Stłuczenie mózgu – przyczyny, objawy, rozpoznanie

Przyczyny stłuczenia mózgu

Stłuczenie mózgu to obok wstrząśnienia jeden z częstszych rodzajów urazowych uszkodzeń tego organu, zwanych też urazami wewnątrzczaszkowymi. Eksperci określają w ten sposób uszkodzenie mózgu, do którego doszło w wyniku działania zewnętrznej siły (urazu). Urazy powstają na skutek bezpośredniego uderzenia bądź pośrednio w konsekwencji gwałtownego zadziałania sił przyspieszenia lub hamowania. Najczęściej stłuczeniu ulegają płaty: czołowy, skroniowy i potyliczny. Za najbardziej niebezpieczne eksperci uważają stłuczenie pnia mózgu.

Wśród jednych z częstszych przyczyn stłuczenia mózgu wymieniane są:

• wypadki komunikacyjne;

• upadki z wysokości;

• przypadkowe uderzenia (np. w żyrandol, stół, podczas uprawiania sportu);

• bójki i inne formy przemocy fizycznej.

Stłuczenie tego organu to pierwotny uraz, który należy do tzw. uszkodzeń zamkniętych. Jednak w jego wyniku rozwinąć się może wtórny uraz mózgu. Stanowi on konsekwencję niedokrwienia i niedotlenienia, co tylko pogłębia powstałe pierwotnie uszkodzenie mózgu. Dodatkowo w efekcie urazu zamkniętego rozwinąć mogą się zmiany w miejscach odległych od miejsca obrażenia. Są one efektem tzw. odbicia, czyli bezwładnego przemieszczenia mózgu w czaszce i uderzenia o krawędzie kości podstawy czaszki.

• Dowiedz się, czym jest wstrząs pourazowy i w jaki sposób się go leczy.

Objawy stłuczenia mózgu

Rodzaj i intensywność objawów stłuczenia mózgu zależy od siły czynnika, który wywołał uraz. Obszar stłuczenia zwykle powiększa się w ciągu doby, a czasami nawet kilku dni po urazie. Najczęściej występującą dolegliwością są zaburzenia świadomości lub zaburzenia pamięci – w łagodnych przypadkach mogą trwać kilka sekund, a w ciężkich utrzymywać się nawet przez kilka tygodni. Poszkodowany skarży się na zawroty oraz ból głowy i oczu. Częstym objawem stłuczenia mózgu są nudności, wymioty, zaburzenia równowagi, objaw Babińskiego (odruchowe wyprostowanie dużego palca u nogi z jego zgięciem grzbietowym). Małe stłuczenia mogą być też bezobjawowe.

W ciężkich przypadkach konsekwencją stłuczenia mózgu mogą być niedowłady lub porażenie kończyn, zaburzenia mowy, uszkodzenie nerwów czaszkowych, otępienie, objawy rzekomonerwicowe – zmiany zachowania, drażliwość, zaburzenia snu, zmęczenie. Zdarza się, że poszkodowany traci przytomność, ale nie od razu po urazie, tylko po jakimś czasie i to na dłuższy okres (nawet kilku godzin). Miejsca stłuczenia mogą ulec ukrwotocznieniu, co wiąże się z ryzykiem powstania krwiaków. Obserwuje się wówczas pogorszenie ogólnego stanu klinicznego. Zazwyczaj dolegliwości narastają stopniowo w ciągu tygodni. Przeważnie są to: apatia, senność, bóle głowy, spowolnienie psychoruchowe, objawy otępienne, rzadziej napady padaczkowe.

• Sprawdź, kiedy może dojść do zasłabnięcia i jakie objawy temu towarzyszą.

Zapewnij sobie pomoc na czas choroby

Rozpoznawanie stłuczenia mózgu

Podstawą oceny urazu czaszkowo-mózgowego jest szczegółowo przeprowadzony wywiad lekarski. Podczas niego specjalista pyta m.in. o mechanizm zdarzenia, doświadczane objawy, towarzyszące choroby i historię medyczną. Następnie przechodzi do badania przedmiotowego, które powinno obejmować badanie neurologiczne, w tym ocenę nerwów czaszkowych, prawidłowej siły mięśniowej i koordynacji, a także badanie źrenic, głowy, kręgosłupa i uszu. Podczas badania neurologicznego lekarz szuka przede wszystkim oznak zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, czyli wymiotów, objawów ogniskowych, zaburzeń świadomości, bólu głowy, nudności. Późnymi objawami są: spowolnienie pracy serca (bradykardia), nieregularny tor oddychania, podwyższone ciśnienie tętnicze. Do oceny stopnia nasilenia uszkodzenia mózgu lekarz wykorzystać może specjalne skale, w tym m.in. Skalę Śpiączki Glasgow czy Skalę Amnezji Pourazowej Westmead. Cennych informacji dostarczają badania obrazowe. Zazwyczaj wykonuje się tomografię komputerową. Stłuczenie mózgu widoczne jest na zdjęciach jako ogniska stłuczenia. W przypadku konieczności dalszej diagnostyki pacjenta kieruje się na rezonans magnetyczny. Badanie to pozwala na ocenę niedokrwienia mózgu, ognisk martwiczych czy uszkodzeń aksonalnych.

Stłuczenie mózgu – leczenie

Pacjent z rozpoznanym stłuczeniem mózgu wymaga zazwyczaj hospitalizacji. Czas pobytu w szpitalu zależy od stopnia uszkodzenia tkanek tego organu. Uszkodzone tkanki obumierają, a krew wchłania się powoli (nawet kilka tygodni). Stosuje się leczenie objawowe, w zależności od potrzeb podaje się m.in. środki uspokajające, przeciwgorączkowe, przeciwpadaczkowe, na nadciśnienie tętnicze lub przeciwbólowe. Jeżeli doszło do obrzęku mózgu, podejmowane jest leczenie przeciwobrzękowe (leki, a w ciężkich przypadkach zabieg). Jeśli rozwinął się krwiak, konieczna okazać się może interwencja chirurgiczna. Eksperci zwracają uwagę, że późne krwiaki pojawiają się nawet 30 dni po urazie głowy. W leczeniu przewlekłym kluczowe są rehabilitacja i opieka neuropsychologiczna.