Fibraty – działanie, wskazania i przeciwwskazania
Statystyki pokazują, że około 60% Polaków cierpi na zaburzenia gospodarki lipidowej. Podwyższony poziom trójglicerydów i „złego” cholesterolu (LDL) we krwi to prosta droga do miażdżycy, choroby wieńcowej, niewydolności serca, a w końcu także do śmierci. Wsparciem w leczeniu tych dolegliwości są fibraty, czyli leki o wielokierunkowym działaniu, których potencjał odkryto w latach 90. ubiegłego stulecia. Badania wykazują, że obniżają one całkowity poziom cholesterolu nawet o 50% i jednocześnie przyczyniają się do wzrostu stężenia „dobrego” cholesterolu (HDL) o 10–20%. Sprawdź, jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania tego leku.
Polecane
Zaburzenia gospodarki lipidowej – co to takiego?
Aby wyjaśnić, czym są fibraty, trzeba zacząć od tematu gospodarki lipidowej, której one dotyczą. Badania pokazują, że ponad połowa Polaków zmaga się z podwyższonym poziomem cholesterolu we krwi. Lipidy to niezbędny element w organizmie człowieka, ponieważ budują błony komórkowe i są cennym magazynem energii. Jeśli jednak jest ich za dużo, dochodzi do zaburzenia gospodarki lipidowej, a w konsekwencji do miażdżycy, nadwagi, otyłości oraz innych chorób układu krążenia.
Cholesterol to lipid, który jest odpowiedzialny m.in. za syntezę niektórych witamin i hormonów. Na cholesterol całkowity składają się m.in.:
LDL (ang. low-density lipoprotein) – ta frakcja to tzw. zły cholesterol. Jeśli występuje w nadmiernej ilości, gromadzi się na ścianach tętnic i „zapycha” naczynia krwionośne;
HDL (ang. high-density lipoprotein) – frakcja zwana również dobrym cholesterolem, bierze udział w transporcie lipidów do wątroby, która je rozkłada i w konsekwencji obniża ich poziom we krwi.
Aby ocenić, jak funkcjonuje gospodarka lipidowa w Twoim organizmie, wykonaj badanie krwi zwane lipidogramem. Wykaże ono stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu oraz ogólny poziom trójglicerydów we krwi. Podwyższony poziom frakcji LDL i wynikający z niego wysoki cholesterol całkowity to wskazanie do leczenia, w którym mogą pomóc fibraty.
Jak działają fibraty?
Fibraty to leki, które były znane już w latach 60. ubiegłego stulecia, jednak dopiero w latach 90. zaczęto wykorzystywać ich potencjał. Wszystko za sprawą odkrycia nieznanych wcześniej receptorów jądrowych PPAR, z którymi mogą wiązać się fibraty. Zachodząca wówczas reakcja chemiczna wpływa na geny odpowiedzialne za metabolizm kwasów tłuszczowych. W leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej często stosuje się statyny, ale fibraty także są doceniane ze względu na wielokierunkowe działanie:
podwyższają poziom dobrego cholesterolu poprzez stymulowanie syntezy apolipoprotein AI i AII;
aktywują enzym, który rozkłada trójglicerydy i obniża ich poziom we krwi;
przyczyniają się do tego, że frakcje LDL są w mniejszym stopniu wychwytywane przez receptory komórek.
Fibraty rozpuszczają się w tłuszczach, co początkowo stanowiło problem dla chorych, którzy powinni stosować dietę niskotłuszczową. Jednak z biegiem czasu opracowano taką postać leku, która nie koliduje z tym ważnym zaleceniem.
Aktualnie naukowcy prowadzą badania nad jeszcze szerszym zastosowaniem fibratów. Prawdopodobnie mogą one pomóc w leczeniu niektórych nowotworów, marskości i stłuszczenia wątroby, a także łagodzić objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).
Przeczytaj również, jakie są najczęstsze przyczyny otyłości.
Jakie znaczenie dla gospodarki lipidowej mają fibraty?
Fibraty wykazują wysoką skuteczność w walce z zaburzeniami gospodarki lipidowej. Obniżają ryzyko wystąpienia zawału serca (hamują postęp zmian miażdżycowych m.in. w tętnicach wieńcowych) i powstawania zakrzepów. Po ich zażywaniu Twój lipidogram może wyglądać zdecydowanie lepiej, ponieważ lek:
obniża stężenie trójglicerydów,
obniża całkowite stężenie cholesterolu we krwi o 30–50%;
wpływa na wzrost „dobrego” cholesterolu HDL o 10–20%;
obniża poziom „złego” cholesterolu LDL o 10–20%.
Pamiętaj, że jest to lek dostępny na receptę, który powinien być przyjmowany zgodnie z zaleceniami lekarza.
Szukasz domowych sposobów na obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi? Wypróbuj czerwony ryż na cholesterol i poznaj przepisy na smaczne, a przy tym zdrowe dania.
Jakie są wskazania do stosowania fibratów?
Przyjmowanie leków na obniżenie cholesterolu rozważane jest w przypadku osób, u których zmiana nawyków żywieniowych (tj. dieta niskotłuszczowa) nie przynosi oczekiwanych skutków. Fibraty zalecane są także osobom, które cierpią nie tylko na zaburzenia gospodarki lipidowej, ale zmagają się jednocześnie z takimi przypadłościami, jak:
dna moczanowa – lek obniża poziom kwasu moczowego;
cukrzyca – fibraty nie obniżają poziomu glukozy, ale zapobiegają niektórym powikłaniom cukrzycy;
otyłość;
ostre zapalenie trzustki wywołane hipertriglicerydemią;
dysbetalipoproteinemia rodzinna – jest to choroba genetyczna, w której przebiegu w organizmie chorego przez cały czas utrzymuje się wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów.
Stosowanie fibratów wprowadza się też u osób, które nie reagują na leczenie statynami lub źle tolerują inne leki.
Fibraty – przeciwwskazania do stosowania
Z prozdrowotnych właściwości fibratów nie mogą korzystać osoby poniżej 18 roku życia. Wśród przeciwwskazań do stosowania tego leku wymieniane są przede wszystkim:
kamica żółciowa;
niewydolność nerek;
niewydolność wątroby;
przewlekłe zapalenie trzustki, które nie jest wywołane przez hipertriglicerydemię;
ciąża i karmienie piersią.
Pamiętaj, że każdy lek należy stosować zgodnie ze wskazaniami lekarza i trzeba liczyć się z wystąpieniem działań niepożądanych. W przypadku fibratów mogą wystąpić takie objawy, jak: osłabienie, utrata apetytu, bóle brzucha, wzdęcia, wymioty, nudności czy zawroty głowy.
- P. Chruściel i in., Fenofibrat – miejsce we współczesnej farmakoterapii, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2015.
- M. Włochal i in., Hiperlipidemie wtórne – patogeneza i leczenie, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2016.
- A. Cichocka, Hipercholesterolemia, Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2022.
- A. Mamcarz i in., Lipidologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.