Fibraty – działanie, wskazania i przeciwwskazania

Zaburzenia gospodarki lipidowej – co to takiego?

Aby wyjaśnić, czym są fibraty, trzeba zacząć od tematu gospodarki lipidowej, której one dotyczą. Badania pokazują, że ponad połowa Polaków zmaga się z podwyższonym poziomem cholesterolu we krwi. Lipidy to niezbędny element w organizmie człowieka, ponieważ budują błony komórkowe i są cennym magazynem energii. Jeśli jednak jest ich za dużo, dochodzi do zaburzenia gospodarki lipidowej, a w konsekwencji do miażdżycy, nadwagi, otyłości oraz innych chorób układu krążenia. 

Cholesterol to lipid, który jest odpowiedzialny m.in. za syntezę niektórych witamin i hormonów. Na cholesterol całkowity składają się m.in.:

• LDL (ang. low-density lipoprotein) – ta frakcja to tzw. zły cholesterol. Jeśli występuje w nadmiernej ilości, gromadzi się na ścianach tętnic i „zapycha” naczynia krwionośne;

• HDL (ang. high-density lipoprotein) – frakcja zwana również dobrym cholesterolem, bierze udział w transporcie lipidów do wątroby, która je rozkłada i w konsekwencji obniża ich poziom we krwi.

Aby ocenić, jak funkcjonuje gospodarka lipidowa w Twoim organizmie, wykonaj badanie krwi zwane lipidogramem. Wykaże ono stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu oraz ogólny poziom trójglicerydów we krwi. Podwyższony poziom frakcji LDL i wynikający z niego wysoki cholesterol całkowity to wskazanie do leczenia, w którym mogą pomóc fibraty. 

Jak działają fibraty?

Fibraty to leki, które były znane już w latach 60. ubiegłego stulecia, jednak dopiero w latach 90. zaczęto wykorzystywać ich potencjał. Wszystko za sprawą odkrycia nieznanych wcześniej receptorów jądrowych PPAR, z którymi mogą wiązać się fibraty. Zachodząca wówczas reakcja chemiczna wpływa na geny odpowiedzialne za metabolizm kwasów tłuszczowych. W leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej często stosuje się statyny, ale fibraty także są doceniane ze względu na wielokierunkowe działanie:

• podwyższają poziom dobrego cholesterolu poprzez stymulowanie syntezy apolipoprotein AI i AII;

• aktywują enzym, który rozkłada trójglicerydy i obniża ich poziom we krwi;

• przyczyniają się do tego, że frakcje LDL są w mniejszym stopniu wychwytywane przez receptory komórek.

Fibraty rozpuszczają się w tłuszczach, co początkowo stanowiło problem dla chorych, którzy powinni stosować dietę niskotłuszczową. Jednak z biegiem czasu opracowano taką postać leku, która nie koliduje z tym ważnym zaleceniem. 

Aktualnie naukowcy prowadzą badania nad jeszcze szerszym zastosowaniem fibratów. Prawdopodobnie mogą one pomóc w leczeniu niektórych nowotworów, marskości i stłuszczenia wątroby, a także łagodzić objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

• Przeczytaj również, jakie są najczęstsze przyczyny otyłości.

Jakie znaczenie dla gospodarki lipidowej mają fibraty?

Fibraty wykazują wysoką skuteczność w walce z zaburzeniami gospodarki lipidowej. Obniżają ryzyko wystąpienia zawału serca (hamują postęp zmian miażdżycowych m.in. w tętnicach wieńcowych) i powstawania zakrzepów. Po ich zażywaniu Twój lipidogram może wyglądać zdecydowanie lepiej, ponieważ lek:

• obniża stężenie trójglicerydów,

• obniża całkowite stężenie cholesterolu we krwi o 30–50%;

• wpływa na wzrost „dobrego” cholesterolu HDL o 10–20%;

• obniża poziom „złego” cholesterolu LDL o 10–20%.

Pamiętaj, że jest to lek dostępny na receptę, który powinien być przyjmowany zgodnie z zaleceniami lekarza. 

• Szukasz domowych sposobów na obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi? Wypróbuj czerwony ryż na cholesterol i poznaj przepisy na smaczne, a przy tym zdrowe dania. 

Jakie są wskazania do stosowania fibratów?

Przyjmowanie leków na obniżenie cholesterolu rozważane jest w przypadku osób, u których zmiana nawyków żywieniowych (tj. dieta niskotłuszczowa) nie przynosi oczekiwanych skutków. Fibraty zalecane są także osobom, które cierpią nie tylko na zaburzenia gospodarki lipidowej, ale zmagają się jednocześnie z takimi przypadłościami, jak:

• dna moczanowa – lek obniża poziom kwasu moczowego;

• cukrzyca – fibraty nie obniżają poziomu glukozy, ale zapobiegają niektórym powikłaniom cukrzycy;

• otyłość;

• ostre zapalenie trzustki wywołane hipertriglicerydemią;

• dysbetalipoproteinemia rodzinna – jest to choroba genetyczna, w której przebiegu w organizmie chorego przez cały czas utrzymuje się wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów.

Stosowanie fibratów wprowadza się też u osób, które nie reagują na leczenie statynami lub źle tolerują inne leki.

Fibraty – przeciwwskazania do stosowania

Z prozdrowotnych właściwości fibratów nie mogą korzystać osoby poniżej 18 roku życia. Wśród przeciwwskazań do stosowania tego leku wymieniane są przede wszystkim:

• kamica żółciowa;

• niewydolność nerek;

• niewydolność wątroby;

• przewlekłe zapalenie trzustki, które nie jest wywołane przez hipertriglicerydemię;

• ciąża i karmienie piersią.

Pamiętaj, że każdy lek należy stosować zgodnie ze wskazaniami lekarza i trzeba liczyć się z wystąpieniem działań niepożądanych. W przypadku fibratów mogą wystąpić takie objawy, jak: osłabienie, utrata apetytu, bóle brzucha, wzdęcia, wymioty, nudności czy zawroty głowy.