Jakie są objawy i sposoby leczenia depresji u dzieci?

Depresja u dzieci – dane statystyczne

Według szacunkowych danych jedynie w naszym kraju z depresją zmagać się może nawet 10% społeczeństwa. Na świecie jest to już nawet 350 mln. Jeżeli chodzi o depresję kliniczną (jeden z najlepiej poznanych i najczęściej diagnozowanych rodzajów depresji), liczby wskazują na:

• 1% dzieci przedszkolnych powyżej 2. i 3. roku życia, 

• 2% dzieci w wieku od 6 do 12 lat,

• aż do 20% w grupie młodzieńczej.

Dane dotyczące depresji wśród dzieci można rozpatrywać na dwa sposoby. Pozornie oczywiste jest, że rosnąca z roku na rok liczba zachorowań jest wskaźnikiem negatywnym. Z drugiej jednak strony wiąże się ona z trafniejszą diagnostyką i większą świadomością społeczną. Wraz z upływem lat rodzicielska odpowiedzialność ewoluuje i zwraca się znacznie większą uwagę na nietypowe objawy, mogące wskazywać na depresję.

Warto pamiętać, że w zależności od typu depresji może ona dawać zupełnie inne symptomy. Przykładowo zaburzenia afektywne dwubiegunowe wiążą się nie tylko ze spadkami nastrojów i brakiem sił, lecz także z zupełnie odwrotnymi objawami – zwiększoną energią i poprawą nastroju. Podobnie w przebiegu depresji lękowej pacjent odczuwa w głównej mierze chroniczne napięcie i pobudzenie psychoruchowe.

Depresja u dzieci – przyczyny

Depresja dziecka może wynikać z nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, jednak nie jest to jedyna przyczyna. Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się bowiem dużo czynników środowiskowych, przede wszystkim dotyczących życia w rodzinie oraz szkoły.

Do wystąpienia depresji przyczynić się mogą m.in.:

• kłótnie w domu,

• przemoc domowa,

• nałóg alkoholowy któregoś z członków rodziny,

• uzależnienie od substancji psychoaktywnych któregoś z członków rodziny,

• choroba kogoś bliskiego lub dziecka,

• śmierć kogoś bliskiego,

• zmiany w rodzinie (np. rozwód),

• brak odpowiedniej opieki (wrogość, obojętność, wykorzystywanie psychiczne, fizyczne lub seksualne),

• problemy materialne.

Środowiskowe przyczyny depresji są kwestią bardzo indywidualną ze względu na różną wrażliwość poszczególnych dzieci. Niektóre błyskawicznie odnajdują się w nowej sytuacji i rzeczywistości (np. przy okazji rozwodu rodziców czy przeprowadzki), inne potrzebują znacznie więcej czasu i wsparcia.

Depresja u dzieci – objawy

U dzieci depresja może wywoływać wiele objawów, które u dorosłych praktycznie w ogóle nie występują i dodatkowo nie są w oczywisty sposób kojarzone z depresją. Objawy typowe dla pacjentów w młodym wieku obejmują m.in.: zachowania agresywne (także autoagresywne), destrukcyjne (i autodestrukcyjne) i buntownicze. Dodatkowo występować mogą objawy wspólne dla większości rodzajów depresji, czyli: obniżona samoocena, spadek nastroju, częste wybuchy i lęki, utrata zainteresowań, brak energii, poczucie bezsilności, zmniejszenie koncentracji, chroniczne zmęczenie, nieumiejętność okazywania radości i myśli samobójcze.

Oprócz zachowań dotyczących przede wszystkim nastroju u młodych pacjentów występować mogą symptomy somatyczne. Mowa między innymi o bólach głowy, brzucha czy o trudnościach z zasypianiem lub o zmniejszeniu się apetytu. Warto pamiętać, że niektóre z indywidualnych objawów depresji mogą wynikać bezpośrednio z innych. Przykładowo zwiększona drażliwość i spadek nastroju wpływają na zwiększoną ilość nieobecności w szkole lub częstsze stosowanie przekleństw i krzyków w wypowiedziach.

Depresja u dzieci – leczenie

Pierwsze symptomy depresji zauważane są najczęściej przez rodziców lub inne osoby dorosłe z najbliższego otoczenia dziecka. Ważne jest, aby trzymać rękę na pulsie i z góry nie zakładać, że objawy miną samoistnie. Przedłużająca się depresja może być bowiem tragiczna w skutkach.

Trzonem leczenia depresji u dzieci jest psychoterapia. W zależności od przypadku specjalista zaleca terapię indywidualną, rodzinną lub grupową. Wykwalifikowany psychoterapeuta na podstawie stanu psychicznego dziecka może zalecić wizytę u psychiatry. Zdarza się, że sama psychoterapia nie daje najlepszego efektu i lekarz decyduje o włączeniu środków farmakologicznych. Należy jednak mieć na uwadze, że zawsze stanowią one uzupełnienie psychoterapii.

Nie można zapomnieć o tym, aby w trakcie trwania leczenia odpowiednio wspierać dziecko. Przy okazji rozmowy należy okazywać wrażliwość i empatię oraz starać się zrozumieć sposób myślenia i problemy dziecka. Nie powinno się traktować tego, co mówi dziecko, z pobłażliwością czy lekceważeniem. Nawet jeżeli jakiś problem wydaje Ci się niewart zamartwiania, postaraj się wysłuchać dziecko i merytorycznie mu doradzić.