Przepuklina odbytu – jakie objawy mogą wskazywać na tę uciążliwą chorobę?

Przepuklina odbytu – przyczyny i rodzaje

Przepuklina odbytu to określenie odnoszące się do dwóch jednostek chorobowych – uchyłka odbytniczo-pochwowego i wypadania odbytnicy. Oba te schorzenia mogą być przyczyną przykrych dolegliwości, dlatego wymagają diagnostyki i leczenia.

Uchyłek odbytniczo-pochwowy (rectocele) powstaje w wyniku uszkodzenia lub nadmiernego rozciągnięcia przegrody odbytniczo-pochwowej. W efekcie część odbytnicy przemieszcza się i tworzy workowate uwypuklenie w tylnej części pochwy. Zmiany w obrębie przegrody odbytniczo-pochwowej mogą mieć związek z przebytym porodem, zabiegiem ginekologicznym, zaparciami, przewlekłym kaszlem (np. w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc) czy otyłością. Osłabienie jej tkanek bywa także związane z podeszłym wiekiem. Uchyłek odbytniczo-pochwowy dotyczy nawet ⅔ kobiet, które urodziły dzieci. Często jednak nie daje żadnych objawów, przez co choroba pozostaje niezdiagnozowana.

Wypadanie odbytnicy to przemieszczenie się odbytnicy przez kanał odbytu i odbyt. Jest więc widoczne gołym okiem. Niekiedy bywa błędnie uznawane za guzki krwawnicze i niewłaściwie leczone, dlatego tak ważna jest wizyta u doświadczonego specjalisty (proktologa lub chirurga). Choroba występuje głównie u osób ze zmniejszonym napięciem zwieraczy odbytu lub po przebytym urazie tych mięśni. Zwykle są to wieloródki w podeszłym wieku. Zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy też osób zmagających się z otyłością, przewlekłym kaszlem, zaburzeniami psychicznymi i chorobami tkanki łącznej. 

Objawy przepukliny odbytu

Uchyłek odbytniczo-pochwowy może nie dawać żadnych objawów. Rozważ jednak diagnostykę w kierunku tej choroby, jeśli wystąpią u Ciebie:

• uczucie bólu lub ucisku w podbrzuszu;

• wyczuwalne palpacyjnie uwypuklenie na tylnej ścianie pochwy;

• trudności w defekacji (oddawaniu stolca);

• uczucie niepełnej defekacji;

• zaparcia;

• dyspareunia (ból podczas stosunków płciowych).

Symptomy wypadania odbytnicy zwykle trudno przegapić – zwykle dochodzi do tego w wyniku parcia na stolec (np. podczas defekacji). Pacjenci opisują wypadanie odbytnicy jako wysunięcie się różnej długości masy z odbytu, którą muszą odprowadzić ręcznie. Niekiedy dochodzi do niego spontanicznie, podczas przebywania w pozycji stojącej czy kaszlu. Mogą towarzyszyć mu inne objawy, takie jak krwawienie lub wyciek śluzowej wydzieliny z odbytu.

• Przeczytaj też: Ropień odbytu – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia.

Do kogo zgłosić się z objawami przepukliny odbytu?

Jeżeli zauważysz u siebie objawy przepukliny odbytu, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. W przypadku podejrzenia wypadania odbytnicy skieruje Cię on do chirurga lub proktologa. Objawy rectocele są natomiast wskazaniem przede wszystkim do konsultacji ginekologicznej. Aby umówić się do ginekologa, nie potrzebujesz skierowania.

• Zyskaj również kompleksową wiedzę na temat przepukliny żołądka i przepukliny pępkowej.

Jakie badania wykonać?

Diagnoza uchyłku odbytniczo-pochwowego jest stawiana najczęściej na podstawie badania fizykalnego (przezpochwowego). W przypadku wątpliwości co do rozpoznania lekarz może zlecić wykonanie defekografii – badania radiologicznego, które wymaga podania doodbytniczo środka kontrastowego. Podczas defekacji specjalista ocenia anatomię okolicy odbytu, ruchomość dna macicy oraz wielkość rectocele. Za nieprawidłowy uważa się uchyłek o rozmiarze większym niż 2 cm. Niekiedy wykonuje się także rezonans magnetyczny miednicy i badania czynnościowe (np. manometrię, która pozwala ocenić ciśnienie w odbytnicy i czynność zwieraczy odbytu).

Podejrzenie wypadania odbytnicy jest zwykle wysnuwane przez lekarza już na podstawie wywiadu (występowanie charakterystycznych dolegliwości) i badania fizykalnego. Konieczne jest jednak wykonanie szeregu badań dodatkowych. Należą do nich: badanie wziernikowe (rektoskopia), biopsja i badanie histopatologiczne pobranego materiału (w przypadku obecności stanu zapalnego lub owrzodzeń) oraz kolonoskopia. Przydatne w procesie diagnostycznym są badania czynnościowe (m.in. manometria) oraz ocena termowrażliwości ściany odbytnicy.

Metody leczenia przepukliny odbytu

W zależności od nasilenia objawów uchyłka odbytniczo-pochwowego lekarz może zalecić leczenie zachowawcze lub operacyjne. Postępowanie zachowawcze obejmuje:

• modyfikację diety – zwiększenie zawartości błonnika w diecie i picie 2–3 l płynów dziennie ma na celu zapobieganie zaparciom i zmniejszenie nasilenia objawów towarzyszących defekacji. Pamiętaj, iż spożywane płyny nie powinny zawierać alkoholu i kofeiny;

• wykonywanie ćwiczeń mięśni Kegla – przed ich rozpoczęciem dowiedz się, jak prawidłowo ćwiczyć;

• stosowanie pessara, czyli specjalnej wkładki, która jest dopasowywana do indywidualnych potrzeb kobiety i umieszczana w pochwie.

Jeżeli leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanego efektu, konieczne jest leczenie operacyjne uchyłka odbytniczo-pochwowego. Ma ono na celu wzmocnienie tylnej ściany pochwy lub tkanki włóknisto-mięśniowej w jej okolicy. Zapobiegnie to uwypukleniu się odbytnicy do jej światła. Istnieje wiele metod leczenia operacyjnego, zarówno z dojścia przezbrzusznego, przezpochwowego, jak i przezodbytniczego. 

Jeżeli chcesz raz na zawsze pozbyć się problemu wypadania odbytnicy, niezbędne jest leczenie operacyjne. Istnieje wiele zabiegów chirurgicznych, które są stosowane u osób z tym schorzeniem. Operacja może zostać wykonana z tzw. dostępu kroczowego (np. wycięcie wypadającej odbytnicy z użyciem staplera, czyli „zszywacza” chirurgicznego) lub z dostępu przezbrzusznego (metodą klasyczną lub laparoskopową). Szczegóły proponowanych metod leczenia omówi z Tobą lekarz prowadzący.

• Sprawdź też, co mogą oznaczać skurcze odbytu!