Nadczynność tarczycy – objawy skórne, które mogą pojawić się w przebiegu choroby

Nadczynność tarczycy – złożony obraz kliniczny 

Nadczynność tarczycy nie jest jednostką chorobową, a zespołem objawów klinicznych. Na skutek zbyt wysokiego poziomu hormonów tarczycy rozwinąć się mogą następujące dolegliwości:

• zwiększona nerwowość i drażliwość,

• problemy z koncentracją,

• osłabienie siły mięśniowej,

• wzmożona potliwość, nietolerancja wysokich temperatur,

• stany lękowe o różnym nasileniu,

• drżenie mięśni (szczególnie drżenie dłoni),

• kołatania serca, tachykardia (przyspieszona praca serca),

• przyspieszone tętno,

• zaburzenia snu (głównie bezsenność),

• objawy oczne – wytrzeszcz,

• przyspieszona perystaltyka jelit, 

• utrata masy ciała pomimo prawidłowego, a nawet zwiększonego, apetytu,

• powiększenie obwodu szyi (ze względu na rozwój wola miąższowego lub guzowatego),

• częstsze oddawanie moczu,

• u kobiet – zaburzenia cyklu miesiączkowego (m.in. wydłużeniem cyklu, nieregularne krwawienia).

W przeciwieństwie do niedoczynności tarczycy w przebiegu nadczynności tego gruczołu dochodzi do nasilenia metabolizmu. Przy okazji sprawdź, co to jest metabolizm i w jaki sposób wpływa na funkcjonowanie organizmu.

Objawy skórne nadczynności tarczycy

Zmiany skórne bardzo często są odzwierciedleniem zaburzeń ogólnoustrojowych, w tym chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego. Poza wymienionymi wyżej dolegliwościami chora tarczyca daje liczne objawy skórne. W badaniu przedmiotowym zwraca uwagę delikatna, gładka, ciepła skóra. To tzw. skóra aksamitna. W wyniku wzmożonej potliwości skóra zazwyczaj jest wilgotna. Dłonie są spocone, często zaczerwienione. W ten sposób skóra przystosowuje się do wzmożonego metabolizmu. 

W przebiegu nadczynności tarczycy obserwuje się wyraźny dermografizm, czyli pokrzywkę dermograficzną. To jedna z bardziej rozpowszechnionych odmian pokrzywki. Zmiany skórne pojawiają się na skutek działania bodźca mechanicznego, np. ucisku, potarcia, zadrapania skóry. W ciągu zaledwie kilkunastu, kilkuset sekund na skórze rozwijają się bąble pokrzywkowe. Zmiany skórne odwzorowują miejsce działania bodźca. Pokrzywka dermograficzna utrzymuje się przez kilka godzin.

W wyniku nasilonego metabolizmu w nadczynności tarczycy dochodzi do wzmożonej aktywności gruczołów łojowych. W konsekwencji tego rozwinąć się może łojotokowe zapalenie skóry. Objawia się ono m.in. rumieniem lub czerwonymi plamami na skórze, łuszczeniem się naskórka, nadmiernym przetłuszczaniem się włosów, obecnością tłustych, żółtych łusek na skórze, ubytkiem włosów w miejscu pojawienia się zmian. Objawy lokalizują się głównie na owłosionej skórze głowy, skórze klatki piersiowej, twarzy, w okolicy genitaliów. Kolejnym skutkiem nadczynności tarczycy jest nadpobudliwość, która sprzyja świądowi.

U chorych na nadczynność tarczycy rozwinąć się może obrzęk przedgoleniowy. Stan ten związany jest z lokalną reakcją zapalną. Prowadzi do wzmożonego namnażania się (proliferacji) komórek tkanki łącznej – fibroblastów – i gromadzenia się glikozaminoglikanów (polisacharydów, które odgrywają dużą rolę w patogenezie miażdżycy, niewydolności żylnej czy owrzodzeniach podudzi). Obrzęk zazwyczaj umiejscawia się na przedniej powierzchni podudzi i w miejscach narażonych na urazy. Charakteryzuje się ograniczonym, rozlanym lub guzkowym, swędzącym zgrubieniem skóry. Zmienia ona kolor na czerwono-pomarańczowy, a niekiedy nawet na sinobrunatny. Wzmożone rogowacenie wiąże się z ryzykiem powstawania brodawek i obrazu tzw. skórki pomarańczy.

W rzadkich przypadkach w przebiegu nadczynności tarczycy obserwuje się przebarwienia na powiekach górnych – tzw. objaw Jellinka. Po raz pierwszy został opisany w 1904 roku przez Stefana Jellinka – austriackiego lekarza, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Nierzadko choroba Gravesa–Basedowa, czyli jedna z głównych przyczyn nadczynności tarczycy, współistnieje z bielactwem i łysieniem plackowatym. Bielactwo nabyte prowadzi do zniszczenia melanocytów, czyli komórek skóry, które produkują pigment. W związku z tym skóra ma jasny kolor i nie ma należytej ochrony przed promieniowaniem UV. Z kolei w łysieniu plackowatym rozwijają się ogniska łysienia w okolicy potylicznej i czołowo-ciemieniowej. Mają one regularnym kształt, a skóra bez włosów jest niezmieniona chorobowo.

Nadczynność tarczycy – zmiany płytki paznokciowej i włosów

Wśród objawów nadmiernej pracy gruczołu tarczycowego wymienia się: osłabienie struktury włosów, zwiększoną ich łamliwość i wypadanie. U chorych zaobserwować można także łamliwość paznokci. Istnieje ryzyko onycholizy, czyli oddzielenia płytki paznokciowej od jej łożyska, w konsekwencji czego mogą rozwinąć się tzw. paznokcie Plummera. Określa się w ten sposób paznokcie zaokrąglone ku górze. W nadczynności tarczycy czubki paznokci mogą podwijać się, co sprawia, że stają się one pomarszczone, o nierównej powierzchni i niekiedy zmieniają kolor. Rzadkim objawem nadczynności tarczycy jest akropachia. Charakteryzuje się ona bolesnym pogrubieniu i zaokrągleniu dystalnych paliczków palców. Pojawiają się tzw. palce pałeczkowate, palce dobosza. Dochodzi do tego w wyniku przebudowy podokostnowej kości. W akropachii paznokcie zaczynają z czasem przypominać szkiełka od zegarka. Częstość występowania akropachii w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa szacowana jest na 0,01%.

1. K.D. Burman, L. McKinley-Grant, Dermatologic aspects of thyroid disease, „Clin Dermatol” 2006, t. 24, nr 4, s. 247–255.
2. S.A. Jabbour, Skin manifestations of hormone-secreting tumors, „Dermatol Ther” 2010, t. 23, nr 6, s. 5643–5650.
3. J. Maj, A. Jankowska-Konsur, J. Gruber i wsp., Zmiany skórne w endokrynopatiach, „Family Medicine & Primary Care Review” 2013, t. 15, nr 3, s. 458–461.
4. M. Ruchała, E. Gurgul, Co dermatolog powinien wiedzieć o skórnej manifestacji chorób endokrynologicznych, „Dermatologia po Dyplomie” 2013, nr 6. Online: https://podyplomie.pl/dermatologia/15891,co-dermatolog-powinien-wiedziec-o-skornej-manifestacji-chorob-endokrynologicznych [dostęp: 13.12.2022].
5. K. Tłoczek, Wpływ chorób tarczycy na skórę, „Kosmetologia Estetyczna” 2015, t. 5, nr 4, s. 441–443.