Nerwiak Mortona - co to jest? Objawy i przyczyny choroby Mortona

Co to jest nerwiak Mortona?

Nerwiak Mortona ma wiele alternatywnych określeń, w tym m.in.: nerwiak międzypalcowy, metatarsalgia Mortona, choroba Mortona, neuralgia Mortona. Termin „nerwiak”, mimo że należy do częściej stosowanych określeń tej przypadłości, jest dość mylący. Nerwiak to niezłośliwy guzek nerwu obwodowego, a w chorobie Mortona występuje on niezwykle rzadko. Opisywana dolegliwość to zespół bólowy śródstopia, zlokalizowany między trzecią a czwartą główką kości tego obszaru, wywołany uciśnięciem i podrażnieniem nerwu podeszwowego wspólnego. Może dotyczyć jednej stopy lub obu.

Jakie są przyczyny nerwiaka Mortona?

Do ucisku na wspomniany nerw dochodzi w wyniku nadmiernego przeciążenia stopy, a dokładniej - więzadła poprzecznego śródstopia (jego zadaniem jest wzmocnienie stopy). Inną przyczyną okazać się może nadmierne jego rozciągnięcie. W konsekwencji rozwija się stan zapalny, który predysponuje do powstania zmian zwyrodnieniowych kości śródstopia. Do grupy podwyższonego ryzyka należą osoby:
zmagające się z nadwagą,

• noszące źle dopasowane i niewygodne obuwie, które wywołuje ucisk na stopę,

• z wąskim przodostopiem (stanem, w którym przednia część stopy sięga od stawów stępowo-śródstopnych do końca palców) i z płaskostopiem poprzecznym,

• z palcami młotkowatymi (zniekształceniem drugiego, trzeciego lub czwartego palca u stopy, w którym palec jest zgięty w środkowym stawie tak, że przypomina wyglądem młotek),
  z haluksami (zniekształceniem w postaci palucha koślawego, które charakteryzuje się nienaturalnym skrzywieniem dużego palca w kierunku pozostałych palców, w skrajnym przypadku dochodzi do podwinięcia palucha pod nie),

• ze stopą wydrążoną (stanem, w którym obserwuje się nadmierne wysklepienie jednego z łuków stopy, co prowadzi do zbyt dużego uniesienia stopy),

• ze stopą piechura (stanem, w którym dochodzi do mikrozłamań spowodowanych przeciążeniem kostno-mięśniowym śródstopia).

Jakie są objawy nerwiaka Mortona?

Wśród najczęściej występujących objawów nerwiaka Mortona lekarze wymieniają:

• skurcze palców,

• mrowienie między palcami lub kośćmi śródstopia,

• ból podeszwy, który promieniuje w kierunku trzeciego i czwartego palca stopy. Opisywany jest jako palący i przypomina uczucie porażenia prądem. Nasila się wraz z rozwojem schorzenia. Może stać się na tyle intensywny, że uniemożliwia chodzenie.

Objawy nerwiaka Mortona mogą mieć charakter ostry lub przewlekły. Nasilają się w czasie przebywania w pozycji stojącej, przy zgięciu podeszwowym palców (obciągnięciu stopy) i podczas chodzenia. Dolegliwości są nieco mniej odczuwane przy poruszaniu się na bocznych krawędziach stóp. Prowadzi to jednak do ich deformacji. Poza tym zaburzony wzorzec chodu ma negatywny wpływ na funkcjonowanie innych struktur. Może doprowadzić z czasem do bólu kolan, bioder, kręgosłupa, szyi i głowy.

Jak lekarz stawia rozpoznanie choroby Mortona?

Z dolegliwościami w obrębie stopy powinieneś się zgłosić do lekarza ortopedy lub podologa. Pierwszym etapem w rozpoznawaniu schorzenia jest badanie podmiotowe, czyli wywiad. Lekarz zada Ci kilka pytań o odczuwane objawy, okoliczności ich występowania, noszone obuwie, dotychczasowe choroby stóp itp. Następnie wykona badanie przedmiotowe - dokładne badanie stopy. Użyteczny jest w nim test Muldera. Polega on na poprzecznym ściśnięciu stopy chwytem szczypcowym. W efekcie u osób z neuralgią leżące obok siebie głowy kości śródstopia przemieszczają się ku sobie. To dość nieprzyjemne badanie. Podczas tzw. testu kompresji może wystąpić bolesny, słyszalny trzask (tzw. trzask Muldera).

W diagnostyce choroby Mortona duże znaczenie mają badania obrazowe. Stosuje się zwłaszcza RTG. Ultrasonografia i rezonans magnetyczny służą głównie do diagnostyki różnicowej. Pozwalają na wykluczenie innych przyczyn bólu stopy, m.in.: zespołu kanału stępu, złamania przeciążeniowego kości śródstopia, zespołu korzeniowego odcinka lędźwiowego, zespołu Freiberga, reumatoidalnego zapalenia stawów, zapalenia kaletki.

Nerwiak Mortona - jak go leczyć?

Kiedy już wiesz, co to jest nerwiak Mortona, pora, abyś poznał sposoby jego leczenia. Na początkowym etapie choroby w łagodzeniu objawów pomoże odpowiednio dobrane obuwie. Nie powinieneś nosić butów wąskich, wykonanych ze sztucznych materiałów, na wysokim obcasie. Takie obuwie stwarza silny ucisk w przodostopiu. Zmniejszenie ucisku na więzadło poprzeczne śródstopia zapewniają wkładki ortopedyczne. Są one odpowiednio dobrane do kształtu stopy, dzięki czemu gwarantują prawidłowy rozkład obciążeń. Warto smarować obolałe miejsce maściami przeciwzapalnymi.

Jeśli wymienione rozwiązania nie przyniosą poprawy, lekarz zaleci Ci przyjmowanie leków przeciwzapalnych, a jeśli zmiany są bardziej zaawansowane, można zastosować iniekcje sterydów. Środki te podawane są w miejsce bólu. Wskazana jest też rehabilitacja, mająca za zadanie redukcję bólu i przywrócenie kompletnej ruchomości przodostopia w celu przyspieszenia usunięcia stanu zapalnego i zwiększenia przestrzeni uciskanego nerwu. Powrót do zdrowia wspomaga też kinesiotaping. To technika, która polega na naklejaniu na bolące miejsce specjalnej elastycznej taśmy. W przypadku gdy wymienione działania nie uporają się z dolegliwościami, aby się ich pozbyć, konieczne okaże się leczenie operacyjne. Po operacji nerwiaka Mortona wskazane są zabiegi z zakresu fizjoterapii, które zmniejszają ryzyko powstania zrostów tkanek, jakie istnieje podczas gojenia się rany.

1. B. Kowalska, I. Sudoł‑Szopińska, Ocena ultrasonograficzna wybranych patologii nerwów obwodowych. Część II. Neuropatie uciskowe kończyny dolnej, „Journal of Ultrasonography” 2012, nr 12, s. 463-471.
2. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne. Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM, t. 2, Medycyna Praktyczna, Kraków 2006, s. 1760-1761.