Poznaj objawy HIV – dolegliwości na poszczególnych etapach infekcji

Objawy HIV – po jakim czasie się pojawiają?

HIV to ludzki wirus upośledzenia odporności (z ang. human immunodeficiency virus). Odpowiada on za powstanie przewlekłego zakażenia, w którego przebiegu dochodzi do zaburzenia funkcjonowania limfocytów CD4. To rodzaj białych krwinek, które produkowane są w śledzionie, grasicy, węzłach chłonnych, a następnie razem z krwią krążą po organizmie. Komórki te odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Szacuje się, że w ciągu około 10 lat niepodjęcie leczenia zakażenia HIV przyczyni się do rozwoju AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności, w wyniku którego organizm przestaje bronić się przed patogenami.

Oto jak przedstawia się przebieg zakażenia HIV:

• moment zakażenia, do którego dochodzi najczęściej drogą krwi, kontaktów seksualnych lub z matki na dziecko podczas ciąży lub karmienia piersią; następuje namnażanie się wirusa w organizmie,

• od 2 do 6 tygodni – ma miejsce ostra choroba retrowirusowa, utrzymuje się ona z reguły przez 14 dni, następuje gwałtowne namnażanie się wirusa HIV; wczesne objawy HIVustępują samoistnie, dlatego też zakażenie na początkowym etapie bywa nierzadko bagatelizowane,

• przez kolejne 3 miesiące – faza powiększonych węzłów chłonnych,

• przez 10–12 lat – obserwuje się okres bezobjawowego zakażenia HIV, mimo że zakażony nie odczuwa żadnych dolegliwości, to jego układ immunologiczny jest niszczony przez wirusa HIV,

• po tym czasie ma miejsce okres objawowy zakażenia i rozwija się pełnoobjawowe AIDS.

Objawy HIV – pierwsze dolegliwości 

W większości przypadków pierwsze objawy HIV to tzw. objawy grypopodobne. U osób zakażonych obserwuje się podwyższoną temperaturę ciała. Pojawiają się u nich: ból głowy, niekiedy połączony z innymi symptomami neurologicznymi, ból gardła, ogólne osłabienie, łatwa męczliwość, ból mięśni, nocne poty, ból stawów, utrata apetytu. Rzadziej stwierdza się: nudności, wymioty, uczucie zatkanego nosa, objaw Bella – wynik samoistnego porażenia nerwu twarzowego (niedowładu mięśnia okrężnego oka). W wyniku tego stanu nie jest możliwe całkowite zamknięcie szpary powiekowej oraz fizjologiczny ruch gałki ocznej. Objaw Bella należy jednak do rzadkości. Objawy ostrej choroby retrowirusowej zwykle mijają po mniej więcej 2 tygodniach. Z uwagi na mało charakterystyczny obraz kliniczny bywa ona mylnie diagnozowana jako angina, przeziębienie, mononukleoza zakaźna czy grypa.

Wirus HIV – powiększone węzły chłonne

Po początkowej fazie zakażenia ma miejsce tzw. faza powiększonych węzłów chłonnych. Wcześniejsze dolegliwości ustępują, a rozwija się limfadenopatia. Najczęściej w przebiegu ostrej choroby retrowirusowej dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych szyjnych i pachowych. W badaniu lekarskim wyczuwalne są pojedyncze, niebolesne, ruchome względem podłoża węzły chłonne. Do powiększenia węzłów chłonnych może dojść ponownie u niektórych chorych pod koniec okresu bezobjawowego. Te objawy HIV uwidaczniają się, gdy postępujące zakażenie przechodzi w fazę poprzedzającą moment rozwoju objawowego okresu zakażenia. Stan ten określa się mianem przewlekłej limfadenopatii uogólnionej i stwierdza się go, gdy powiększone są minimum 2 grupy węzłów chłonnych poza pachwinami, których rozmiar przekracza 1 cm średnicy. Stan ten utrzymuje się co najmniej 3 miesiące, wyklucza się inne przyczyny prowadzące do takiej patologii.

Skórne objawy HIV

Powszechne w przebiegu zakażenia HIV są objawy na skórze i błonach śluzowych. U zakażonych nierzadko rozwijają się owrzodzenia jamy ustnej, przełyku, narządów płciowych lub odbytu. Typowym objawem jest czerwona, plamkowato-grudkowata wysypka, podobna do zmian skórnych rozwijających się w przebiegu różyczki. Wysypka lokalizuje się przeważnie na tułowiu, twarzy, kończynach. Pojawiające się krostki najczęściej nie powodują uczucia swędzenia. Mogą również wystąpić rozsiane bąble pokrzywkowe lub pęcherzyki. Wraz z zaawansowaniem zakażenia pojawiają się inne dolegliwości skórne.

Objawy HIV – częste infekcje

Po okresie bezobjawowym rozwijają się zakażenia przeważnie o charakterze oportunistycznym i stosunkowo łagodnym przebiegu. U osób zakażonych HIV łatwo pojawiają się infekcje intymne, takie jak: chlamydia, rzeżączka czy grzybice. Zakażenie odpowiedzialnymi za nie patogenami odbywa się z reguły poprzez bezpośredni kontakt – uszkodzoną skórę/błony śluzowe lub drogą kontaktów płciowych bez zabezpieczenia. Infekcje intymne u mężczyzn są równie możliwe, jak u kobiet. Szczególnie niebezpieczna jest infekcja intymna w ciąży, która prócz zakażenia HIV stanowi dodatkowy czynnik ryzyka dla przebiegu ciąży i rozwoju płodu. Nasilający się spadek odporności sprzyja nawracającym infekcjom intymnym, ale i innym zakażeniom.

Typowy dla fazy objawowej rosnący niedobór odporności komórkowej prowadzi do wystąpienia również innych infekcji oportunistycznych, takich jak:

• leukoplakia włochata – gęsto skupione białawe grudki, o nierównej powierzchni, umiejscowione na bocznych powierzchniach języka, wewnętrznej powierzchni warg i policzków,

• angiomatoza bakteryjna – wywołane zakażeniem Bartonella henselae,czerwone, brodawkowate zmiany skórne, które przypominają mięsaka Kaposiego,

• plamica małopłytkowa – tworzenie się zakrzepów w małych naczyniach krwionośnych,

• listerioza – wywołana przez pałeczki Listeria monocytogenes; główne objawy to: gorączka, dreszcze, bóle mięśni, dolegliwości ze strony układu pokarmowego,

• półpasiec,

• neuropatia obwodowa,

• zapalenie narządów miednicy mniejszej.

Pełnoobjawowe AIDS – kolejne objawy HIV

Dalsze pogarszanie się funkcji układu odpornościowego wiąże się z rozwojem tzw. chorób wskaźnikowych, do których należą m.in.:

• gruźlica,

• cytomegalia,

• bakteryjne zapalenie płuc o charakterze nawracającym,

• węgorczyca pozajelitowa,

• pneumocystozowe zapalenie płuc,

• kryptokokoza pozapłucna,

• kryptosporydioza,

• uogólniona salmonelloza o charakterze nawracającym,

• izosporoza,

• toksoplazmoza narządowa,

• histoplazmoza pozapłucna, 

• inwazyjny rak szyjki macicy,

• mięsak Kaposiego.

1. J. Cianciara, J. Juszczyk, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Czelej, Lublin 2007.
2. L. Collier, J. Oxford, P. Kellam, Human Virology, Oxford University Press, Oxford 2016.
3. E. Firląg-Burkacka, Atlas zmian skórnych u osób zakażonych HIV, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2013.
4. M. Sobolewska-Pilarczyk, P. Rajewski, P. Rajewski, Zakażenie HIV w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2016, t. 10, nr 1, s. 42–44.