Czym jest pracoholizm? Jak go rozpoznać i leczyć?

Czym jest pracoholizm?

W dzisiejszych czasach nietrudno zauważyć, że chęć wzbogacenia się i otaczania się dobrami materialnymi staje się naszym priorytetem. Praca jest bardzo ważnym elementem życia każdego człowieka, ponieważ daje stabilizację finansową, a tym samym spokój. Jest środkiem, dzięki któremu możemy realizować mniejsze lub większe marzenia, w tym zakup własnego mieszkania, samochodu czy wakacyjną podróż. Praca zawodowa pozwala budować relacje międzyludzkie i dzięki temu, że daje poczucie niezależności finansowej, podnosi pewność siebie.

Kiedy potrzeba pracy wymyka się spod naszej kontroli, mówimy o pracoholizmie. To silna potrzeba, wewnętrzny impuls wykonywania swoich obowiązków zawodowych i bycie na bieżąco ze sprawami swojej firmy. Myślenie o pracy potrafi zdominować dzień i noc pracoholika, przez co często pojawiają się u niego wyrzuty sumienia dotyczące zaniedbywania innych sfer życia. Jest to w pełni uzasadnione, ponieważ zaburzeniu ulega wówczas równowaga między życiem zawodowym a osobistym.

Pracoholizm często rodzi wypalenie zawodowe, co może zakończyć się wydaleniem z pracy lub załamaniem nerwowym. To jedynie wierzchołek góry lodowej. Przewlekły stres, zmęczenie, nieprzespane nocy muszą z czasem odbić się na naszym zdrowiu. Pracoholicy są szczególnie narażeni na choroby układu krążenia, w tym zawał mięśnia sercowego, a także depresję i nerwicę.

Jakie są przyczyny powstania pracoholizmu?

Trudno jest wskazać na jedną przyczynę rozwoju pracoholizmu. Oto najczęstsze z nich:

• specyfika miejsca pracy – z pewnością znasz powiedzenie: „jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one”. W wielu miejscach pracy, zwłaszcza korporacjach, w których pracownicy mogą wspinać się po szczeblach kariery i awansować, panuje tzw. wyścig szczurów. W takim przypadku zaczynają liczyć się osiągnięcia, wyniki pracownicze i zaangażowanie. Rodzi to powstawanie niezdrowych nawyków pracy po godzinach, stresu i pośpiechu. Pracownik z łatwością może wpaść w wir pracy, z którego trudno będzie go wyciągnąć. Zazwyczaj dodatkowym czynnikiem jest presja ze strony przełożonego, dla którego (nie oszukujmy się) najczęściej liczą się jedynie wykresy wzrostu sprzedaży firmy;

• kult dobrobytu – chęć posiadania dóbr materialnych jest podstawą konsumpcjonizmu. Pracoholicy często chcą zastąpić sobie braki emocjonalne i towarzyskie poprzez zakup kolejnych produktów. Jednakże, aby móc sobie na nie pozwolić, konieczna jest praca, często poza standardowym wymiarem godzinowym;

• schematy utrwalone w dzieciństwie – wielu z nas uczono w czasach młodości, że praca stanowi podwalinę życia człowieka. Często rodzice pracoholików również poświęcali zbyt wiele uwagi i czasu na wypełnianie obowiązków zawodowych. Tacy niedostępni emocjonalnie rodzice, nierzadko podświadomie, uruchamiają w dziecku schematy myślowe dotyczące konieczności zasłużenia sobie na miłość. Taki maluch jest w stanie zrobić dosłownie wszystko, aby tylko otrzymać odrobinę czułości i uwagi. W późniejszych latach podobne schematy powtarza w miejscu pracy;

• ucieczka od problemów – dla wielu pracoholików zatracanie się w pracy pozwala na odcięcie się od kłopotów dnia codziennego.

Objawy pracoholizmu

Nietrudno rozpoznać pracoholika. Sygnałów, jakie on wysyła, jest bowiem bardzo wiele. Pierwszy z nich to oczywiście spędzanie zbyt długiego czasu w pracy, zarówno fizycznie, jak i w myślach. U takich osób bardzo często pojawiają się nerwowość, zaniepokojenie i lęk. Drugim sygnałem może być brak koncentracji, zwłaszcza podczas rozmów z innymi ludźmi. Pracoholik często traci wątek i zatapia się we własnych myślach. Osoba zbyt pochłonięta swoją pracą nierzadko mówi praktycznie wyłącznie o niej. Trudną z nią porozmawiać na inny temat.

Pracoholik może zachowywać się agresywnie. Cechuje go również skrajny perfekcjonizm, co wcale nie wychodzi mu na dobre, a często prowadzi do porażek. Ponadto, są to na ogół osoby samotne lub takie, których relacje międzyludzkie uległy pogorszeniu.

Jak pomóc pracoholikowi?

Pracoholik musi sam zauważyć swój problem i poddać się terapii. Ważne jest wsparcie najbliższych osób i chęć poprawy jakości swojego życia. Najczęściej spotykaną formą leczenia jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Wymaga ona jednak cierpliwości i czasu, a także zmian sposobu myślenia.