Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieChoroby 1 min.
Zweryfikowane przez eksperta

Evali, czyli choroba wywołana przez e-papierosy

Anna Rosińskalek. Agnieszka Żędzian03.07.2023Aktualizacja: 08.02.2024

Jeszcze kilka lat temu e-papierosy wydawały się idealnym zamiennikiem tradycyjnych papierosów dla osób uzależnionych od nikotyny. Z czasem okazało się, że są co najmniej tak samo szkodliwe jak ich poprzednicy. Evali to choroba, która dotyka właśnie użytkowników elektronicznych papierosów. Jakie daje objawy? Z czego wynika uszkodzenie płuc po wapowaniu?


evali-choroba-pluc-wywolana-e-papierosami
Pixabay.com

Polecane

kwasny-zapach-potu-jakie-sa-przyczny
Zdrowie
1 min.
O czym świadczy kwaśny zapach potu? Prawdopodobne przyczyny
02.06.2022
co-najlepiej-jesc-na-uchylki-jelita-grubego
Zdrowie
1 min.
Co najlepiej jeść na uchyłki jelita grubego?
24.01.2022
skurcz-w-stopie-jak-sie-go-pozbyc-co-robic
Zdrowie
1 min.
Skurcz w stopie - jak się go pozbyć? Co robić?
29.10.2021
soda-na-zgage-jak-ja-stosowac-jakie-sa-proporcje
Zdrowie
1 min.
Soda na zgagę - jak ją stosować? Jakie są proporcje?
21.01.2022
Spis treści
  1. (Nie)bezpieczne e-papierosy
  2. Uzależnienie od e-papierosów – jakie daje objawy?
  3. Co to jest evali?
  4. Czy evali jest niebezpieczną chorobą?
  5. Evali – najczęstsze objawy
  6. Evali w Polsce – jak często występuje?

(Nie)bezpieczne e-papierosy

Papierosy elektroniczne, zwane również e-papierosami, to urządzenia zasilane bateriami. Wytwarzają aerozol, który może zawierać nikotynę (informacja o tym znajduje się na opakowaniu liquidu lub jednorazowego e-papierosa). Umieszczony w urządzeniu płyn pod wpływem ciepła zmienia się w gaz, dzięki czemu może być wdychany przez osobę palącą. Czynność ta określana jest jako wapowanie. Niektóre liquidy do e-papierosów są wzbogacone o substancje nadające dymowi przyjemny smak lub zapach. Sprawia to, że używanie papierosów elektronicznych wydaje się mniej szkodliwe niż palenie tych tradycyjnych.

Dostępne źródła naukowe na temat evali biorą pod uwagę wyłącznie liquidy (i jednorazowe e-papierosy) z nikotyną, zatem przedstawione informacje odnoszą się właśnie do tej grupy produktów i ich wpływu na zdrowie.

Mimo przyjemnego zapachu i eleganckiego wyglądu, e-papierosy są tak samo uzależniające i niebezpieczne dla zdrowia jak papierosy tradycyjne. Aerozol z dodatkiem nikotyny dostaje się do płuc, co może prowadzić do ich uszkodzenia. W ostatnich latach wzrosła liczba użytkowników e-papierosów, szczególnie wśród nastolatków. Elektroniczne palenie stało się tak powszechne, że wyodrębniono specjalną jednostkę chorobową, która opisuje szkodliwe działanie e-papierosów na układ oddechowy. Jest nią evali, czyli choroba płuc wywołana korzystaniem z e-papierosów.

Uzależnienie od e-papierosów – jakie daje objawy?

Nikotyna to substancja silnie uzależniająca. Niezależnie od tego, czy dociera do płuc podczas palenia tradycyjnych papierosów, czy przy wapowaniu, działa szkodliwie na komórki układu oddechowego i może wywoływać wiele nieprzyjemnych dolegliwości. Objawy uzależnienia od nikotyny to m.in.:

  • nadmierna irytacja,

  • uczucie niepokoju,

  • silna potrzeba sięgnięcia po papierosa (głód nikotynowy),

  • spadek koncentracji,

  • trudności z zasypianiem,

  • zwiększenie apetytu.

Objawy te są charakterystyczne zarówno dla palaczy, jak i użytkowników papierosów elektronicznych. Wynikają one przede wszystkim ze zmiennego stężenia nikotyny we krwi. Najwyższy poziom osiąga zaraz po skończeniu palenia i utrzymuje się w swoim maksimum przez ok. 10 minut. Gdy poziom nikotyny we krwi spada, pojawia się głód nikotynowy. To właśnie on odpowiada za chęć sięgnięcia po kolejnego papierosa, co jedynie nakręca spiralę uzależnienia.

Co to jest evali?

W 2019 roku wyodrębniono nową jednostkę chorobową. Otrzymała ona kod ICD10 J68.9 oraz nazwę evali. Jest to skrót z języka angielskiego. Jego rozwinięcie to E-cigarette Vaping Associated Lung Injury, czyli po polsku uszkodzenie płuc związane z korzystaniem z e-papierosów. Konieczność wyodrębnienia tej choroby wynikła z coraz większej liczby przypadków uszkodzeń płuc u osób, które używały e-papierosów w ostatnich 90 dniach. Właśnie taki przedział czasowy jest głównym kryterium diagnostycznym dla choroby evali.

Wiele osób ze zdiagnozowanym evali używało jednak e-papierosów znacznie częściej. Im silniejsze uzależnienie, tym objawy mogą być poważniejsze. Evali to ostre uszkodzenie płuc w wyniku działania substancji chemicznych. Według analizy wywiadów lekarskich u pacjentów ze zdiagnozowanym evali zdecydowana większość stanów chorobowych wynika z własnego komponowania wkładów do e-papierosów. Mogą one bowiem zawierać nie tylko nikotynę, ale również inne substancje odurzające, najczęściej kannabinoidy.

Czy evali jest niebezpieczną chorobą?

EVALI (E-cigarette or vaping product associated lung injury), czyli ostre uszkodzenie płuc związane z używaniem papierosów elektronicznych, jest niebezpieczne dla zdrowia i może prowadzić do zgonu pacjenta. Ostre uszkodzenie płuc może skutkować niewydolnością oddechową i krążenia, a u części chorych konieczne okazuje się przeszczepienie płuc. Szacuje się, iż połowa pacjentów z EVALI wymaga leczenia na oddziale intensywnej terapii.

lek. Agnieszka Żędzian

Evali – najczęstsze objawy

Na uszkodzenie tkanki płucnej wskazują silne i charakterystyczne symptomy. Niektórzy z użytkowników e-papierosów mogą nie zauważyć ich u siebie nawet przez lata stosowania papierosów elektronicznych. Nie oznacza to, że nie są narażeni na wystąpienie evali w przyszłości. U prawie 90% osób chorujących na evali ujawniono stosowanie THC, czyli substancji psychoaktywnej zawartej w konopiach. To ona odpowiada za większość rozpoznanych przypadków choroby. Wśród pacjentów ze zdiagnozowanym evali były również osoby używające wkładów łączonych. Zawierały one zarówno nikotynę, jak i THC w różnych proporcjach. Na polskim rynku nie są dostępne liquidy z THC, zatem mowa tu o samodzielnie wykonanych liquidach.

Do najczęstszych objawów evali zalicza się:

  • duszności,

  • kaszel,

  • ból w klatce piersiowej,

  • wymioty i nudności,

  • biegunkę,

  • ból w jamie brzusznej,

  • gorączkę,

  • dreszcze,

  • ślinę zabarwiona krwią.

Nie są to na tyle charakterystyczne objawy, aby jedynie na ich podstawie móc postawić trafną diagnozę. Jeśli jednak zauważasz któreś z nich u siebie, skonsultuj się z lekarzem. Dopiero wykazanie w wywiadzie diagnostycznym używania elektronicznych papierosów w ostatnich 90 dniach, a także wykonanie RTG płuc oraz bronchoskopii pozwoli wskazać, czy objawy spowodowane są chorobą evali, czy też inną przypadłością.

Evali w Polsce – jak często występuje?

Pierwszy zdiagnozowany przypadek ostrego uszkodzenia płuc w Polsce miał miejsce w 2019 roku. Już na początku kolejnego roku do szpitala trafiły dwie kolejne młode osoby, które zachorowały na evali w wyniku palenia papierosów elektronicznych. Rosnąca liczba przypadków tej choroby wymusiła wprowadzenie obligatoryjnego monitoringu powikłań po skorzystaniu z e-papierosów. Od początku 2020 roku szpitale mają obowiązek zgłaszać każdy przypadek uszkodzenia płuc u osób stosujących elektroniczne papierosy.

Wciąż wzrasta liczba młodych osób sięgających po e-papierosy. Możliwość komponowania własnych liquidów oraz łączenia ze sobą kilku substancji psychoaktywnych sprawia, że jest to kusząca alternatywa dla tradycyjnych papierosów. Z badań opublikowanych przez Instytut Badań Pollster w grudniu 2020 wynika, że co czwarty nastolatek w Polsce pali e-papierosy, a 72% z tej grupy robi to regularnie. Liczby te wciąż rosną, dlatego tak ważna jest społeczna świadomość szkodliwości uzależnienia od nikotyny oraz skutków stosowania e-papierosów.

Źródła
  1. M. Bizoń, D. Maciejewski, J. Kolonko, Ostre uszkodzenie płuc wywołane e-papierosami (EVALI) jako problem leczniczy na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii, Anestezjologia Intensywna Terapia, 2020, nr 3, vol. 52.
  2. Vaping and e-cigarets, https://www.uptodate.com/contents/vaping-and-e-cigarettes, dostęp: 12.04.2023.
  3. E-cigarets or vaping product use associated lung injury evali, https://www.uptodate.com/contents/e-cigarette-or-vaping-product-use-associated-lung-injury-evali, dostęp: 12.04.2023.
  4. Wypaleni nastolatkowie. Jakie mogą być konsekwencje stosowania e-papierosów, https://planujedlugiezycie.pl/index.php/aktualnosci/wypaleni-nastolatkowie-jakie-moga-byc-konsekwencje-stosowania-e-papierosow/ dostęp: 12.04.2023.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

jakie-sa-domowe-sposoby-na-owsiki
Zdrowie
1 min.
Jakie są domowe sposoby na owsiki?
31.10.2021
gesty-sluz-w-ciazy-co-oznacza
Zdrowie
1 min.
Gęsty śluz w ciąży. Kiedy się pojawia i na co wskazuje?
09.05.2022
Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
oklady-na-goraczke-jak-robic-gdzie-przykladac
Zdrowie
1 min.
Okłady na gorączkę i inne sposoby na zbijanie za wysokiej temperatury ciała
30.05.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
szalwia-na-gardlo-jak-ja-stosowac-pic-czy-plukac
Zdrowie
2 min.
Szałwia na gardło - jak ją stosować? Pić czy płukać?
28.10.2021
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.