczająca i konieczne może być wykonanie dodatkowych badań. Niektóre z nich mogą polegać na wymazie, a inne na pobraniu fragmentu zmiany i wykonaniu badania histopatologicznego. 

Kryteria ABCDE – co oznaczają?

Podczas badania dermatoskopem każde znamię jest oceniane w skali ABCDE, które pomaga zdiagnozować czerniaka. 

A – asymetria – zmiana jest oceniana całościowo, czy jest asymetryczna i nieregularna;

B – brzegi – ocenie są poddawane brzegi zmiany. Poszarpane, nieregularne i mało wyraźnie oddzielone od skóry to większe ryzyko złośliwości zmiany;

C – kolor – nierówno rozmieszczony barwnik, kolor czerwony, szary lub czarny powinien wzbudzić niepokój;

D – wielkość zmiany – te powyżej 6 mm powinny być baczniej obserwowane, przede wszystkim pod kątem tego, czy ulegają powiększeniu w miarę upływu czasu;

E – ewolucja – ocenia się ewolucję zmiany, to, czy rośnie, czy jest wypukła.

Czerniak jest łatwy do wykrycia, ponieważ rozwija się na skórze, w przeciwieństwie do tłuszczaka, który jest zlokalizowany w tkance podskórnej. Regularne oglądaj swoje ciało, by móc wcześnie zareagować. Każda niepokojąca zmiana powinna zostać zbadana przez dermatologa. 

Jak rozpoznać nowotwór skóry?

Wśród nowotworów skóry można wymienić trzy rodzaje. Najczęściej występuje rak podstawnokomórkowy, następnie rak kolczystokomórkowy, a najrzadziej czerniak. Ten ostatni jest najgroźniejszy, miewa przerzuty i wykryty zbyt późno ma złe rokowania. Wszelkie zmiany na skórze należy poddawać regularnej kontroli. Niektóre kolory zmian mogą być niebezpieczne, takie jak niebieski, szary czy bezbarwny. Do charakterystycznych objawów czerniaka należą owrzodzenia, krwawienie ze zmiany, świąd, zmiana kształtu, zaczerwienienie i wyniosła obwódka wokół pieprza. 

W przypadku raka podstawnokomórkowego pojawia się niezapalny guzek, któremu może towarzyszyć bliznowacenie w miejscu jego powstania. Jego barwa jest porcelanowa. Zmiana wolno rośnie i bardzo rzadko daje przerzuty. Jej usunięcie daje dobre efekty lecznicze. Torbiel na skórze również jest guzkiem, jednak osoby bez wiedzy dermatologicznej mogą go pomylić z rakiem podstawnokomórkowym. 

Do diagnozy nowotworów skóry poza dermatoskopią wykorzystywane są również inne metody. Czasem ze zmiany wykonywane jest badanie cytologiczne, które polega na pobraniu wymazu. Podejrzane pieprzyki świadczące o czerniaku mogą dawać przerzuty, dlatego często w takim wypadku wykonywane jest badanie węzłów chłonnych, które znajdują się najbliżej zmiany, oraz jamy brzusznej. Czasem może być również istotne zrobienie zdjęcia RTG klatki piersiowej. Z krwi natomiast wykonuje się morfologię, próby wątrobowe oraz dehydrogenazę mleczanową.

1. M. Kamont, M. Słowińska, Dermatoskopia i wideodermatoskopia – diagnostyka znamion barwnikowych i profilaktyka czerniaka skóry, „Aesthtica”, s. 61–64, https://aesthetica.com.pl/clients/25/files/files/AE_12_61-64.pdf data dostępu 18.05.2023 r.
2. G. Kamińska-Wińciorek, R. Śpiewak, Podstawy dermatoskopii zmian melanocytowych dla początkujących, „Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, 2011; 65, s. 501–508.